1398/10/5 12173

انتخاب روش شخم طبیعتا بستگی به نوع و اندازه‌ی گاوآهن برگردان‌دار مورد استفاده دارد. در صورتی که گاوآهن مورد استفاده از نوع یک‌طرفه باشد مزرعه را ممکن است به‌روش قطعه‌بندی و یا به‌روش دورتادور شخم بزنند.

روش های شخم با گاوآهن یک‌طرفه و دوطرفه


انتخاب روش شخم بستگی به نوع و اندازه‌ی گاوآهن برگردان‌دار مورد استفاده دارد. در صورتی که گاوآهن مورد استفاده از نوع یک‌طرفه باشد مزرعه را ممکن است جهت جلوگیری از ایجاد جوی و پشته‌ی زیاد در مزرعه به‌روش قطعه‌بندی و یا به‌صورت دورتادور شخم بزنند. در شخم به روش قطعه‌بندی مزرعه ابتدا قطعه‌بندی شده و سپس شخم می‌خورد اما در روش دور‌تادور، شخم یا از اطراف مزرعه آغاز شده و به‌شکلی دورانی ادامه می‌یابد تا به مرکز مزرعه ختم شود و یا از مرکز شروع شده و به طرف خارج پیش می‌رود. اما اگر گاوآهن مورد استفاده دو طرفه باشد با توجه به امکان چرخاندن آن عملیات شخم‌زنی بسیار ساده‌تر بوده و می‌تواند از یک سمت مزرعه آغاز شده و در انتهای مزرعه خاتمه یابد.

شخم به‌روش قطعه بندی (Systematic)

در این روش، ابتدا مزرعه را قطعه‌بندی کرده و سپس شخم می‌زنند. گاوآهن های برگردان‌دار یک‌طرفه معمولا خاک را به سمت راست می‌ریزند، و از این نظر تراکتور جهت شخم یک مزرعه نیازمند طی مسافت طولانی برای بازگشت به مبدأ برای شخم در یک جهت می‌باشد و الا در مزرعه جوی و پشته‌هایی ناخواسته به‌وجود خواهند آمد. جوی (Dead furrow) زمانی به‌وجود می‌آید که دو نوار همجوار با گردش تراکتور به سمت چپ شخم زده شود. و پشته (Back furrow) نیز در حالتی شکل خواهد گرفت که گردش تراکتور به طرف راست باشد. در شخم هر قطعه در این روش، اگر شخم از وسط قطعه‌زمین آغاز شود و به دوطرف قطعه ختم شود، در وسط یک پشته و در دوطرف دو شیار به‌وجود خواهد آمد. به این روش شخم‌زدن، گردآوری (Gathering)، شخم برهم یا شخم بسته گفته می‌شود. اگر شخم از دو طرف قطعه شروع شده و در وسط زمین به پایان رسد، در وسط یک جوی و در دوطرف زمین دو نیم‌پشته خواهیم داشت. به این روش شخم، پراکنش (Casting) ، شخم ازهم یا شخم باز گفته می‌شود. معمولا به‌طور سالانه الگوی شخم را تغییر می‌دهند به صورتی که زمینی را که سال گذشته به‌صورت «برهم» شخم زده شده را «ازهم» شخم می‌زنند.
 

در آغاز با ایجاد یک شیار سطحی در دو انتهای مزرعه (با فاصله‌ی مناسبی از محیط) و با استفاده از تیرک‌هایی، زمین را علامت‌گذاری می‌کنند. مقدار زمینی که بین محیط زمین و شیار علامت‌گذاری شده باقی می‌ماند، حاشیه یا سرزمین خوانده می‌شود که به‌منظور دور زدن تراکتور و گاو‌آهن در دو انتها یا دو سرِ زمین اختصاص می‌یابد. اندازه‌ی این حاشیه بستگی به اندازه‌ی تراکتور و گاو‌آهن دارد و باید به میزانی باشد که تراکتور به‌سادگی بتواند دور بزند. شایان ذکر است که نزدیک کردن بیش‌از اندازه‌ی شیار حاشیه به محیط مزرعه، صرفه‌جویی محسوب نمی‌شود. این پهنا بسته به اندازه‌ی تراکتور ممکن است از ۶ تا ۱۲ متر عرض را به خود اختصاص دهد؛ معمولا بدین منظور نصف طولِ مجموع تراکتور و گاوآهن را در نظر می‌گیرند.

شخم به روش گردشی یا دور تا دور (Round and Round)
این روش شخم معمولا در مناطقی با شرایط مناسب که مزرعه از شکل منظم و خوبی برخوردار بوده و مسطح باشد، به وسیله‌ی گاوآهن‌های یک‌طرفه‌ انجام می‌شود. دو طرح متداول برای انجام این روش، شخم از مرکز مزرعه و شخم از اطراف مزرعه می‌باشد. روش متداول‌تر احتمالا شروع شخم از مرکز مزرعه و تمام کردن آن به‌طرف محیط مزرعه است که به طرح گوشه راست مشهور می‌باشد. در این طرح ابتدائا لازم است قطعه‌زمینی کوچک در مرکز مزرعه علامت‌گذاری شود. بدین‌منظور در روش معمول یک شیار حاشیه در فاصله‌ای مناسب از خط کناری مزرعه ایجاد می‌گردد. راه دیگر آن است که با کمک یک کارگر و یک تکه طناب که به‌تراکتور بسته شده و کشیدن طناب و حرکت دادنش در امتداد شیار حاشیه‌ی مزرعه به‌وسیله‌ی کارگر، دومین شیار علامت‌گذاری توسط گاوآهن ایجاد شود.
 


