1398/6/5 1351

با توجه به روش‌های مختلف اندازه‌گیری علوفه مراتع و تعیین ظرفیت مراتع کشور، کارشناسان داخلی مراتع کشور را به چهار درجه به شرح زیر طبقه‌بندی نموده‌اند:

انواع مراتع ایران از نظر سطح پوشش گیاه

مراتع درجه یک یا خیلی خوب: مراتعی که بین ۷۵ تا ۱۰۰ درصد پوشش گیاهی داشته باشد و گیاهان تشکیل‌دهنده آن از انواع تیره‌های گیاهان گندمیان - حبوبات و یا از گونه‌های مرغوب مرتعی (گیاهانی که دارای رشد مناسب بوده و علوفه‌ی خشکی تا ۵۰۰ کیلوگرم در هکتار از آن بدست بیاید) باشند و بارندگی‌ای بیش از ۵۰۰ میلیمتر در سال داشته باشند جزو مراتع درجه ۱ شناخته می‌شود. از جمله‌ی این مراتع می‌توان به سرشیو سقز، مراتع بین مریوان و سقز و مناطق مرزی آذربایجان اشاره نمود. حداکثر ظرفیت اینگونه مراتع برای مصارف دامی -چنانچه بصورت چرا و هم برداشت علوفه خشک از آن استفاده شود- شامل ۱ واحد دامی در هر هکتار برای کل سال تخمین زده می‌شود.

مراتع درجه دو یا خوب: این مراتع پوشش گیاهی‌ای بین ۵۱ تا ۷۵ درصد دارند. این پوشش از گیاهان تیره‌های گندمیان، حبوبات و سایر گیاهان تشکیل شده است. بارندگی آنها تا ۴۰۰ میلیمتر می‌رسد، تا ۴۵۰ کیلوگرم در هکتار علوفه‌ی خشک تولید می‌کنند و می‌توان در آنها گندم را به صورت دیم کاشت. در این مناطق به علت بی‌توجهی به ظرفیت مرتع معمولا فرسایش خاکی و افراط در چرا دیده می‌شود. مناطق غربی زاگرس، مراتع سلسله جبال البرز، آذربایجان به‌خصوص دامنه‌های سهند و سبلان، سمیرم فارس، خراسان و غیره مراتعی دارند که در این دسته قرار می‌گیرند. ظرفیت این مراتع می‌تواند تا ۰/۵ واحد دامی برای تمام طول سال باشد.

مراتع درجه سه یا متوسط: پوششی بین ۲۶ تا ۵۰ درصد دارند. سالیانه حدود ۳۰۰ میلیمتر در این مناطق باران می‌بارد و در طول سال بیش از ۳۵۰ کیلوگرم در هکتار امکان تولید علوفه‌ی خشک ندارند. گیاهان این مراتع از انواع مختلف گیاهان یک‌ساله و چند‌ساله تشکیل شده است. این مراتع بعضا در گرگان، مغان، اطراف قزوین، زنجان، میانه، دهلران، کرمانشاه و غیره پراکنده‌اند.

مراتع درجه چهار یا فقیر: درصد پوشش گیاهی این مراتع بین ۰ تا ۲۵ درصد می‌باشد. اکثر مناطق خشک کشور و زمین‌های اطراف روستاها در اصفهان، تهران، زاهدان، کاشان، شیراز، کرمان و غیره جزو این دسته قرار می‌گیرند. حداکثر ۲۵۰ کیلوگرم علوفه خشک در هکتار می‌توانند تولید کنند. ظرفیت درجه چهار یک واحد دامی در هر ۴ هکتار برای ۱۰۰ روز فصل چرا می‌باشد.

شاید می‌بایست در این تقسیم‌بندی مراتع درجه ۵ را نیز افزود چرا که میزان قابل توجهی از مراتع فقیر کشور با چرای بی‌رویه و فرسایش خاک آسیب‌های بسیاری دیده‌اند. بسیاری از این مراتع را می‌توان با رسیدگی و برنامه‌های بلند مدت به مرتبه‌ی ماقبل خود ارتقا داد. از جمله این اقدامات جایگزینی تدریجی علوفه‌های نامرغوب یا سمی با ارقام مرغوب‌تر و مقاوم‌تر، کنترل چرای دام‌ها، برقراری توازن میان تعداد دام و ظرفیت مرتع و توزیع صحیح دام در مرتع هنگام چرا و مدیریت آبشخور دامها می‌باشد.

مقاله اختصاصی گروه تدوین محتوای اگرونیک
استفاده از این مطلب و انتشار آن، با ذکر نام اگرونیک و درج لینک www.agronic.ir بلامانع می باشد.

منبع

مرتع‌داری/ هادی کریمی

کلیدواژه: