اگر قرار است محصولی نام ارگانیک را به یدک بکشد، باید در مدیریت پرورش آن دقت کرد تا به هیچ نوع سم یا کود شیمیایی آلوده نشود. بنابراین از بین بردن آفات مزارع،باغات و گلخانه‌ها به حشراتی سپرده میشود که میتوانند بدون ایجاد آلودگی، سبزی مزرعهها را حفظ کنند. حشراتی كه پرورش آنها كسب و كار جدیدی را ایجاد كرده است. از سال 73 که بحث كنترل بیولوژیك شکل گرفت، متعاقب آن کنترل سموم و کودهای شیمیایی مطرح شد. اما اگر در مزارع از سموم و آفتکشها استفاده نشود، قارچها و آفتها تمام محصولات را از بین خواهد برد و عملا چیزی به نام کشاورزی وجود نخواهد داشت. بر این اساس از دشمنان طبیعی علیه آفات برگ، ساقه و میوه استفاده میشود كه بدون آسیب زدن به محصول، همزیستی متقابلی با گیاه برقرار میکنند.
کفشدوزک‌های شكارگر از دشمنان طبیعی آفات هستند که حدود 2هزار گونه از آنها در دنیا شناخته شده است. از این حشره برای کنترل شته، کنه و آفات مکنده استفاده میشود. نوع خاصی از آن که در ایران نیز پرورش مییابد به عنوان «کریپتولموس» معروف است و در باغات چای و مرکبات نقش شکارگر را بازی میکند. شاید تا به حال نام «چای ارگانیک» را نشنیده باشید اما یکی از دلایل تولید این چای وجود کفشدوزک کریپتولموس است. در صورت حضور به موقع و کافی کفشدوزکها در باغات چای، استفاده از هیچ نوع سمی توجیهپذیر نیست. زیرا این حشره دوستداشتنی به شدت نسبت به سموم و آفتکشها حساس است.
شاید باور نکنید اما پرورش این حشره در ایران به طور چشمگیری رو افزایش است و افراد زیادی از کنار این شغل کسب درآمد میکنند. هم‌اكنون با پرورش انبوه و صادرات این حشره زیبا درآمد خوبی نصیب شما میشود. چراكه كفشدوزك كریپتولموس در خارج از كشور حدود نیم دلار ارزش دارد.
نخستین قدم، تهیه غذاست
در پرورش کفشدوزک به اولین چیزی که باید فکر کنید، غذای مورد نیاز است. این حشره از شپشکهای آردآلود در کدو یا جوانه سیبزمینی استفاده میکند. شما قبل از هر چیز باید کدوها یا سیبزمینیهای سالم و بدون پوسیدگی را از بازار خریداری و آنها را به شپشک آلوده کنید. لازم به ذکر است این آلودگی را که به صورت کلونی است، میتوانید از مراکز تحقیقات گیاه پزشکی و یا پرورشی به مقدار مورد نیاز تهیه کرده و کار را آغاز کرد.
به طور متوسط یک ماه طول میکشد که آلودگی تمام سطح کدو را فرابگیرد. البته به فاصله هر 10 تا 15 روز باید کدوها را جابجا کرد. در روزهای سرد سال، نیاز به دستگاه گرم کنندهای دارید که دمای اتاق را بین 25 تا 29درجه سانتیگراد نگهدارد. انبارداری كدوها و سیب‌زمینی‌ها کاری است که به شم اقتصادی و تیزبینی خاصی احتیاج دارد. به عنوان مثال باید قیمتهای مختلف سیبزمینی و کدو را در بازار سنجید. در مواقعی که قیمت یکی از این اقلام بالا رفت، میتوان دیگری را که قیمت پایینتری دارد، جایگزین کرد و بدین ترتیب صرفهجویی در هزینهها را مبنای کار قرار داد.
به هر ترتیب بنابر مساحتی که در اختیار دارید، میتوانید تعداد کدوها را تنظیم کنید. پس از آغشته شدن کامل آنها به شپشک آردآلود، اکنون غذای مورد نیاز کفشدوزک آماده است. جالب است بدانید که بسیاری از فعالان این رشته، تنها به همین حرفه مبادرت میورزند و ممکن است قسمت دوم و اصلی کار، یعنی پرورش کفشدوزک را دنبال نکنند. چراکه تا اینجا هم میتوانند درآمد درخور توجهی برای خود داشته باشند؛ هرچه کدوی آلوده به شپشک آردآلود بیشتر، درآمد بیشتر!
پرورش کفشدوزک
کفشدوزک کریپتولموس، بومی كشور استرالیا بوده و برای اولین بار در سال 1888 میلادی برای كنترل آفات معرفی شد. این گونه در طول زندگی‌اش 400 تا 500 تخم تولید میکند. طی مراحل مختلفی که حدود یک ماه طول میکشد، این تخمها به حشره بالغ تبدیل میشوند. لارو این كفشدوزك در طول دوره لاروی به بیش از 250عدد شپشك آردآلود برای تغذیه نیاز دارد. لاروها در ابتدا اشتهای زیادی دارند، بنابراین لازم است که به طور مداوم کلونیهای شپشک را در اختیار آنها قرار دهید. پس از رسیدن به سن بلوغ، میتوانید هر کفشدوزک را به طور میانگین به قیمت 50 تا 70تومان بفروشید.
البته ذکر این نکته لازم است که پیش از شروع کار، مشتریهای خود را پیدا کرده و از بازار فروش اطمینان داشته باشید. مساحت مورد نیاز به وسعت کار شما وابسته است. اما دستکم به 2اتاق 3در4 مجزا احتیاج دارید که حداقل 20متر از هم فاصله داشته باشند. یکی برای تولید شپشک و دیگری برای پرورش کفشدوزک. منفذها و خروجیهای اتاقها باید به طور کامل پوشیده شود. تهویه مناسب و سیستم تنظیم دما از دیگر مواردی است که رعایت آن در اتاقها ضروری است.
برآورد
حال تصور کنید که قرار است در یک هکتار باغ چای که آلوده به شپشک است، کفشدوزکها را رها کنید. معمولا در هر هکتار حدود 16هزار بوته چای کاشته میشود. به طور متوسط برای هر بوته حداقل 4کفشدوزک نیاز است. اگریك چهارم بوتهها آلوده باشد این باغ به 16هزار کفشدوزک نیاز دارد. در نتیجه درآمد شما از انتقال کفشدوزکها به این باغ، یک میلیون و 120هزار تومان خواهد بود. این درحالی است که سمپاشی چنین باغی، بر اساس نوع سم، بالغ بر 2میلیون تومان هزینه در بر دارد. علاوه بر آن کفشدوزکها بهرغم عاری بودن از آلودگی، تنها بر بوتههای هدف متمرکز میشوند. اما در سمپاشی، باغدار مجبور است کل بوته را به سم آغشته کند تا شپشکها از بین بروند.
هم اکنون که در فصل سرد سال هستیم، تولید کلونیهای شپشک به طور چشمگیری میتواند سودآور باشد. قیمت کدوی آلوده شده حدودا 3 تا 4برابر قیمت کدوی سالم است. بنابراین کسانی هستند که از فروش همین کدوهای آلوده امرار معاش میکنند. البته نگهداری و مراقبت از آن مهارت و کوشش خاصی را میطلبد که مستلزم کسب تجربه است. علاوه بر آن به دلیل مشکلات پرورش کفشدوزک در چنین فصولی، ممکن است در فروردین ماه سال بعد، قیمت هر کفشدوزک مادری به 200 یا 300 تومان هم برسد. پس از فرصت پیش آمده نهایت استفاده را ببرید!
