1398/10/13 11045

با توجه به تنوع گسترده‌ای که سبزیجات مورد استفاده انسان‌ها دارند دسته‌بندی آنها می‌تواند به ما در شناخت‌شان کمک کند. از میان انواع گروه‌بندی‌ها، طبقه‌بندی علمی گیاهان با وجود اهمیتی که دارد کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد چرا که گاه گیاهانی که در یک تیره یا راسته طبقه‌بندی می‌شوند شباهت‌های کمی از نظر ظاهری یا شیوه‌ی کشت و کار دارند. با این‌همه شناخت این نسبت‌های فامیلی سبزیحات می‌تواند جالب و توضیح‌دهنده برخی خصوصیات آنها باشد.

طبقه‌بندی علمی سبزیجات؛ کدام سبزی ها هم خانواده هستند؟


سبزی های تیره‌ی سیب‌زمینی‌سانان یا بادمجانیان(Solanaceae):‌ احتمالا کلمه‌ی Solana، بیشتر در اخبار و در ارتباط با نام دبیرکل سابق ناتو خاویر سولانا به گوشمان خورده باشد؛ اما به‌هر حال این نام برای اشاره به خانواده‌ی سیب‌زمینی سانان نیز به‌کار می‌رود. سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، بادمجان (بادنجان) و فلفل از مشهورترین سبزیجات این خانواده به حساب می‌آیند. اما گیاهان دیگری چون تنباکو، عروسک پشت‌پرده، گل اطلسی، جینسنگ هندی و تاتوره نیز جزو این تیره محسوب می‌شوند. اکثر اعضای این خانواده برگ‌هایی متناوب و کرک‌دار دارند و آلکلوئید‌هایی سمی تولید می‌کنند. سیب‌زمینی سمی به نام سولانین دارد که در بافت سبزرنگ زیر پوست تجمع می‌یابد. سم گوجه‌فرنگی‌ نیز که گلیکوآلکلوئیدی به نام تومانین است، بغیر برگ‌ها و ساقه‌‌ها در میوه‌های خام آن به‌وفور مشاهده می‌شود. سیب‌زمینی از لحاظ اهمیت غذایی بعد از گندم، ذرت و برنج رتبه‌ی چهارم در جهان را دارا است.

سبزی های تیره‌ی کدو سانان یا کدوئیان (Cucurbitaceae): گیاهان مشهور این خانواده که همه از گیاهان جالیزی به شمار می‌روند، هندوانه، خیار، انواع کدوها، طالبی، خربزه و گرمک می‌باشند. هندوانه‌ی ابوجهل، کارلا یا جگر زلیخا، پاتولا، خیار چنبر و بامیه نیز در این تیره طبقه‌بندی می‌شوند. این گیاهان اکثرا بالارونده و با میوه‌هایی گوشتی هستند و گل‌هایی تک‌جنسی دارند که به کمک حشرات بارور می‌شوند.

 


سبزی های سوخوار از تیره‌ی نسرین‌سانان یا نرگسیان (Amaryllidaceae): در این خانواده سبزی‌جاتی چون پیاز، سیر، موسیر، تره‌ی ایرانی و تره فرنگی قرار گرفته‌اند. از گیاهان زینتی، انواع نرگس‌ها، سوسن‌ها، آماریلیس، گل خورشیدی یا کلیویا و غیره نیز در این تیره قرار می‌گیرند. آنچنان که مشخص است گیاهان این خانواده تک‌لپه‌ای بوده برگ های کشیده و قاعده‌ای دارند و اکثرا دارای ریشه‌ی پیازدار و به ندرت ریزوم‌دار می‌باشند. پیاز که بومی جنوب غرب آسیا می‌باشد سالهاست در ایران کشت می‌شود دارای ارقامی چون پیاز قرمز آذرشهر، پیاز قرمز ری و پیاز سفید است.

سبزی های خانواده‌ی بقولات یا لوبیاسانان يا باقلائیان (Fabaceae): در این تیره سبزیجات مهمی از جمله شنبلیله، باقلا، لوبیا، ماش، نخود، لوبیا چشم‌بلبلی، عدس، نخود فرنگی و نخود ایرانی قرار گرفته‌اند. برخی از گیاهان این خانواده به غیر دانه‌های خشک‌شان به عنوان سبزی نیز مصرف دارند. خانواده‌ی لگومینوز یا فاباسه بغیر موارد ذکر شده طیف گسترده‌ای از گیاهان، از شیرین‌بیان و گل نخود گرفته تا درخت اقاقیا و لیلکی را در بر می‌گیرد. بسیاری از اعضای این خانواده برگ‌هایی مرکب و شانه‌ای دارند.

سبزی های تیره‌ی چلیپاسانان یا شب‌بویان (Brassicaceae): انواع کلم‌ها از جمله کلم‌پیچ، گل کلم، کلم دکمه‌ای و کلم قمری در این خانواده طبقه‌بندی می‌شوند. اما شلغم، شاهی، ترب، تربچه، خردل، کلزا، گل‌کلم زینتی و گل شب‌بو نیز از این خانواده هستند. کلم پیچ یکی از مهمترین محصولات این گروه، گیاهی فصل سرد محسوب شده و برخی از ارقام آن گاه دماهایی تا منهای ۹ درجه زیر صفر را نیز تحمل می‌کنند.

