1398/9/30 14779

چچم نام گیاهی است تک‌لپه و از خانواده‌ی گندمیان. ایم گیاه سنبله‌هایی بلند و با سنبلچه های متناوب دارد. در اینجا به سه گونه از چچم که یکی سمی، یکی مناسب جهت تغذیه‌ی دام و دیگری چندساله و مورد استفاده در چمن‌کاری می‌باشد اشاره شده است.

آشنایی با گیاه چچم یا گیج‌دانه


Lolium temulentum
darnel, poison darnel

گیاه چچم که به نام‌ گیج‌دانه نیز معروف است (محتملا به علت خاصیت سمی آن)‌، بومی آسیا و شمال آفریقا بوده و از خانواده‌ی گرامینه یا گندمیان می‌باشد. این گیاه یکساله بوده ساقه‌ی راست یا کمی گسترده دارد. طول گیاه چچم به ۶۰ سانتیمتر و گاه درمواقعی بیش‌از آن می‌رسد. برگ چچم صاف و فاقد مو و پهنک آن مسطح و باریک است. چچم سنبله‌ای بلند، مسطح و قائم دارد که طولی تا ۳۰ سانتیمتر می‌یابد. سنبلچه‌های چچم اما کوچک و فشرده‌اند که ۶ تا ۸ گل در آنها مشاهده می‌شود. این سنبلچه‌ها سبز رنگ بوده به‌صورت منفرد و متناوب در دو ردیف روبه‌روی هم روی ساقه‌ی گل دهنده قرار گرفته‌اند که تشخیص این تناوب سنبلچه‌ها، راه آسانی برای شناسایی این گیاه محسوب می‌شود.

گلوم‌ها سخت و معمولا هم‌اندازه‌ی سنبلچه و یا بلندتر از آن هستند و بعضا تا ۳ میلیمتر طول دارند. انتهای گلومل‌های تحتانی نوک‌تیز و خشک و غشایی می‌باشد و گلومل فوقانی دارای دو دندانه است. بذر این گیاه در میان این گلومل‌ها قرار گرفته و برخلاف گونه‌های دیگر شیاردار، قطور و بدون مو است. طول بذرهای گیج‌دانه بین ۲ تا ۶ میلیمتر هستند. طبیعتا ازدیاد و پراکندگی این گیاه توسط بذرها صورت می‌گیرد. این گیاه را می‌توان در مزارع و مراتع و چراگاه‌ها مشاهده نمود.
 


رشد گیاه چچم در مزارع گندم علاوه بر رقابتی که در جذب آب و مواد غذایی با محصول گندم ایجاد می‌نماید ازین نظر مشکل‌زا خواهد بود که بذرهای آن با دانه‌های گندم برداشت‌شده مخلوط گردیده و در انسان و یا حیوانات ایجاد مسمومیت می‌نمایند. این سمیت به وجود تمولین اسید و گلوکوزیدی به نام ساپونین نسبت داده می‌شود. در واقع به نظر می‌رسد قارچی به نام Endovonium temulentum که به‌صورت همزیست با این گیاه می‌زید، بی‌آنکه به بافت‌های این گیاه آسیب برساند، میسلیوم‌های خود را وارد آن کرده و دانه‌ها را نیز آلوده می‌سازد.

دو گونه دیگر معروف چچم که در مراتع می‌توان مشاهده‌شان نمود، چچم چمنی و چچم ریشک‌دار هستند. سنبله‌های چچم ریشک‌دار یا Lolium multiflorum عموما دارای ریشک هستند. برگ‌های آن کوتاه و خشبی و به شکل ناودان می‌باشد. این گیاه برای جوانه‌زدن مدتی وقت لازم دارد و در اوایل کشت (برای تغذیه احشام) رشد آن چندان سریع نمی‌باشد ولی بعد از جوانه‌زدن در مدت کوتاهی علوفه مناسبی تولید می‌نماید. این گیاه در شرایط مناسب از ۵۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر رشد می‌کند و جهت تغذیه‌ی دام‌ها از کیفیت مناسبی برخوردار می‌باشد. جهت تشخیص آن می‌توان به‌غیر ریشک‌دار بودن و شکل استوانه‌ای ساقه‌اش، به برگ‌های آن که به‌خصوص هنگام گل‌دادن پیچ می‌خورند توجه کرد.

