امنیت غذایی و ایجاد مزیت‌های اقتصادی برای فعالان بخش کشاورزی یکی از اولویت‌های مهم دولت‌ها در اقصی نقاط جهان است، به صورتی که بسیاری از کشورهای پیشرفته با ارائه تسهیلات و امتیازهای ویژه به فعالان بخش کشاورزی چه در مزارع و چه در زمینه تولیدات نهاده‌ها سعی در ایجاد رونق در این زمینه دارند. این درحالی است که متاسفانه صنعت تولید ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی ایران علی‌رغم توانمندی‌های غیرقابل انکار، از دید مسئولان پنهان مانده و بی‌توجه به امتیازهایش تقریبا فراموش شده است. در این زمینه جام‌جم گفت‌وگویی با حمیدرضا نامی، رئیس هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان تراکتور، کمباین و ادوات کشاورزی داشته که در ادامه می‌خوانیم.
به عنوان اولین سؤال در بخش ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی تا چه حد به خارج از مرزها وابسته هستیم؟
از نظر تأمین و خرید ماشین‌آلات کشاورزی خصوصا در بخش دنباله‌بندها در حدود 90 تا 95 درصد خودکفا هستیم و فقط 5 تا 7 درصد به خارج از ایران وابسته هستیم. البته لازم به توضیح است که عمدتاً واردات در بخش دستگاه‌هایی است که یا دارای تکنولوژی بالایی هستند یا این‌که به لحاظ تیراژ استفاده در کشور تولید داخلی آنها اقتصادی نیست.
در این بخش از صنعت چند نفر اشتغال داریم؟
در این بخش نزدیک به 70 شرکت تولیدکننده اصلی مشغول به کارند که نزدیک به 5000 نفر اشتغال مستقیم دارند و تقریبا 2/5 برابر همین میزان شغل هم به صورت غیرمستقیم مرتبط با صنعت تولید ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی فعال هستند.
کیفیت ماشین‌آلات ایرانی با نمونه‌های خارجی چه تفاوتی دارد؟
به لحاظ کیفی اختلاف سطح تکنولوژی تولیدات ایران بویژه در بخش دنباله‌بندها با تولیدات کشورهای معتبر فاصله چندانی ندارند. به عنوان مثال فاصله کیفی یک دیسک افست کششی تولید شده در ایران با محصولی مشابه از کشور فرانسه آنچنان اختلافی ندارد که یک خودروی ایرانی با یک دستگاه خودروی فرانسوی دارد. بنابراین مشخصا باید بگویم که تولیدات ایران از نظر کیفی قابل رقابت با محصولات خارجی هستند. اگر بخواهم درصد اعلام کنم باید بگویم از نظر کیفی محصولات ایرانی با برندهای معتبر خارجی ممکن است حداکثر تا 15 درصد تفاوت داشته باشند، اما از نظر قیمتی کالای ایرانی حتی تا صددرصد هم اختلاف قیمت دارد، به همین دلیل مصرف‌کنندگان ایرانی با در نظر گرفتن خدمات پس از فروش و آموزش معمولا به سمت کالاهای تولید داخلی گرایش دارند.
مثلا در یک نمونه دستگاه کاشت که از دو سال گذشته بومی‌سازی شده خریدار اگر به دنبال خرید نمونه خارجی باشد، باید رقمی معادل 130 میلیون تومان هزینه کند، اما محصول ایرانی که تقریبا از نظر کیفی 10 درصد متفاوت است قیمتی معادل 18 میلیون تومان دارد. متاسفانه برخی محصولات بی‌کیفیت خارجی مثل تولیدات ترکیه و حتی چین در ایران بلای جان تولیدات کیفی کارخانه‌های ایرانی شده است.
تحریم‌های اقتصادی سال‌های اخیر چه تاثیری بر صنعت تولید ماشین‌آلات کشاورزی ایران داشت؟
تحریم‌ها موهبتی الهی برای خودکفایی و توسعه صنعت تولید ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی ایران بود. یکی از بی‌ادعاترین و کم‌حاشیه‌ترین صنایع کشورمان صنعت ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی است، به صورتی که علی‌رغم بی‌مهری‌ها و بی‌توجهی‌هایی که بعضا از سوی مسئولان دولتی نسبت به این صنعت صورت گرفته هنوز هم بخش خصوصی بدون کوچک‌ترین ادعا مشغول تولید است.
