1400/11/19 5715

مروری بر دسته‌بندی‌های کشاورزی شهری

مروری اجمالی بر دسته‌بندی کشاورزی شهری


مقدمه
کشاورزی شهری، مزرعه‌داری شهری یا باغبانی شهری، طیف گسترده‌ای از پروژه‌ها و فعالیت‌های تولید، فرآوری و توزیع مواد غذایی در سایت‌ها و مقیاس‌های مختلف، در مناطق شهری یا اطراف آن را در بر می‌گیرد. در هر دو سناریوی فعالیت درون شهر و حومه‌ی شهر، دسترسی مستقیم بیشتر به سبزیجات تازه، میوه‌ها و محصولات گوشتی و لبنی از طریق کشاورزی شهری، می‌تواند امنیت غذایی و سلامت غذایی را بهبود بخشد.

کشاورزی شهری ضمن آنکه فرصتی را برای ارائه غذاهای تازه و محلی به جوامع شهری ارائه می‌دهد و سیستم تامین مواد غذایی و امنیت غذایی را در آن جوامع بهبود می‌بخشد، یک فرصت برای آموزش و پرورش شهروندان به عنوان سرمایه‌های اجتماعی و متعاقب آن یک روند پایدار در مسیر توسعه‌ی فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جوامع شهری تولید می‌کند.

دسته‌بندی کشاورزی شهری
با هدف موفقیت‌ آمیز بودن اجرای پروژه‌های کشاورزی شهری، در گام اول باید به این موضوع توجه کرد که ذینفعان (شهروندان، مدیران شهری و کشوری)، کشاورزی شهری باید بتوانند به یک درک مشترک و مثبت از آن برسند و مزارع شهری را در جامعه‌ی خود بپذیرند. موفقیت کشاورزی شهری ریشه در درک مثبت افرادی دارد که بطور مستقیم و غیرمستقیم با آن پروژه‌ها ارتباط دارند. این درک مثبت از کشاورزی شهری است که به‌شدت بر پذیرش کشاورزی در مجاورت و تماس مستقیم با محل زندگی افراد تأثیر می‌گذارد.

لذا با هدف ایجاد درک مشترک و مثبت از کشاورزی شهری، ضمن توجه به ویژگی‌ها و اثرات بسیار مثبت فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کشاورزی شهری که در نوشته‌ای با عنوان «کشاورزی شهری» بیان شده است، در این نوشته سعی بر آن است که به دسته‌بندی‌ها و انواع مختلف کشاورزی شهری اشاره شود.

به طور کلی، می‌توان پروژه‌های کشاورزی شهری به دو دسته تجاری (انتفاعی) و غیرتجاری (غیر انتفاعی) تقسیم‌بندی کرد.

پروژه‌های تجاری کشاورزی شهری، پروژه‌هایی هستند که تمرکز آنها بر یک سرمایه‌گذاری انتفاعی و تجاری است. در پروژه‌های تجاری کشاورزی شهری، هدف اولیه ایجاد فرصت برای کارآفرینی و کسب درآمد به‌طور مستقیم برای افرادی است که یک پروژه‌ی کشاورزی شهری را راه‌اندازی و مدیریت می‌کنند که می‌تواند در مقیاس‌های کوچک تا بزرگ به انجام برسد. چنین پروژه‌هایی ضمن تلاش برای دست‌یابی به اهداف مستقیم اقتصادی، دست‌یابی به دیگر اهداف فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کشاورزی شهری را بطور مستقیم یا غیرمستقیم فرآهم کرده و از مزایای آن، خود و محله یا جامعه‌ی شهری را بهره‌مند می‌کنند.

پروژه‌های غیرتجاری کشاروزی شهری، پروژه‌هایی را شامل می‌شود که بیشتر توسط سازمان‌های مردم‌نهاد، خیریه‌ها و یا وزارت‌خانه‌ها، سازمان‌ها، نهادها، و ادارات وابسته به دولت و حاکمیت تعریف، برنامه‌ریزی و اجرا می‌شوند. آنان در چنین پروژه‌هایی از کشاورزی شهری به عنوان یک استراتژی برای دست‌یابی به اهداف فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کشاورزی شهری که اولیت بیشتری نسبت به اهداف اقتصادی آن برای آنان دارد، استفاده می‌کنند.

لازم به تاکید است که، یک پروژه کشاورزی شهری می‌تواند هم‌زمان در هر دو دسته‌ی تجاری و غیر تجاری گنجانده و تعریف شود. البته برای چنین تعریفی، باید به اهداف مستقیم و غیر مستقیم تعریف شده در طرح پروژه توجه کرد زیرا، بسیاری از ارزش‌های مربوط به کشاورزی شهری منعکس‌کننده‌ی باورها و اهداف شرکت‌کنندگان آن است و نه لزوما  اهداف تمامی جامعه.

