طرح احیای جاده ابریشم و تبدیل آن به کُریدُر مبادلات تجاری و اقتصادی ،با مخالفت‌های بسیاری همراه شده،ساز مخالفی که عده‌ای،کوک شدن آن را ناشی از سیاست های اقتصادی پکن و نگرانی دول قدرتمند دنیا قلمداد می کنند. سرنوشت پروژه جاده ابریشم در قرن 21 چه خواهد شد؟ بروز موانعی جدی بر سر راهِ احیایِ قدیمی ترین جاده اقتصادی جهان، پروژه موسوم به جاده ابریشم در قرن 21 از نمونه دستور کارهایی است که پکن با هدف تبدیل و احیای مجدد این جاده به عنوان یکی از کریدرهای اصلی مبادلات و مراودات تجاری و اقتصادی میان شرق و غرب جهان مد نظر قرار داده است.
اگرچه در گام نخست، امیدواری های بسیاری در خصوص موفقیت این طرح وجود داشت و برخی آن را به جاده ای تأثیرگذار در اقتصاد جهانی تصور می کردند، تصوری که در صورت تحقق و حصول اهداف تعریف شده مرتبط با آن چندان غیر ممکن و دور از ذهن نیز به نظر نمی‌رسید اما برخلاف ذهنیتی که در گام‌های نخست در ارتباط با هم افزایی و همگرایی شُرَکا و رُقَبایِ چین به اذهان متبادر می شد، مخالفت آمریکا، ژاپن و آلمان و برخی دیگر از کشورها و به تعبیری بهانه گیری های وزرا و نهادهای اقتصادی کشورهای مذکور در خصوص این طرح، موفقیت آن را با ابهاماتی جدی همراه ساخته است.
معصومه شمسیان، دانش آموخته روابط بین الملل و کارشناس حوزه اقتصاد سیاسی در گفت و گو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی، در خصوص دلایل مخالفت برخی از کشورها در ارتباط با طرح موسوم به جاده ابریشم در قرن 21 اظهار داشت: اگرچه در گام های نخستین،ب رخی گمان می‌کردند این جاده تاریخی به محلی برای تأمین منافع کشورهای شریک و رقیب تبدیل خواهد شد، اما برخی از سیاست های اقتصادی اتخاذ شده از سوی سیاستمداران و نهادهای تصمیم‌گیر و تصمیم سازِ پکن، باعث شد تا این ذهنیت با علامت سئوال های جدی توأم و همراه شود. وی افزود: سیاست ها و دستورکار کلان چین برای مقاوم سازی اقتصاد خود و تلاش برای قدرتمندتر کردن استقلال صنعتی این کشور، از مهمترین عوامل تأثیرگذار در طرح مخالفت و موضع گیری منفی علیه این طرح محسوب می شود.
شمسیان عنوان کرد: برخی از تحلیلگران اقتصادی و سیاسی معتقدند این جاده می تواند به عنوان موتور محرکه ای برای تسریع و تسهیل روند و مسیر دستیابی به اهداف مورد نظر چین در عرصه اقتصادی مبدل شود. کارشناس حوزه اقتصاد سیاسی گفت: تحلیل کشورهایی همچون ژاپن و ایالات متحده بر این مبنا استوار است که در محاسبه هزینه و فایده این طرح(جاده ابریشم در قرن 21)منافع حاصل شده برای پکن قابل مقایسه با آنچه که به عنوان دستاورد شرکا مطرح است، نیست. وی افزود: شرکا و متحدان چین بر این باورند که در میان مدت و بلند مدت، طرح مذکور نه تنها منافع آنها را تأمین نمی‌کند، بلکه می تواند به تهدیدی جدی علیه آنها نیز تبدیل شود.
شمسیان گفت: اخیراً کشور آلمان نیز ساز مخالفت با این طرح را کوک کرده و با عنایت به جایگاه برجسته و نافذ این کشور در قاره اروپا، برخی دیگر از کشورها و دُوَلِ قاره سبز نیز همراستا و پیرو آلمان، پالس های منفی در خصوص این طرح ارسال می‌کنند و تلویحاً و تصریحاً به مخالفت با آن می پردازند. کارشناس حوزه اقتصاد سیاسی عنوان کرد: اگرچه رئیس جمهور چین در خصوص این طرحِ 124 میلیارد دلاری، معتقد است جاده مذکور به عنوان مسیری که پیوند میان شرق و غرب عالم را تسهیل می‌کند، تأمین کننده منافع کلیه کشورهای فعال در اقتصاد جهانی خواهد بود، اما کم نیستند کارشناسان و تحلیل‌گرانی که معقدند از این پیوند، چین، بیشترین بهره وری را کسب خواهد کرد و می‌تواند این پیوند، موازنه قدرت را به نفع چین تغییر دهد.
جاده ابریشم، برای اقتصاد تهران، مسکو و آنکارا سازنده و ثمر بخش خواهد بود
امین صداقت، محقق و پژوهشگر اقتصادی در گفت و گو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی، با اشاره به استقبال کشورهای روسیه، ترکیه و ایران از طرح مذکور،گفت: اگر چه این پروژه عظیمِ ارتباطی ، می‌تواند به عنوان یک تهدید اقتصادی برای برخی از کشورهای اروپایی و جامعه غرب مطرح شود، اما این به معنای بالقوه بودن این تهدید برای تمامی کشورهای جهان نبوده و نخواهد بود. وی افزود: دقیقاً همین موضوع عامل اصلی استقبال برخی از کشورها همچون ترکیه، ایران و روسیه از پروژه مورد اشاره است، زیرا شرایط و موقیعت منطقه ای، جغرافیایی واقتصادیِ ایران و دو کشور مذکور (ترکیه و روسیه) بصورتی است که احیا و تقویت این محور ارتباطی، متضمن و تأمین کننده بسیاری از اهداف اقتصادیِ مورد نظرِ تهران، آنکارا و مسکو خواهد بود.
محقق و پژوهشگر اقتصادی عنوان کرد: اگرچه مخالفان این پروژه با طرح انتقادات و بهانه‌گیری‌هایی همچون مسائل زیست محیطی، تغییر ترکیب جمعیتی محدوده هایی همچون تبت و...در جهت به نتیجه نرسیدن و ملغی کردن این طرح عظیم حرکت می‌کنند، اما به اعتقاد بنده باید با اتحاد و همبستگی هر چه بیشتر کشورهایی که منافع آنها با این طرح گره خورده، راه پر فراز و نشیب تحقق و بهره برداری از این پروژه (جاده ابریشم در قرن 21 ) تسهیل و تسریع شود.
صداقت در خاتمه یادآور شد : البته نباید این واقعیت را از نظر دور داشت که پیشبرد عمرانی این طرح عظیم، مستلزم همگرایی و هم افزایی اکثریت شرکا و رقبای اقتصادی چین خواهد بود، امری که چندان غیر قابل دسترس به نظر نمی رسد و با در نظر گرفتن قدرت اقناع سازی و نفوذ پکن، بعید نیست بستر لازم برای بهره برداری یکی از عظیم ترین کریدرهای اقتصادی جهان فراهم شود، بستری که عقبه و پشت پرده آن به مجموعه ای از مسائل و دغدغه های اقتصادی و سیاسی گره خورده است.
