در گفتگو با دکتر محمد حسین صالحی سورمقی، استاد دانشکده داروسازی دانشگاه تهران و متخصص در زمینه گیاهان دارویی
حتما شما هم وقتی برای خرید به میوه فروشیها و یا سوپرهای بزرگ میوه میروید، بالای قفسه میوهها جعبه هایی شده اند و در دو نوع ترش و شیرین عرضه میشوند. این نوع بسته بندی تمبرها خیلی وقت است که به کشورمان آمده اند. پیش از این، آنها را فقط در بستههای کوچکتر و به قول معروف تمبرهندیهای گوشتی که البته نمک هم به عنوان افزودنی به آنها اضافه میشد، میدیدیم. در حالی که امروزه محتویات بستههای قرمز رنگ جای انواع قدیمی را گرفتهاند و به دلیل طعم خوشایندشان بسیاری از ما، آنها را نه فقط به تنهایی و به عنوان یک میان وعده بلکه در طبخ غذاهای مان نیز به کار میبریم.
اما بیایید با خواص این میوه و نحوه مصرف بهتر آن، بیشتر آشنا شویم. دکتر محمد حسین صالحی سورمقی، استاد دانشکده داروسازی دانشگاه تهران و متخصص در زمینه گیاهان دارویی درباره ویژگیهای این میوه به نکات جالبی اشاره کرده اند که مطالعهشان خالی از لطف نیست.
قبل از هر چیز باید بگوییم که درخت تمبر هندی بسیار آهسته رشد میکند و عمری طولانی دارد. دکتر صالحی در مورد ویژگیهای این گیاه میگوید: تمبرهندی درختی است مرتفع و بلند که ابتدا در هندوستان و آفریقای شمالی رویش داشته است ولی امروزه به علت موارد استفاده فراوان در اکثر مناطق گرم نیز کشت میشود.
این درخت از خانواده نخودها و شبیه باقلا به شکل غلاف و نیام بوده و با کمی خمیدگی همراه است. این غلافها 10 سانتی متر طول داشته و در هر یک از آنها بین 3 تا 10 دانه قرار دارد که البته خوردن گوشت اطراف این دانهها برای ما لذت بخش است؛ به این ترتیب که ابتدا پوست آن را کنده و محتویات نرم دور دانهها خورده میشود. شاید باور نکنید اما در ایران، این درخت در استانهای هرمزگان و سیستان و بلوچستان پرورش مییابد. همان طور که گفتیم، آب و هوای مناسب کشت تمبرهندی اقلیم گرم و مرطوب است و در مناطقی که دارای این آب و هوا باشند، تمبرهندی را میتوان، به راحتی پرورش داد"
تمبر هندی چه خواصی دارد؟
مهم ترین مواد شناخته شده موجود در تمبرهندی ترکیبات اسیدی از جمله اسید سیتریک، مالیک و تارتاریک و مواد معدنی نظیر پتاسیم و کمی پکتین است. در پوست درخت تمبرهندی نیز مقداری تانن وجود دارد و سرشاخههای جوان و سبز این درخت دارای مقادیر زیادی ویتامینهای گروه B است.
از قدیم معتقد بودند که تمبرهندی مثل یک ملین و مسهل عمل میکند اما تحقیقات سالهای اخیر اثرات دیگری را برای آن به اثبات رساندهاند از جمله این که خاصیت ضد درد، ضد باکتریایی و ضد ویروسی داشته و برای از بین بردن انگلها و کرمهای بدن توصیه میشود. علاوه بر تمامی خواص یاد شده، این میوه یک اشتهاآور بوده و منبعی از آنتی اکسیدانها نیز به حساب میآید. ایشان در ادامه اضافه میکند که خوردنش به همراه غذا به هضم آن کمک میکند. به علاوه مصرفش برای کاهش تهوع کمک کننده بوده بنابراین اضافه کردن آن به غذا به خصوص در وعده غذایی افرادی که مشکل گوارشی دارند، توصیه میشود.
پیش از این گفتیم که تمبرهندی آنتی اکسیدان دارد. دکتر صالحی در اینباره میگوید، این میوه حاوی مقادیر قابل ملاحظه ای کاروتن، ویتامینC و برخی فلاونوئیدها است. به طوری که میتواند جایگزین خوبی برای ویتامینC در افرادی باشد که دچار کمبود این ویتامین هستند اما فراموش نکنید که خشک شده این میوه دارای مقادیر کمتری از این ماده مغذی است.
اگر زیاد سرما میخورید، میتوانید برای کاهش دفعات بیماری و بهبودی سریع تر، در میان وعدههای تان تمبرهندی میل کنید. در ضمن، اگر دچار گلودرد شده اید، میتوانید تمبرهندی را در آب حل کرده و قرقره کنید تا درد گلوی تان به سرعت بهبود یابد.
این متخصص اضافه میکند که بسیاری از اختلالات گوارشی از جمله اختلالات صفراوی با مصرف تمبرهندی برطرف میشود و افرادی که کلسترول خون شان بالا است، میتوانند برای کاهش چربی خون شان تمبرهندی بخورند. بنابراین، برای داشتن قلب سالم عادت به خوردن تمبر هندیهای خشک شده به دلیل نداشتن حتی مقدار جزیی نمک، به افراد مستعد به خصوص میانسالان پیشنهاد میشود.
تمبرهندی؛ مستقیم یا غیرمستقیم؟
شما دوست دارید تمبر هندی را چطور میل کنید؟ دکتر صالحی میگوید:
تمبرهندی را میتوان به دو طریق مصرف کرد. در واقع نحوه استفاده از آن به طور مستقیم و غیرمستقیم است. بعضی از افراد که خوراکیهای ترش را بیشتر میپسندند، آن را به طور مستقیم مصرف میکنند اما میتوان به عنوان طعم دهنده و ترش کننده در بسیاری از غذاها هم از آن استفاده کرد. به این منظور باید تمبرهندی را در آب خیسانده و سپس آن را صاف کرد و پس از جدا کردن هسته، آن را خورد. یادتان نرود که میتوان فیبرها و آوندهای چوبی که در قسمت خوراکی این میوه دیده میشوند را جدا کرد اما در صورت مصرف، مشکلی برای فرد به وجود نخواهد آمد.
همانطور که میدانید هر ماده غذایی میتواند در مراحل مختلف اعم از جمع آوری، تهیه و بستهبندی آلوده شود اما از آن جا که این میوه خود یک ضد میکروب است احتمال آلودگی در آن بسیار پایین است بنابراین با خیالی راحت آن را وارد میان وعدههای روزانهتان کنید.