بررسی پروژه‌های کشاورزی شهری در دو دسته‌ی تجاری و غیرتجاری، ما را به جایی می‌رساند که بگوییم، هر یک از دست‌های کشاورزی شهری تجاری و غیرتجاری، خود می‌توانند به دو دسته‌ی جامعه محور و نهاد محور تقسیم شوند.

کشاورزی شهری جامعه محور که مبتنی بر جامعه است، می‌تواند در مقیاس کوچک در ساختمان‌ها و حیاط‌های ساکنین یک شهر تا باغ‌های اجتماعی که داوطلبانه اداره می‌شوند و تا مزارع و باغاتی که در حیطه‌ی ماموریتی یک سازمان غیرانتفاعی  اداره می‌شوند را شامل شود.

هرچند کشاورزی شهری می‌تواند یک فعالیت غنی از فرصت برای ساکنین و جوامع و شهرها و مدیران شهری باشد، ولی مهم است که ارزش‌ها و خواسته‌های شرکت‌کنندگان در یک پروژه کشاورزی شهری شناسایی و درک شده و به آنها احترام گذاشته شود. بنابراین، در کشاورزی شهری جامعه‌محور، با هدف افزایش میزان موفقیت برنامه‌ها و مشارکت افراد، به خواسته‌های افراد با پیشینه‌های مختلف، سطوح درآمدی متفاوت، قومیت‌ها، نژادها و توانایی‌های آنها توجه ویژه می‌شود.

در کشاورزی شهری جامعه محور، ساکنین شهر، از ابتدا در تصمیم‌گیری، تعریف، ساختن و رهبری یک پروژه‌ی کشاورزی شهری مشارکت دارند چرا که مانند هر فعالیت جامعه محوری، بهترین نتایج زمانی بدست می‌آید که در ابتدا اولویت‌های اعضای آن جامعه شناسایی و تعیین شود و سپس اهداف پروژه تعریف و در نهایت پروژه با همکاری و مشارکت شرکای جامعه برای دستیابی به آن اهداف، فعالیت خود را شروع کرده و کارهای لازمه انجام گیرد.

کشاورزی شهری مبتنی بر نهاد یا سازمان، به دلیل کمبود زمین مقرون به صرفه در اکثر مناطق شهری، زمین های عمومی که مالکیت و مدیریت آنها بر عهده‌ی نهاد‌ها و سازمان‌ها است، یک منبع کلیدی و بسیار با اهمیت برای کشاورزی شهری هستند. پارک‌ها، زمین‌های اطراف خیابان‌ها، پارکینگ‌ها، زمین‌های کم استفاده درون و اطراف ساختمان‌های اداری و مدیریتی درون و حومه شهرها، مدارس، کتاب‌خانه‌ها، تالار‌ها، زندان‌ها و بسیاری دیگر که همگی می‌توانند سطوح مختلفی از کشاورزی شهری را پشتیبانی کنند.

در کشاورزی شهری مبتنی بر نهاد‌ها و سازمان‌ها، سیاست‌ها و برنامه‌هایی در قالب قوانین و ضوابط برای تطبیق و تشویق استفاده از این زمین‌ها برای کشاورزی شهری تدوین و اجرایی می‌شود. این قوانین و ضوابط، علاوه بر رسیدگی به مسائل دست‌یابی به زمین و تعریف کاربری و مقررات لازمه، استراتژی‌های مالی از جمله حمایت‌های مالی، کمک به تلاش‌هایی که برای جمع‌آوری کمک‌های مالی صورت می‌گیرد، تشویق‌های مالیاتی، استفاده از تاسیسات زیر‌بنایی، ارائه خدمات و دانش فنی، و بسیاری از موارد دیگر را برای پروژه‌های کشاورزی شهری مبتنی بر نهاد‌ و سازمان‌، تعریف و فرآهم می‌کنند.

در کشاورزی شهری مبتنی بر نهاد و سازمان، شناسایی زمین‌های عمومی شهری خالی یا کم استفاده که دارای پتانسیل برای فعالیت‌های کشاورزی شهری است، از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد. این شناسایی کمک می‌کند که با بررسی ویژگی‌های متفاوت آنها، امکان استفاده‌ی موقت، طولانی مدت یا دائمی از آنها مشخص و تعریف شود.