 


گیاهان تیره‌ی کلاه‌پرک‌سانان یا کاسنیان (Compositae or Asteraceae): تعدادی از سبزیجات طبقه‌بندی شده در این خانواده شامل کاهو، آرتیشو، آندیو (کاسنی فری)، ترخون، کنگر و مواردی ازین دست می‌باشد. گیاهان زینتی بسیار مشهوری مانند مینا، ژربرا، داوودی، گل اشرفی، همیشه‌بهار، کوکب، گل ابری، گل آهار و همین‌طور گیاهان دارویی‌ای چون بابونه، کاسنی، افسنطین، بومادران، گل قاصدک، گلرنگ، شکرتیغال و شنگ هم در خانواده‌ی کاسنیان قرار می‌گیرند.

تیره‌ی چتر سانان یا چتریان (Apiaceae or Umbelliferae): گیاهان این خانواده علفی بوده برگ‌هایی مرکب و متناوب دارند و معمولا گل‌‌آذین آنها ساختاری به شکل چتر دارد. سبزیجات مشهوری از جمله کرفس، جعفری، گشنیز، هویج، زردک، شوید و گیاهان دیگری از جمله زیره، گلپر، آنغوزه، رازیانه و شوکران در این دسته به چشم می‌خورند.

 
چغندرسانان یا تاج‌خروسیان (Amaranthaceae- Chenopodiaceae): اسفناج و چغندر قند و چغندر لبویی مشهورترین گیاهان این خانواده می‌باشند. انواع تاج‌خروس و سلمه نیز در این تیره قرار می‌گیرند.

سبزی های تیره‌ی نعناعیان (Lamiaceae): گیاهان این تیره که علفی و یا درختچه‌ای هستند معمولا ساقه و برگ‌هایی کرک‌دار و معطر دارند. نعناع، ریحان، مرزه، مرزنگوش، بادرنجبویه، پونه، آویشن، مریم گلی، اسطوخودوس و رزماری از جمله گیاهان شناخته‌ شده‌ی خانواده‌ی نعناعیان به حساب می‌آیند.

مقاله اختصاصی گروه تدوین محتوای اگرونیک 
استفاده از این مطلب و انتشار آن، با ذکر نام اگرونیک  و درج لینک www.agronic.ir بلامانع می باشد.

نظر شما

پرطرفدارترین مطالب امروز

تازه های اگرونیک

دانشگاه تهران در جمع ۳ مرکز دانشگاهی برتر دنیا در تولید علم حوزه کشاورزی محیط‌های کنترل‌شده

تاکنون بیش از ۴۵۰ گلخانه و باغ استان یزد شناسنامه‌دار شده‌اند

پیش‌بینی ۷‌ هزار میلیارد تومان اعتبار برای طرح آبیاری و زهکشی غرب و شمال‌غرب کشور

کسب درآمد با رام کردن تمشک‌های وحشی در گلستان

آموزش، زیربنای استفاده کشاورزان از سیستم‌های آبیاری نوین

برداشت برنج از ۵۵ درصد اراضی شالیکاری گیلان

آموزش و ترویج مهم‌ترین برنامه جهاد کشاورزی

کاهش اثرات تنش آبی در محصولات کشاورزی

خسارت ۲۵ درصدی علف‌های هرز به محصولات کشاورزی

پاییز امسال ۳۸ هزار هکتار از زمین های کشاورزی سیستان و بلوچستان به زیر کشت گندم می‌رود

کشاورزان در ساعات اوج گرما آبیاری نکنند

۴۰۲ هکتار گلرنگ در لرستان کشت شده است

امسال بیش از ۷۰ هزار تن پسته در رفسنجان برداشت می‌شود

دانه‌های روغنی کاملینا از کشاورزان خراسان شمالی خرید تضمینی می‌شود

مازاد تولید شالیکاران گلستانی خریداری می‌شود

تامین آب ۲۲ هزار هکتار زمین کشاورزی از طریق سدهای خراسان شمالی

کشاورزان از آتش زدن بقایای گیاهان خودداری کنند

تعجیل در برداشت برنج ممنوع

آسیای میانه و روسیه خریدار محصولات گلخانه‌ای هرمزگان

بررسی مستندی درباره فروچاله‌ها

تجهیز ۵۷ هزار هکتار از اراضی لرستان به سیستم آبیاری نوین

شناسایی ۴۷٠ گونه گیاهان دارویی در آذربایجان غربی

در پی ساماندهی فارغ‌التحصیلان جویای کارِ کشاورزی هستیم

پیش‎‌بینی برداشت ۵۰ هزار تن هلو از باغات چهارمحال و بختیاری

«کشاورزی حفاظتی » بهترین راه برای صرفه جویی آب و انرژی

اگرونیک در شبکه های اجتماعی