ایران در منطقه‌ای با بیشترین تنش آبی در جهان در منطقه خشك و نیمه خشك آسیا قرار دارد به طوری که ٨٤ درصد از كشور شامل مناطق خشك، نیمه خشك و فراخشك و ١٦درصد از كشور شامل منطقه مدیترانه‌ای، مرطوب و نیمه مرطوب است. بهره‌وری فیزیكی و اقتصادی آب كشاورزی در ایران به‌شدت پایین است و در صورت عدم مدیریت صحیح و به موقع، منجر به به وجود آمدن بحران ملی خواهد شد. میزان متوسط بارندگی در یك آمار ٤٨ ساله در حدود ٢٤٣ میلیمتر و آب تجدیدپذیر كشور در حدود ١٣٠ میلیارد متر مكعب بوده است كه در آمار پنج ساله با توجه به كاهش نزولات جوی میزان آب تجدیدپذیر كشور به ١٠٨ میلیارد متر مكعب رسیده است.
ارتفاع كل ریزش‌های جوی از اول مهر ماه لغایت ١٩ مرداد ماه سال آبی ٩٦-٩٥ بالغ بر ٢٢٧ میلیمتر است كه نسبت به سال آبی گذشته ٤ درصد و نسبت به آمار ٤٨ساله ٣ درصد كاهش را نشان می‌دهد و میزان آب تجدیدپذیر به ١١٦ میلیارد متر مكعب رسیده است. لازم به ذكر است كه از شش حوضه آبریز اصلی كشور، حوضه‌های آبریز دریای خزر، دریاچه ارومیه، مرزی شرقی و قره قوم نسبت به سال آبی گذشته به ترتیب ٣٠، ٣٦، ٣٥ و ٢٨ درصد كاهش را نشان می‌دهد (سامانه اطلاعات جامع آب كشور) . جمعیت ایران نیز طی نه دهه، حدود ٨ برابر شده و از كمتر از ١٠ میلیون نفر در سال ١٣٠٠ به بیش از ٨٠ میلیون نفر تا پایان سال ١٣٩٥ رسیده است (اطلاعات آمار نفوس و مسكن كشور). میزان سرانه آب تجدیدپذیر كشور از میزان حدود ١٣ هزار متر مكعب در سال ١٣٠٠ به حدود ١٤٥٠ متر مكعب در سال١٣٩٥ تقلیل یافته است.
تشدید شرایط آب و هوایی، تهدیدی جدی برای مردم و اقتصاد است. صنعت كشاورزی ایران به‌شدت حساس به شرایط تشدید آب و هوا به ویژه خشكسالی است. برآوردها نشان می‌دهد كه حتی انحرافات اندك یك میلیمتر پایین‌تر از حد میانگین بارندگی می‌تواندحدود ٩٠ میلیون دلار زیان اقتصادی را به بار آورد (مدنی و همكاران ٢٠١٦). سهم قابل توجهی از آب كشور (در حدود ٩٠ درصد) به بخش كشاورزی تخصیص داده می‌شود در حالی كه تنها ٢٣درصد از اشتغال كشور را تامین می‌كند و ١٣درصد تولید ناخالص ملی را به عهده دارد (بانك جهانی ٢٠١٧) . سهم عظیمی از آب تخصیصی به بخش كشاورزی از منابع آبهای زیرزمینی (حدود ٦٠ درصد) تامین می‌شود. به دلیل اضافه برداشت آبهای زیرزمینی، از تعداد ٦٠٩ محدوده مطالعاتی، تعداد ٣٥٧ محدوده ممنوعه و پیشنهاد شده است كه ١٧ محدوده دیگر نیز در زمره ممنوعه قرار گیرد.
متوسط كسری حجم مخزن طی ١٤ سال اخیر، حدود ٧٥ میلیارد مترمكعب بوده است. كسری مخزن تجمعی در ٥١ سال گذشته، حدود ١٣١ میلیارد مترمكعب و افت سطح آب تجمعی نیز حدود ٥/١٦ متر بوده است (سامانه اطلاعات جامع آب كشور). بهره‌وری اقتصادی آب (تولید ناخالص داخلی به ازای مصرف یك مترمكعب آب) در ایران نسبت به كشورهای همسایه به‌شدت پایین است. با توجه به اطلاعات بانك جهانی، بهره وری اقتصادی آب كشاورزی در ایران تقریبا m٣/$٢/٠ است كه نسبت به كشورهای توسعه یافته و در حال توسعه ارقام پایین‌تری را نشان می‌دهد. به طوری كه متوسط جهانی آن m٣$ ١، دركشورهای با درآمد بالا m٣/$٧/٢ و كشورهای با درآمد متوسط m٣$٦/٠ است (آمار بانك جهانی٢٠٠٥).
بهره‌وری فیزیكی آب (مقدار محصول تولید شده به ازای مصرف یك متر مكعب آب) در ایران در حدود kgm٣ ۱/۱ است كه این مقدار بسیار پایین‌تر از متوسط جهانی است. بیش از ٩٠ درصد جمعیت ایران و تولید ناخالص داخلی ایران در مناطقی قرار دارد كه مصرف آب در آنها در حال نزدیك شدن یا عبور از مصرف پایدار است كه این موضوع منجر به این شده است كه، ایران دارای بالاترین سطوح تولید اقتصادی در مناطقی با برداشت بالای آب به میزان آب قابل دسترس در خاورمیانه و شمال آفریقا شود (گزارش پایش اقتصادی ایران – بانك جهانی، بهار ٢٠١٧ میلادی). چالش‌های ارایه شده از جمله كاهش منابع آب (ازدیاد جمعیت و كاهش نزولات جوی)، پایین بودن بهره‌وری فیزیكی و اقتصادی آب كشاورزی در كشور و سهم كم اشتغال‌زایی در این بخش باعث شده است كه آب به عنوان یكی ازبخش‌های اولویت‌دار در برنامه‌های ریاست محترم جمهور و برنامه پنج‌ساله ششم توسعه كشور مورد توجه ویژه قرار گیرد.
افزایش بهره‌وری فیزیكی و اقتصادی آب، نیازمند اجرای سیاست‌های دقیق طراحی شده از جمله، اصلاح نظام قیمت‌گذاری آب، تخصیص بهینه زمانی و مكانی آب مورد نیاز كشاورزی مبتنی بر الگوی كشت بهینه با تاكید بر اقلام دارای مزیت رقابتی كشور متناسب با توان تولید طبیعی سرزمین، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، جهت توسعه كشت‌های گلخانه‌ای و هیدروپونیك، توسعه سیستم‌های مدرن آبیاری و استفاده از سیستم‌های بازچرخانی آب كشاورزی است.
