در قسمت فوقانی شهر لاهیجان باغی است به وسعت 54 هکتار که امروزه به ایستگاه تحقیقات کشاورزی و گل و گیاهان زینتی نامگذاری شده و به عنوان ذخیرگاه ژنتیکی انواع گل ،گیاه و درختان بومی زینت بخش شهر لاهیجان است . لاهیجانی ها آن را باغ کشاورزی می شناسند ، باغی که اولین بوته های چای برای توسعه باغ های شمال در آن تولید و تکثیر شدند و از این مکان بخش های گستردهای از اراضی گیلان و مازندران زیر پوشش بوتههای سبز چای قرار گرفتند .
نظر مسوولان و کارشناسان باغ لاهیجان بر این است که این باغ بتواند به مرکزی ارزشمند در زمینه حفظ گونه های متنوع درختی و درختچه ها و گیاهان با ارزش گیلان تبدیل شود ، باغی که برای فعالیت های علمی و تحقیقاتی نیازمند همکاری و کمک های اعتباری از سوی مسوولان کشوری است. خود این باغ تا 150سال پیش که ایرانیان با چای و چایکاری آشنا نبودند از جنگل های انبوه در منطقه ارتفاعات لاهیجان به شمار می رفت .
بخشی از این جنگل با تدبیر رادمردانی چون کاشف السلطنه پدر چای ایران به عنوان باغ حفظ و حراست شد و امروز چون بهشتی در گوشه ای از شهر زیبای لاهیجان واقع شده و در خدمت حفاظت و تکثیر گونه های گیاهی متنوع گیلان قرار گرفته است .
این باغ تحقیقاتی و پژوهشی با اینکه در میان ساختمان های شهر قرار گرفته است به برکت درختان و گیاهان آرامش حکمفرما است . باغ گل و گیاه لاهیجان با گونه های بومی مانند انواع خوج (گلابی محلی) ، تمشک، ازگیل محلی ، گوجه سبز(آلوچه ) ، شاه بلوط و گل سوسن چلچراغ زینت داده شده و تلاش محققان حفظ ذخیره ژنتیکی این گونه ها و سایر گونه های گیاهی و درختی برای نسل های آینده است. به گواه کارشناسان کشاورزی ، این باغ اولین ایستگاه تحقیقات کشاورزی شمال کشور محسوب می شود که در سال 1306 تاسیس شد و این افتخار را دارد که چندسالی دفتر کار بزرگمرد تولید و پدرچای ایران کاشف السلطنه بوده است، مردی که تامین معیشت یکصدهزار خانوار در شمال کشور در حال حاضر مرهون تلاش های اوست.
رییس ایستگاه تحقیقات گل و گیاهان زینتی لاهیجان در این باره می گوید: بیش از 200گونه و ژنوتیپ انواع درختان میوه عمدتا بومی شامل گلابی محلی یا خوج ، ازگیل، و ازگیل ژاپنی ، گوجه سبز و زالزالک، 130گونه و نوع گل زینتی عمدتا غیربومی و 220گونه درختان و درختچه های زینتی و دارویی بومی و غیربومی ، 9گونه انواع بامبو در سطح چهارهکتار بومی شده ،تعداد زیادی انواع گیاهان پیازی و علفی دایمی و یکساله به عنوان ذخایر ژنتیکی( ژرم پلاسم )در این ایستگاه تحقیقاتی وجود دارند و مورد مطالعه قرار گرفته و از آنها حفاظت می شود. محمد نقی پاداشت افزود:هر ساله شمار زیادی از اقشار مختلف مردم اعم از دانش آموزان و دانشجویان دانشگاههای سراسر کشور جهت بازدید ، آشنایی و برای دانش افزایی در خصوص گیاهان از این محموعه بازدید می کنند.
وی اظهارداشت:طرح جامعی مبتنی بر آموزش و پژوهش های کشاورزی و دانش بنیان که گردشگری کشاورزی نیز در آن لحاظ شده باشد تدوین شده و موضوعات بسیار مختلفی جهت اثرگذاری بیشتر در حوزه های مختلف مدنظر قرار گرفته که بخش کوچکی از آن اجرا شده و بخشی در حال اجراست. وی تاکید کرد: امید می رود اجرای طرح های جامع ، این ایستگاه تحقیقاتی را به یکی از مهمترین مکان های مطالعاتی ، پژوهشی ، آموزشی و گردشگری کشاورزی در گیلان و کشور با تمرکز بر محصولات باغبانی بویژه گل و گیاهان زینتی تبدیل کند. به گفته وی درحال حاضر برای ادامه فعالیتهای پژوهشی روی گیاهان زینتی، تعداد هفت گلخانه تحقیقاتی در اندازههای 40تا 50 مترمربعی در قطعه زمینی به مساحت یک هزار و 500 متر مربع درحال آمادهسازی است.