بعد از علامت‌گذاری ابتدا پشته‌ای در وسط قطعه‌زمین مرکزی ایجاد می‌شود و سپس شخم در طرفین پشته ادامه می‌یابد. بعد از شخم زدن قطعه‌ زمین وسط، شخم باقی مزرعه دور این قطعه ادامه پیدا می‌کند. در این روش نیز بهتر است هر ساله الگوی شخم را از مرکز مزرعه به اطراف مزرعه و بالعکس تغییر داد. در طرح شخم از اطراف مزرعه یا طرح گوشه‌گرد، تراکتور به طور مداوم در حال حرکت است. اما گاوآهن در گوشه‌ها از خاک خارج شده و پس از گردش دوباره، در خاک گذاشته می‌شود. در این صورت در پایان شخم دو نوار قطری شخم نخورده باقی خواهد ماند که می‌بایست به صورت جداگانه شخم زده شوند.

شخم با گاوآهن های دوطرفه
شخم زدن زمین با گاوآهن‌های دوطرفه به مراتب از آنچه درباره‌ی روش‌های شخم با گاوآهن های یک‌طرفه شرح داده شد، آسان‌تر است؛ زیرا با وجود استفاده از این گاو‌آهن‌ ها دیگر نیازی به قطعه‌بندی زمین وجود ندارد و می‌توان شخم زمین را بدون آنکه جوی و پشته‌ی زیادی به‌جای گذاشت از یک طرف مزرعه آغاز کرده و در سمت دیگر به پایان رساند. در شخم با گاوآهن‌های دوطرفه تنها لازم است تا حاشیه‌های مزرعه علامت‌گذاری شوند. پهنای این حاشیه باید به میزانی باشد که تراکتور قادر باشد در آن به سادگی دور بزند. اولین شیارها باید به سمت مرز مزرعه برگردانده شوند. زمانی که تراکتور به حاشیه‌ی زمین رسید، گاوآهن از خاک بیرون آورده شده و به‌وسیله‌ی اهرمی مخصوص یا سیستم هیدرولیک تراکتور چرخیده و جهت آن تغییر می‌نماید. بدین ترتیب با پایان شخم زنی کل مزرعه تنها یک شیار در یک سمت مزرعه و یک نیم‌پشته در سمت دیگر آن به‌وجود خواهد آمد.
 

مقاله اختصاصی گروه تدوین محتوای اگرونیک 
استفاده از این مطلب و انتشار آن، با ذکر نام اگرونیک  و درج لینک www.agronic.ir بلامانع می باشد.

نظر شما

پرطرفدارترین مطالب امروز

تازه های اگرونیک

دانشگاه تهران در جمع ۳ مرکز دانشگاهی برتر دنیا در تولید علم حوزه کشاورزی محیط‌های کنترل‌شده

تاکنون بیش از ۴۵۰ گلخانه و باغ استان یزد شناسنامه‌دار شده‌اند

پیش‌بینی ۷‌ هزار میلیارد تومان اعتبار برای طرح آبیاری و زهکشی غرب و شمال‌غرب کشور

کسب درآمد با رام کردن تمشک‌های وحشی در گلستان

آموزش، زیربنای استفاده کشاورزان از سیستم‌های آبیاری نوین

برداشت برنج از ۵۵ درصد اراضی شالیکاری گیلان

آموزش و ترویج مهم‌ترین برنامه جهاد کشاورزی

کاهش اثرات تنش آبی در محصولات کشاورزی

خسارت ۲۵ درصدی علف‌های هرز به محصولات کشاورزی

پاییز امسال ۳۸ هزار هکتار از زمین های کشاورزی سیستان و بلوچستان به زیر کشت گندم می‌رود

کشاورزان در ساعات اوج گرما آبیاری نکنند

۴۰۲ هکتار گلرنگ در لرستان کشت شده است

امسال بیش از ۷۰ هزار تن پسته در رفسنجان برداشت می‌شود

دانه‌های روغنی کاملینا از کشاورزان خراسان شمالی خرید تضمینی می‌شود

مازاد تولید شالیکاران گلستانی خریداری می‌شود

تامین آب ۲۲ هزار هکتار زمین کشاورزی از طریق سدهای خراسان شمالی

کشاورزان از آتش زدن بقایای گیاهان خودداری کنند

تعجیل در برداشت برنج ممنوع

آسیای میانه و روسیه خریدار محصولات گلخانه‌ای هرمزگان

بررسی مستندی درباره فروچاله‌ها

تجهیز ۵۷ هزار هکتار از اراضی لرستان به سیستم آبیاری نوین

شناسایی ۴۷٠ گونه گیاهان دارویی در آذربایجان غربی

در پی ساماندهی فارغ‌التحصیلان جویای کارِ کشاورزی هستیم

پیش‎‌بینی برداشت ۵۰ هزار تن هلو از باغات چهارمحال و بختیاری

«کشاورزی حفاظتی » بهترین راه برای صرفه جویی آب و انرژی

اگرونیک در شبکه های اجتماعی