نتیجه‌گیری
بررسی اشکال مختلف تقسیم‌بندی کشاورزی شهری، نشان می‌دهد که اهداف هر بک از دسته‌ها با دسته‌ی دیگر در هم تنیده است و مکمل یک‌دیگر می‌باشند. کشاورزی شهری مبتنی بر نهادها و سازمان‌ها، غالباً یک مأموریت اجتماعی مشابه با پروژه‌های کشاورزی شهری جامعه‌محور دارد که این ماموریت می‌تواند اهداف تجاری یا غیرتجاری و یا هر دو هدف را با هم دارا باشد. از سویی دیگر، همان‌طور که در پروژه‌های کشاورزی شهری مبتنی بر نهاد و سازمان، نیازمند آن هستیم که نهاد یا سازمان مربوطه با تصویب یا اصلاح قوانین و ضوابط خود، فرصت و امکان اجرای آن را در زمین و امکانات خود فرآهم کند، اصلاح و بهبود قوانین و تعریف قوانین حمایتی از کشاورزی شهری جامعه محور توسط نهادها و سازمان‌ها برای اجرای کشاورزی شهری در املاک خصوصی یا عمومی نیز یک نیاز و ضرورت است.

در نهایت می‌توان گفت که بررسی و شناخت دسته‌بندی‌های کشاورزی شهری و نیز شناخت و تحلیل ویژگی‌ها و اثرات مثبت فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کشاورزی شهری، کمک خواهد کرد تا ذینفعان کشاورزی شهری، به یک درک مشترک مثبت از اهداف کشاورزی شهری برسند که نتیجه‌ی این درک مشترک، موفقیت پروژه‌ی کشاورزی شهری است.

مقاله اختصاصی گروه تدوین محتوای اگرونیک 
استفاده از این مطلب و انتشار آن، با ذکر نام اگرونیک  و درج لینک www.agronic.ir بلامانع می باشد.

نظر شما

ارسال

پرطرفدارترین مطالب امروز

طرز تکثیر گل یاس، کاشت و نگهداری آن در گلدان
آشنایی با درخت توسکا و خواص دارویی آن
نحوه کاشت و نگهداری گیاه اقاقیا
نحوه و مقدار کود دهی به درختان میوه
آیا لامپ های معمولی برای پرورش گل و گیاه مناسبند؟
مراحل پرورش کرم ابريشم
کاشت و نگهداری از آماریلیس
نحوه کشت و کار پیاز در ایران
معرفی گیاه آپاتمانی شفلرا
تازه های اگرونیک

دانشگاه تهران در جمع ۳ مرکز دانشگاهی برتر دنیا در تولید علم حوزه کشاورزی محیط‌های کنترل‌شده

تاکنون بیش از ۴۵۰ گلخانه و باغ استان یزد شناسنامه‌دار شده‌اند

پیش‌بینی ۷‌ هزار میلیارد تومان اعتبار برای طرح آبیاری و زهکشی غرب و شمال‌غرب کشور

کسب درآمد با رام کردن تمشک‌های وحشی در گلستان

آموزش، زیربنای استفاده کشاورزان از سیستم‌های آبیاری نوین

برداشت برنج از ۵۵ درصد اراضی شالیکاری گیلان

آموزش و ترویج مهم‌ترین برنامه جهاد کشاورزی

کاهش اثرات تنش آبی در محصولات کشاورزی

خسارت ۲۵ درصدی علف‌های هرز به محصولات کشاورزی

پاییز امسال ۳۸ هزار هکتار از زمین های کشاورزی سیستان و بلوچستان به زیر کشت گندم می‌رود

کشاورزان در ساعات اوج گرما آبیاری نکنند

۴۰۲ هکتار گلرنگ در لرستان کشت شده است

امسال بیش از ۷۰ هزار تن پسته در رفسنجان برداشت می‌شود

دانه‌های روغنی کاملینا از کشاورزان خراسان شمالی خرید تضمینی می‌شود

مازاد تولید شالیکاران گلستانی خریداری می‌شود

تامین آب ۲۲ هزار هکتار زمین کشاورزی از طریق سدهای خراسان شمالی

کشاورزان از آتش زدن بقایای گیاهان خودداری کنند

تعجیل در برداشت برنج ممنوع

آسیای میانه و روسیه خریدار محصولات گلخانه‌ای هرمزگان

بررسی مستندی درباره فروچاله‌ها

تجهیز ۵۷ هزار هکتار از اراضی لرستان به سیستم آبیاری نوین

شناسایی ۴۷٠ گونه گیاهان دارویی در آذربایجان غربی

در پی ساماندهی فارغ‌التحصیلان جویای کارِ کشاورزی هستیم

پیش‎‌بینی برداشت ۵۰ هزار تن هلو از باغات چهارمحال و بختیاری

«کشاورزی حفاظتی » بهترین راه برای صرفه جویی آب و انرژی

اگرونیک در شبکه های اجتماعی