وی خاطرنشان کرد:یک گلخانه کلکسیون گیاهان زینتی عمدتا آپارتمانی به مساحت 250مترمربع و دو گلخانه تولیدی به مساحت 300متر مربع در این مجموعه درحال فعالیت هستند و در ایستگاه سالانه تعدادی گیاهان آپارتمانی و درختان و درختچه های زینتی نیز تولید و به علاقه مندان عرضه می شود. پاداشت اضافه کرد: در این ایستگاه تحقیقاتی تمرکز فعالیت های تحقیقاتی با تاکید بر پژوهش های کاربردی از سال ۷۵ روی بسترهای کشت گیاهان زینتی و کمی هم روی گیاهان بومی قرار گرفته است. وی یادآوردشد: بسترهای کشت یکی از مسایل و موضوعات مهم در بخش گیاهان زینتی است که در همین راستا پژوهش های کاربردی ارزندهای روی ضایعات مختلف کشاورزی در قالب طرح های تحقیقاتی و پایان نامه های دانشجویان ،تحصیلات تکمیلی دانشگاه های مختلف اجرا و نتایج آنها منعکس شده است که این مطالعات توانسته بخش خصوصی را نیز در این حوزه فعال کند و منجر به تولید بسترهای مختلف کشت شود.
رییس ایستگاه تحقیقات گل و گیاهان زینتی لاهیجان اظهارداشت: این پژوهش ها باعث شد تا روش های علمی و فنی جهت اندازه گیری خصوصیات فیزیک و شیمیایی بسترهای کشت بدون خاک که در دنیای امروز وجود داشت ، با توجه به شرایط توسط کادر علمی ایستگاه تحقیقات لاهیجان برای اولین بار بهینه شود و از سال ۱۳۷۶ مورد استفاده قرار گیرد و نتایج آنها در منابع علمی داخلی و خارجی و طرح های تحقیقاتی و پایان نامه های تحصیلی منعکس شود که در همین راستا آزمایشگاه تخصصی اندازه گیری خصوصیات فیزیکی و شیمیایی تاسیس شده است . وی یادآورشد: مطالعات روی گیاهان بومی جهت کاربرد آنها به عنوان محصول جدید زینتی با تصویب طرح های تحقیقاتی از سال ۷۸ در ایستگاه تحقیقات لاهیجان آغاز شد و فعالیت های خوبی در این زمینه صورت گرفته است. وی تاکید کرد: این موصوع مهم با توجه به وجود گیاهان بسیار با ارزش به عنوان ذخایر ژنتیکی گیاهی (ژرم پلاسم ) در کشور بویژه در شمال ایران نیاز به پشتیبانی دارد تا نتایج آن به بهره برداری برسد.
کلکسیون و قطعات پژوهشی درختان و درختچه های زینتی، کلکسیون و باغ گل های پیازی و علفی دایمی، کلکسیون و باغ رز ، گلخانه گل های مناطق گرمسیری جهان شامل گیاهان آپارتمانی ، کاکتوس ها و گیاهان گوشتی ، گل های شاخه بریده مانند ارکیده و آنتریوم و حتی درختچه ها و پالم های زینتی و درختان میوه ، کلکسیون و باغ گیاهان دارویی زینتی ، باغ گیاهان صخره ای، کلکسیون گیاهان زینتی و آبزی و کلکسیون و باغ بامبوهای زینتی از جمله سرمایه های علمی این ایستگاه به شمار می روند. این ایستگاه علاوه بر کارهای تحقیقاتی و علمی ارزشمند با وجود درختان سربه فلک کشیده و فضای زیبای جنگلی و درختان میوه میتواند به مرکزی برای گردشگری کشاورزی نیز تبدیل شود کاری که تاکنون برای آن برنامهریزی صورت نگرفته است.
