معرفی گیاه یولاف یا جو دوسر

Oat

Avena sativa

یولاف در ابتدا علف هرز مزارع  گندم و جو بوده و با گسترش دامنه‌ی کشت گندم و جو به عرض‌های جغرافیایی بالاتر به دلیل رشد و نمو بهتر در این عرض‌ها به صورت گیاهی زراعی درآمده است. دلیل اصلی عملکرد زیادتر دانه‌ی این گیاه در عرض‌های جغرافیایی بالاتر سازش آن با سرماست. عمده‌ترین مصرف یولاف برای تغذیه‌ی دام‌هاست. دانه‌ی یولاف، یا جو دو سر، به طور مستقیم مورد استفاده‌ی اسب، گوسفند و پرندگان قرار می‌گیرد و به عنوان مهمترین غله در تغذیه‌ی اسب شناخته شده است. تنها بخش اندکی (نزدیک به ۵ درصد) یولاف تولیدی در جهان به مصرف انسان می‌رسد.

ویژگی‌های گیاه‌شناسی یولاف

یولاف گیاهی یکساله از قبیله‌ی Avenae می‌باشد. ساقه‌ی آن مانند سایر غلات بند‌بند و تو خالی است. ارتفاع ساقه از ۶۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر متغیر است. و در برخی ارقام یولاف در محل گره‌ها کرک‌هایی وجود دارد. قدرت پنجه‌زنی آن کمتر از گندم و جو می‌باشد. در یولاف در محل تلاقی پهنک با غلاف برگ‌ها گوشوارک وجود ندارد. سیستم ریشه‌ای یولاف مشابه گندم و جو است. گل‌آذین یولاف خوشه است که انشعابات آن ممکن است همگی در یک سو و یا در دو سو باشند. گل آذین یولاف رشد – محدود بوده که دارای یک‌محور اصلی و تعدادی انشعاب‌های فرعی است. انشعاب‌های فرعی از گره‌های روی محور گل‌آذین به وجود می‌آیند. انتهای محور اصلی و هر یک از انشعاب‌های فرعی به یک سنبلک انتهایی ختم می‌شود. هر سنبلک دارای دو تا سه گلچه است که دوتای پایینی بارور و سومی (درصورت موجود بودن) عقیم است. سیستم ریشه‌ی یولاف مانند گندم و جو می‌باشد.

زراعت یولاف

یولاف نیز مانند سایر غلات معتدله دارای ارقام بهاره و پاییزه (زمستانه) است. عمده‌ی تولید جهانی یولاف از مزارع پاییزه به دست می‌آید. کمینه‌ی دما برای آغاز جوانه‌زنی ۲-۳ درجه‌ی سانتی‌گراد می‌باشد. مزارع پاییزه‌ی یولاف که برای چرای مستقیم دام کاشته می‌شود، نسبت به سایر غلات پاییزه زودتر و با تراکم بیشتر (۱۴۰- ۱۶۰ کیلوگرم در هکتار) کشت می‌شود، یولاف به‌صورت مخلوط با جو برای تولید دانه به عنوان خوراک دام کاشته می‌شود. کاشت زودهنگام یولاف باعث پرهیز از خطر خشکی در اواخر فصل می‌شود. عملکرد دانه‌ی یولاف در شرایط خشکی و گرما به شدت کاهش می‌یابد. میانگین میزان بذر مصرفی در هکتار برای تولید دانه نزدیک به ۹۰ کیلوگرم در هکتار است. یولاف توانایی رشد درخاک‌های ضعیف و کم‌عمق را دارا است. کشاورزان نیز درخاک‌های ضعیفی که توانایی رشد گندم و جو را ندارند به کشت یولاف اختصاص می‌دهند.

یولاف

ارقام پرمحصول یولاف بیشتر پابلند بوده و حساسیت به خوابیدگی در آنها، بسیار زیاد است، به‌گونه‌ای که یولاف را حساس‌ترین غله به خوابیدگی دانسته‌اند. بنابراین، کاربرد کود نیتروژن در این گیاه می‌بایست با احتیاط صورت گیرد، زیرا حساسیت به خوابیدگی را افزایش می‌دهد. عمق مناسب کاشت ۲ تا ۳ سانتیمتر است. عمق کاشت بذر نباید از ۵ سانتیمتر زیادتر باشد. وزن ۱۰۰۰ دانه‌ی یولاف بین ۲۰ تا ۳۰ گرم می‌باشد. یولاف گیاهی یکساله و روزبلند است که نیازهای حرارتی آن بین ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ درجه‌ی روز است. دمای بسیار زیاد (۳۸ تا ۴۰ درجه‌ی سانتی‌گراد) پیش از رسیدن دانه‌ها موجب بادزدگی و چروکیدگی دانه‌ها می‌شود. برداشت یولاف به منظور سیلو کردن در مرحله‌ی شیری شدن دانه و به منظور دانه‌ای یا استفاده از علوفه‌ی تازه در مرحله‌ی خمیری شدن دانه صورت می‌گیرد.

خطر ریزش بذر یولاف پس از رسیدن دانه بسیار زیاد است. بوته‌های یولاف پس از برداشت، رشد دوباره ندارند. بیشترین میزان ماده‌ی خشک به‌وسیله‌ی ارقام پابلند و دیررس تولید می‌شود. هرچند چنین ارقامی بیشتر در معرض خطر خوابیدگی قرار دارند. برداشت دانه‌ی یولاف، با کمباین زمانی صورت می‌گیرد که رطوبت دانه‌ها ۱۴.۵ درصد یا کمتر باشد. یولاف نسبت به ریزش دانه حساس‌تر از سایر غلات دانه‌ای است.

ترکیب دانه‌ی یولاف