به گزارش خبرنگار ایلنا، هر چند کشاورزی به نسبت بخش خدمات و صنعت، سهم کمتری از اشتغال دارد، اما با توجه به ظرفیتهای بالای ایران در این زمینه و نیاز کشور به محصولات استراتژیک و همچنین با توجه به بحران آب در ایران، میتوان با استفاده از فناوریهای جدید، روشهای نو و اصلاح الگوی کشت، بهرهوری آن را افزایش داد. بررسیها حاکی از این است که بخش مهمی از مشکلات در بخش کشاورزی ناشی از استفاده از روشهای سنتی کاشت، داشت و برداشت است. با وجود این، کشاورزانی که اکثرا به صورت سنتی کار میکنند آموزشهای لازم را نمیبینند. نهادهای مختلفی میتوانند وظیفه آموزش کشاورزان را برعهده بگیرند؛ اتفاقی که آنطور که باید و شاید رخ نداده است.
آموزش کشاورزان
دهم دی امسال علی اوسط هاشمی (معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی) با اشاره به جمعیت چهار میلیون نفری کشاورزان گفت: ۲۷ درصد از جمعیت کشور را کشاورزان تشکیل میدهند که نیاز به دانش و مهارت برای ماندن بر موضع مولد را دارند. روستاییان ضعیفترین قشر برخوردار از مهارت هستند. آگاهسازی و ارتقای مهارت این گروه برای ایجاد اشتغال پایدار وظیفه ماست و درصدد ورود جدی به این حوزه با اجماع نهادهای جریانساز هستیم. باتوجه به افزایش سن کشاورزان و استفاده آنها از روشهای سنتی، در معرض آسیبهایی مانند مهاجرت و حاشیهنشینی قرار دارند و از موضع نیروی مولد خارج و به نیروی مطالبهگر مبدل میشوند که میتواند آسیبزا باشد.
این اولین بار نیست که یک مقام مسئول از آموزش کشاورزان حرف میزند. کشاورزی در دنیای امروز بسیار متفاوت از گذشته است. در گذشته با استفاده از شیوههای سنتی، کشاورزی انجام میشد و چون جمعیت آنقدر نبود که محصولات تولیدی کفافشان را ندهد، اصراری بر استفاده از روشهای جدید نبود. رفته رفته کشاورزان در ایران برخی روشها را برای افزایش بهرهوری امتحان کردند. استفاده از کودهای شیمیایی و سموم یکی از متدوالترین این روشهاست که هم اکنون نیز به صورت وسیع در ایران کاربرد دارد. این اتفاق ضرورت آموزش را دو چندان میکند. استفاده نادرست از کودها و سموم میتواند منجر به آلودگی زیست محیطی و افزایش مقاومت آفتها شود. بر این اساس از طرفی لازم است روشهای جدید در تولید کشاورزی به کار گرفته شود و از طرف دیگر باید در زمینه استفاده از سموم و کودها آموزشهایی ارائه شود که این استفاده تبعات ناگوار نداشته باشد. سوال اساسی این است که چه کسی مسئول آموزش دادن کشاورزان است و تا حالا چقدر این کار صورت گرفته است؟
خبری از آموزش نیست
قاسم سالاری (رئیس نظام صنفی کشاورزی استان کرمان) به ایلنا میگوید: نه تنها نهادها و سازمانهایی که باید از کشاورزان حمایت کرده و آنها را آموزش دهند به درستی این کار را نمیکنند، بلکه در بسیاری مواردی مانعی بر سر راه فعالیت کشاورزان هستند. او عنوان میکند: ناگفته پیداست که کشاورزان امروز نیاز به آموزش دارند. کشاورزی مثل هر چیز دیگری تغییر کرده است. ابزارهای جدید و روشهای نو آمده و باید به سمت علم و دانش حرکت کرد و کشاورزی علمی داشت، اما در ایران انگار چنین ضرورتی دیده نشده یا اگر شده باشد اقدام عملی درستی صورت نمیگیرد.