اجرای برجام تاثیری بر این صنعت داشته است؟
در دوران پسا برجام به یک‌باره شاهد حضور هیات‌های تجاری زیادی از اروپا در بخش‌های مختلف صنعتی بودیم. وقتی اروپایی‌ها با امید دست یافتن به بازاری مستعد برای فروش محصولاتشان در این بخش وارد ایران شدند، با خودکفایی کشورمان، مواجه شدند. به این ترتیب که طی دوران تحریم، تولیدکنندگان ایرانی با تکیه بر تخصص داخلی و مهندسی معکوس برخی از ماشین‌آلات، مورد نیاز توانسته بودند بخش عمده‌ای از نیازهایشان را تأمین کنند و دیگر خریدار کالای ساخته‌شده آنها نبودند، اما اگر صحبت از فناوری و همکاری بود جای مذاکره وجود داشت.
آیا صنف تولیدکننده ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی هم مثل دیگر صنایع درگیر مشکلات رکود اقتصادی هستند؟
بله؛ به همین دلیل است که تولیدکنندگان این ماشین‌آلات به این نتیجه رسیده‌اند که تنها راه برطرف شدن این مشکل، خروج از محدودیت‌های بازار داخلی و حضور در بازارهای منطقه و بین‌المللی است تا با استفاده از تقاضای خارجی به نوعی مشکلات رکود داخلی را برطرف کنند، هرچند اصلی‌ترین موضوعی که باید همه بدانیم این است که تولیدکنندگان داخلی تمام رایزنی‌ها و بازیابی‌های خارجی را به هزینه خود انجام داده‌اند و هیچ کمکی از سوی مسئولان دولتی صورت نگرفته است. تنها حمایت‌های معنوی از سوی سازمان توسعه تجارت صورت گرفته است، درحالی که انتظار داریم حداقل هنگام مذاکرات مسئولان دولتی با کشورهای دیگر مسئولان به این نکته توجه داشته باشند که تنها کالای صادراتی ایران پراید یا سمند نیست بلکه در بخش ماشین‌آلات کشاورزی مزیت‌های گسترده‌تری وجود دارد که تقریبا نادیده گرفته شده است، اما درباره حمایت‌های مادی اگر دولت همان‌گونه که خودروسازان را با بسته‌های حمایتی و مشوق‌های مختلف حمایت کرده تولیدکنندگان ماشین‌آلات کشاورزی را نیز حمایت می‌کرد همه می‌دیدیم که بخش خصوصی فعال در این صنف چگونه از ریال به ریال مشوق‌ها به بهترین شکل ممکن استفاده می‌کردند.
متولی اصلی در حمایت از تولید این بخش کدام وزارتخانه است؟
دقیقا وزارت صنعت متولی اصلی است که متاسفانه اصلا فراموش کرده چنین بخشی از تولیدکنندگان توانمند در ایران فعالیت می‌کنند، اما وزارت جهاد کشاورزی علی‌رغم این‌که هیچ مسئولیتی نداشته برای حمایت از کشاورزان زمینه فعالیت اقتصادی تولیدکنندگان ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی داخلی را فراهم کرده است که جای تشکر دارد.
با توجه به توانمندی تولیدی که از آن یاد کردید آیا ممنوعیتی برای ورود محصولات مشابه در ایران وجود دارد؟
خیر؛ نه‌تنها ممنوعیتی برای واردات محصولات خارجی نداریم، بلکه قوانین به صورتی تدوین شده‌اند که واردکنندگان بسادگی می‌توانند محصولات غالبا بی‌کیفیت خود را در ایران بفروشند. به عنوان مثال ترکیه حتی با ایجاد یک دفتر نمایشگاهی در تهران برای خریداران ایرانی که قصد بازدید از نمایشگاه‌های تخصصی آن کشور را دارند، تسهیلات ویژه‌ای ارائه می‌کند که درنهایت تولیدکنندگان ترکیه با ارائه مشوق‌های قابل توجه به آنها محصولاتشان را روانه بازار ایران کنند. این تسهیلات شامل اقامت رایگان، بلیت رفت و برگشت و... است، اما تولیدکنندگان ایرانی برای حضور در نمایشگاه‌های خارجی نه‌تنها امتیازها یا مشوق‌هایی ندارند، بلکه داخل ایران هم برای برگزاری نمایشگاه امتیازی ندارند.
