معرفی شبدر سفید و نحوه کشت آن

Trifolium repens L.

شبدر سفید گیاهی است چندساله و دارای ریشه‌هایی دائمی در خاک است که طول آنها به یک‌متر می‌رسد. شبدر سفید در محل طوقه ساقه‌هایی تولید می‌کند که ممکن است در بین آنها ساقه های بی‌بار هم دیده شود. شبدر سفید دارای ساقه های خزنده است که از مفصل و گره‌های آن در تماس با خاک ریشه نابجا خارج می‌شود. ساقه های این گونه شبدر توخالی و پوک و گاهی پوشیده از کرک است. برگ ها و  دمبرگ‌های شبدر سفید، اکثرا فاقد کرک می‌باشند. از محل این گره‌ها برگ ها و گل ها خارج می‌شود.

برگ‌ها دارای دمبرگی بلند به اندازه‌ی ۱۰ تا ۴۰ سانتی‌متر، کال یا پوک و دارای شیار بوده و به ندرت کرک‌هایی روی دمبرگ آن دیده می‌شود. در انتهای دمبرگ برگچه هایی سه‌تایی جای گرفته است. این برگچه ها فاقد دمبرگ و قلبی‌شکل می‌باشند. طول این برگچه‌ها معمولا دوبرابر پهنای آن خواهد بود. حاشیه‌های طرفین برگچه های شبدر سفید به طور حساس مضرس می‌باشد ولی تشکیل دندانه را نمی‌دهد. بطوری‌که یک برگچه شبیه یک حلقه به‌نظر می‌رسد. رأس برگچه ها اغلب فرورفته و پشت آنها معمولا دارای رنگ سبز تیره است. در روی برگچه ها اغلب لکه‌های مثلثی‌شکل شبیه شبدر قرمز به چشم می‌خورد. گوشوارک های نسبتا بزرگی در قاعده‌ی دم گل قرار دارد و دارای ورقه‌های کاغذی نازک است. گل‌های این نوع شبدر سفیدرنگ می‌باشد.
 

شرایط زیست

شبدر سفید، در هر منطقه با آب و هوای مختلف و انواع خاک‌های گوناگون چه در کنار جاده‌ها، زمین‌های ورزشی و حتی در گوشه و کنار فرودگاه‌ها و یا در پارک‌ها و همچنین به صورت علف هرز در مزارع و باغ ها یافت می‌شود. این شبدر بر خلاف شبدر قرمز تمنای کمتری نسبت به کلیه‌ی شرایط مورد نیاز رشد و نمو خود دارد. شبدر سفید به نور فراوان بیش از هرچیز احتیاج دارد و حتی در خاک‌های رسی سنگین که داری اکسیژن و کاملا خشک نباشد پراکنده است. بنابراین این گیاه در هر مکانی که رطوبت جزئی و تا حدی کافی در دسترس داشته باشد بدون در نظر گرفتن سایر شرایط قدرت حفظ و بقا و صیانت خود را دارد.

شبدر سفید اصولا گیاهی است دائمی ولی در بعضی مناطق از آن به عنوان گیاه علوفه‌ای زمستانه‌ی یکساله استفاده می‌نمایند. یکی از مزایای سهم این نبات امکان کاشت مخلوط آن با بذر چمن‌های معمولی است. در مناطقی که احداث چراگاه‌های مصنوعی متداول می‌باشد و یا در مناطق خشکی مانند ایران که دارای چراگاه های طبیعی و تنگ می‌باشد اغلب این گیاه در بین سایر نباتات چراگاه خودنمایی می‌کند که با میل توسط احشام خورده می‌شود. البته گذشته از مصرف شاخ و برگ آن به عنوان تعلیف، گل‌آذین آن هم خوشخوراکی خاصی برای رمه‌ها دارد ولی گوسفندان زیاد علاقه‌ای به خوردن آن ندارند. این نبات می‌تواند در مواقع بحرانی گرم سال منبع خوبی برای زنبوران عسل باشد و در برنامه‌ی کاشت مخلوط هم این گیاه را می‌توان وارد کرد.

شبدر سفید شهد زیادی تولید می‌نماید و بدین‌وسیله جلب نظر انواع زنبورهای مختلف را می‌کند. در اینصورت شبدر سفید گیاهی است دگرگشن و باید عاملی موجب تلقیح آن گردد. گیاه فوق عملا در اثر خودگشن عقیم می‌ماند و باید بوسیله‌ی گرده‌های گل آذین گل‌های دیگر شبدر سفید بارور شود. بنابراین توجهی که در موقع تولید ارقام یالینه خالص باید نمود در مورد فوق قابل ذکر و اهمیت است.

شبدر سفید مشابه سایر شبدرها بهترین رشد را در آب و هوای مرطوب و سرد و خاک‌های آهک‌دار و فسفردار دارد. همانطور که قبلا اشاره شد این نوع شبدر در برابر کلیه‌ی شرایط نامساعد رشد و نمو نسبت به سایر شبدرها بردباری و یا مقاومت بیشتری دارد. خاک‌های رسی و لومی که دارای رطوبت کافی باشند برای فعالیت و نمو این گیاه بهتر از خاک های شنی و فاقد مواد غذایی است. اصولا شبدر سفید را در بهار می‌کارند ولی چنانچه شرایط محیطی قبل از فرا رسیدن زمستان اجازه‌ی رشد کافی به‌آن بدهد، می‌توان در پاییز اقدام به کشت نمود. البته کشت اصلی و تنهای شبدر سفید از نظر اقتصادی و تولید علوفه چندان مورد توجه نیست ولی کشت مخلوط با نباتات مخصوص گرامینه باید بیشتر مورد نظر باشد.

بستر بذر شبدر سفید باید مطابق شبدر قرمز، به‌علت داشتن بذر کوچک و ریز، سفت و نرم و محتوی مواد غذایی از قبیل آهک، فسفر و پتاس باشد. تخم ها را به‌صورت بذرپاش وارد زمین می‌نمایند و چنانچه در اوایل بهار اقدام به کشت نمایند احتیاج به پوششی از خاک نرم روی بذر نیست. میزان بذر را در حدود ۲ - ۱۰ کیلوگرم در هکتار در صورت داشتن قوه‌ی نامیه‌ی خوب و شرایط مناسب خاک تعیین می‌کنند. میزان ۱۵۰ - ۳۵۰ کیلو فسفر و ۵۰ - ۱۰۰ کیلوگرم پتاس در هکتار برای رشد و نمو شبدر سفید کافی است. معمولا خاک‌های اسیدی برای رشد شبدر سفید مناسب‌تر می‌باشد.

شبدر سفید را می‌توان به‌صورت علف سبز، برمه و یا سیلو و بالاخره چرا مورد تعلیف و تغذیه‌ی احشام قرار داد. اما تغذیه‌ی علوفه ی سبز شبدر سفید بیش از مصارف دیگر آن برای حیوانات مناسب است. ارقام شبدر سفید دارای خصوصیاتی است که در تمام مراحل رشد توسط کلیه‌ی حیوانات با میل خورده می‌شود. این گیاه علاوه بر تغذیه ی چهارپایان در مرغداری هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. مقاومت شبدر سفید به سرما بیش از گرما است. این شبدر در سایر خواص کاشت و داشت با شبدر قرمز مشابه است.