عضو هیات علمی بخش بیوتکنولوژی میکروبی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی گفت: اسـتفاده گسترده از سـموم و کودهـای شـیمیایی در بخـش کشـاورزی که تبعـات زیسـت محیطـی و مخاطـرات بهداشـتی بسـیار زیـادی را بـه همـراه دارد، ضرورت استفاده از کودها و سموم زیستی را بیش از پیش مورد توجه قرار داده است. به گفته وی، به طوری که ارزش بازار جهانی عوامـل کنترل زیسـتی در حـال حـاضر به حـدود 3.3 میلیـارد دلار رسیده که سالانه 18.8 درصد هم رشد دارد.
به گفته وی، ارزش سالانه بازار جهانی کودهای زیستی هم حدود 800 میلیون دلار برآورد شده است. اکرم صادقی تصریح کرد: در اسناد بالادستی کشور ما هم بر تولیـد و افزایـش مصرف کودهـای زیسـتی و آلـی و همچنیـن عوامـل کنترل زیستی آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز تاکید شده که بر این اساس پروژه‌های متعددی در زمینه تولید کود و سموم زیستی در دستور کار پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی قرار دارد. وی تصریح کرد: محققان بخش بیوتکنولوژی میکروبی پژوهشکده با توجه به حساسیت و ضرورت مضاعف کاهش مصرف کودها و سموم شیمیایی در صیفی‌جاتی مثل خیار، گوجه فرنگی و فلفل دلمه‌ای که به دلیل تازه خوری بیش از سایر ارقام کشاورزی با مشکل بقایای سموم و عوامل شیمیایی بیماری زا مواجه هستند تولید کودهای زیستی مورد استفاده در این محصولات را در دستور کار قرار داده‌اند.
وی گفت: در تولید محصولات گوجه فرنگی و خیار که بوته‌های آنها به طور معمول بین هشت تا 9 ماه در گلخانه محصول می‌دهند، ناچارا از کود و سموم شیمیایی زیادی استفاده می‌شود. استفاده از کودهای بیولوژیک مناسب و بومی می‌تواند موجب افزایش حجم و وسعت ریشه و در نتیجه بالا بردن جذب مواد مغذی موجود در کود بویژه کودهای دامی شود. همچنین آنزیم‌های تولید شده توسط باکتری‌های مورد استفاده به هضم بهتر کودهای آلی مانند کمپوست کمک می‌کنند. وی ادامه داد: در مجموع استفاده از کودهای زیستی راندمان کودهای شیمیایی و دامی مورد استفاده در گلخانه را افزایش داده و در نتیجه میزان مصرف آنها و هزینه‌های این نهاده‌ها را کاهش می‌دهد.
به گفته وی، با توجه به اثرات ضد قارچی باکتری‌های موجود در کودهای زیستی استفاده از آن کشاورزان را از مصرف بی رویه سموم شیمیایی به عنوان عامل پیشگیری از بیماری گیاه بی نیاز خواهد کرد. اکرم صادقی افزود: محققان پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی با جمع آوری و شناسایی 400 گونه باکتری بومی از گلخانه‌ها و مزارع صیفی‌جات کشور موفق به شناسایی انواع مختلفی از باکتری‌های القا کننده رشد گیاهی و ممانعت کننده رشد بیمارگرهای قارچی شدند. وی یادآورشد: در مرحله نخست طرح 400 گونه باکتری مختلف از 29 گلخانه صیفی واقع در سه استان اصفهان، یزد و کرمان جمع آوری و در مرحله بعد تاثیر این باکتری‌ها بر رشد گیاه و افزایش حجم ریشه بررسی شد.
وی اضافه کرد: مطالعه تاثیر باکتری‌های منتخب بر عملکرد و کیفیت محصولات در مرحله بعد انجام شد که باکتری‌های بومی شناسایی شده متعلق به سه جنس استرپتومایسس (Streptomyces)، سودوموناس (Pseudomonas) و باسیلوس (Bacillus) هستند. وی افزود: در مرحله نهایی فرمولاسیون و بسته بندی باکتری‌ها برای افزایش پایداری کود زیستی در شرایط محیطی انجام خواهد شد. او گفت: در این پروژه تلاش داریم کودهای زیستی را حسب نیاز کشاورزان در اشکال متنوع به آنها عرضه کنیم به طور مثال در مورد ارقامی مثل خیار که رشد طولی بوته چندان مد نظر نیست از باکتری‌هایی استفاده می‌شود که اختصاصا به افزایش حجم ریشه کمک کنند.
وی اضافه کرد: همچنین با تهیه فرمولاسیون مناسب امکان استفاده توام کودهای زیستی همراه با کودهای شیمیایی و دامی خواهد بود. صادقی گفت: این طرح‌ها با سرعت خوبی در حال پیگیری هستند ابراز امیدواری کرد که طی چند ماه آینده نخستین کودهای زیستی تولید شده برای استفاده آزمایشی در گلخانه‌های تجاری در اختیار کشاورزان کشور قرار گیرد.
کودهای زیستی (کود بیولوژیک) به مواد حاصل‌خیزکننده‌ای گفته می‌شود که دارای تعداد کافی از یک یا چند گونه از میکروارگانیسم‌های سودمند خاکزی هستند. کودهای زیستی، ریزاندامگان‌هایی (میکروارگانیسم‌هایی) هستند که قادرند عناصر غذایی خاک را در یک فرایند زیستی تبدیل به مواد مغذی همچون ویتامین ها و دیگر مواد معدنی کرده و به ریشه خاک برساند. مصرف کودهای زیستی علاوه بر هزینه پایین، نداشتن آلودگی در اکوسیستم، دارای مواد نگه‌دارنده میکروارگانیزم‌های سودمند خاک هستند.