سنبله‌ی چمنی یا دائمی با نام علمی Lolium  perenne به‌طور کلی فاقد ریشک می‌باشد، ساقه‌اش تاخورده است و برگ‌ها نیز شکل تاخورده‌ای داشته و بسیار کوتاه و سفت هستند. با وجود شباهت‌های این گیاهان از خصوصیات فوق‌الذکر می‌توان آنها را تشخیص داد. چچم چمنی گیاهی دائمی و چندساله محسوب شده و از لحاظ کیفیت کاملا با دو گونه‌ی دیگر متفاوت می‌باشد و بافتی خشبی دارد. لذا در صورت تمایل به بهره‌گیری از آن بهتر است به‌صورت مخلوط با سایر گیاهان کشت  گردد. ضمنا از چچم دائمی برای احداث چمن، به‌ویژه چمن زمستانه استفاده می‌شود و از آنجا که مقاومت خوبی نسبت به سرما از خود نشان می‌دهد از آن می‌توان در جهت جبران چمن‌زارهایی که در زمستان جلوه‌ی خود را از دست داده‌اند بهره برد.

مقاله اختصاصی گروه تدوین محتوای اگرونیک 
استفاده از این مطلب و انتشار آن، با ذکر نام اگرونیک  و درج لینک www.agronic.ir بلامانع می باشد.

نظر شما

ارسال

پرطرفدارترین مطالب امروز

مراحل پرورش کرم ابريشم
معرفی گیاه یاس آبی و نحوه نگهداری آن
هرس مرکبات و تنک کردن میوه‌ها
معرفی شبدر سفید و نحوه کشت آن
معرفی گیاه لوبیا و نحوه کشت آن
دگردیسی در حشرات و انواع لاروها
طرز تکثیر گل یاس، کاشت و نگهداری آن در گلدان
آیا لامپ های معمولی برای پرورش گل و گیاه مناسبند؟
معرفی درخت لیلکی ایرانی و آمریکایی
تازه های اگرونیک

دانشگاه تهران در جمع ۳ مرکز دانشگاهی برتر دنیا در تولید علم حوزه کشاورزی محیط‌های کنترل‌شده

تاکنون بیش از ۴۵۰ گلخانه و باغ استان یزد شناسنامه‌دار شده‌اند

پیش‌بینی ۷‌ هزار میلیارد تومان اعتبار برای طرح آبیاری و زهکشی غرب و شمال‌غرب کشور

کسب درآمد با رام کردن تمشک‌های وحشی در گلستان

آموزش، زیربنای استفاده کشاورزان از سیستم‌های آبیاری نوین

برداشت برنج از ۵۵ درصد اراضی شالیکاری گیلان

آموزش و ترویج مهم‌ترین برنامه جهاد کشاورزی

کاهش اثرات تنش آبی در محصولات کشاورزی

خسارت ۲۵ درصدی علف‌های هرز به محصولات کشاورزی

پاییز امسال ۳۸ هزار هکتار از زمین های کشاورزی سیستان و بلوچستان به زیر کشت گندم می‌رود

کشاورزان در ساعات اوج گرما آبیاری نکنند

۴۰۲ هکتار گلرنگ در لرستان کشت شده است

امسال بیش از ۷۰ هزار تن پسته در رفسنجان برداشت می‌شود

دانه‌های روغنی کاملینا از کشاورزان خراسان شمالی خرید تضمینی می‌شود

مازاد تولید شالیکاران گلستانی خریداری می‌شود

تامین آب ۲۲ هزار هکتار زمین کشاورزی از طریق سدهای خراسان شمالی

کشاورزان از آتش زدن بقایای گیاهان خودداری کنند

تعجیل در برداشت برنج ممنوع

آسیای میانه و روسیه خریدار محصولات گلخانه‌ای هرمزگان

بررسی مستندی درباره فروچاله‌ها

تجهیز ۵۷ هزار هکتار از اراضی لرستان به سیستم آبیاری نوین

شناسایی ۴۷٠ گونه گیاهان دارویی در آذربایجان غربی

در پی ساماندهی فارغ‌التحصیلان جویای کارِ کشاورزی هستیم

پیش‎‌بینی برداشت ۵۰ هزار تن هلو از باغات چهارمحال و بختیاری

«کشاورزی حفاظتی » بهترین راه برای صرفه جویی آب و انرژی

اگرونیک در شبکه های اجتماعی