رئیس نظام صنفی کشاورزی استان کرمان با تاکید بر اینکه برخی نهادها جای حمایت مانعتراشی میکنند، میگوید: برای مثال یک کشاورز یک تراکتور میخرد. او را مجبور میکنند بیمه شخص ثالث بپردازد. مگر کشاورز قرار است با تراکتور به وسط شهر برود که چنین هزینهای روی دست او میگذارید؟ یا اینکه فردی میخواهد گلخانه بزند و محصولی تولید کند. جای اینکه از او حمایت شود این سازمان و آن سازمان پیدا میشوند و میگویند باید فلان مجوز و بهمان گواهینامه را بگیری و برای هر کدام هم مبالغی از ۵۰۰ هزار تا بیش از یک میلیون طلب میکنند. او ادامه میدهد: روشها و نگاه به بخش کشاورزی باید تغییر کند. اگر ما قصد این را داریم که کشاورزی را رونق دهیم باید کشاورزان را آموزش دهیم. این آموزشهای وظیفه سازمانهای مختلف اعم از نظام مهندسی، سازمان فنی و حرفهای و وزارت جهاد کشاورزی است.
سالاری با اشاره به فارغالتحصیلات بخش کشاورزی میگوید: برای مثال ما سالانه چندین نفر را از دانشگاهها با مدارک دانشگاهی در حوزه کشاورزی فارغالتحصیل میکنیم. استان کرمان پر از فارغالتحصیلان بیکار حوزه کشاورزی است و در این زمینه در کشور رکورددار است. این افراد وارد بازار کار نمیشوند. سالاری ادامه میدهد: واقعیت این است که فارغالتحصیلان حوزه کشاورزی آموزشهای تئوریک میبینند و مهارت عملی لازم را ندارند. در واقع هزینه میشود و افراد درس میخوانند، اما ارتباطی بین تحصیل و بازار کار برقرار نمیشود. این در حالی است که همانطور که عنوان شد هم بخش کشاورزی ما نیازمند استفاده از علم، دانش و فنون جدید است و هم تعداد زیادی فارغالتحصیل حوزه کشاورزی داریم که نیاز به کار دارند. او تاکید میکند: کشاورزی بخشی مهم در اقتصاد ماست. باید این بخش را تقویت کنیم و تقویت آن اتفاق نمیافتد مگر اینکه تغییر رویکرد و روش بدهیم. کشاورزان باید مجهز به علم روز و مهارتهای جدید شوند.
ذهنیت غلط در حوزه کشاورزی
تصویری که از کشاورز در ذهن ما نقش بسته این است که فردی بیل یا کلنگی در دست دارد یا با ابزارهای این چنینی مشغول کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی است. در کشورهای پیشرفته از کشاورزان تصویری دیگر ارائه میشود. آنها پشت مجهزترین ماشینآلات نشستهاند و سر و کارشان با شاسیها، دکمهها و کامپیوترهای هدایتکننده ابزار کشاورزی است. کشاورزی در کشورهای پیشرفته کاملا مکانیزه شده و به همین دلیل بهرهوری این بخش نیز زیادتر شده است. در ایران هنوز چه در زمینه کاشت محصولات، چه در زمینه داشت آنها مانند آبیاری، سمپاشی، کوددهی و ... و چه در زمینه برداشت، استفاده از روشهای سنتی دست بالا را دارند. لازم است کشاورزان آموزشهای لازم را ببینند تا از طرفی بهرهوری کشاورزی بیشتر شود و از طرف دیگر درآمد کشاورزان افزایش یابد. در این بین باید نهادهای مرتبط مانند وزارت جهاد کشاورزی نقشآفرینی بیشتری داشته و با کمک نهادهای آموزشی مانند سازمان فنی و حرفهای آموزشهای لازم را ارائه دهند.