کینوا گیاهی است که خواص حیرت انگیزی دارد اما متاسفانه افراد معدودی از این خواص مطلعند. هم اکنون غلات فراوانی وجود دارد که موارد مصرف فراوانی در کشور ما دارد از آن جمله برنج، گندم و جو و کینوا نیز از همین گروه است و به رغم دارا بودن خواص غذایی فراوان و نیز مزایای کِشت بالا مورد کم لطفی و کم توجهی قرار گرفته است. کِشت این گیاه به دلیل مقاومت بالای آن در کم آبی به شدت اقتصادی است و به راحتی می تواند جایگزین برنج شود.
بحران آب و شرایط آب و هوایی کشور این ضرورت را به وجود می آورد که در مباحث سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی توجه بیشتری به کشت گیاهانی که میزان آب بری کمتری دارند صورت گیرد از این رو یافتن گونه‌های گیاهی سازگار با شرایط آب و هوایی کشور در سطوح مختلف مورد توجه قرار گرفته است. در سال‌های اخیر گیاه کینوا به‌عنوان محصولی ارزشمند در ایران مورد توجه قرار گرفته و کشت آزمایشی آن نیز با موفقیت به انجام رسیده است. محصولی که می‌تواند با توجه به محدودیت‌های منابع آبی در کشور و البته خراسان رضوی به‌عنوان یک جایگزین مناسب برای محصولاتی مانند برنج مطرح شود.
گیاه کینوا بومی کوه‌های آند در بولیوی، شیلی و پرو است و اینکاها در آمریکای جنوبی به این دانه‌ها به دلیل خواص فوق‌العاده‌ای که دارند لقب "مادر همه دانه‌های خوراکی" داده اند. قدمتی پنج هزار ساله دارد و بسیار سبک‌تر و خوش هضم‌تر از دانه‌هایی چون برنج است و منبع غنی پروتئین، منیزیم، فیبر، فسفر، ویتامین ب ۲، پتاسیم و دیگر مواد معدنی مانند آهن است.کینوا سرشار از مواد پروتئینی است ولی مقدار کالری خیلی کمی دارد. کینوا از دسته گیاهان دارویی نیز هست و علاوه بر دانه از برگ تازه این گیاه هم به عنوان سبزی خوردن و یا به صورت پخته استفاده می‌شود. سازمان خوار و بار جهانی (فائو) سال ۲۰۱۳ را سال کینوا نام گذاری کرد.
گیاه کینوا شبیه به غلات است و مانند آن پخته و مصرف می‌شود اما غلات نیست بلکه تشابه زیادی با غلات دارد و مانند غلات طبخ می شود. این گیاه عضو خانواده چغندر و اسفناج است و به خاطر رشد خوب در بدترین و دشوارترین شرایط آب و هوایی مشهور است و برای بیابان زدایی می‌تواند کاشته شود. کشت کینوا در ایران و خراسان رضوی از سال ۱۳۹۷ به صورت رسمی و با حمایت آغاز شده است اما همچنان خاویار گیاهی در ایران در گام های ابتدایی توسعه و ترویج کشت و البته مصرف در سبد غذایی خانوار قرار دارد.
کینوا در خراسان رضوی
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: کینوا گیاهی یک ساله است که در گروه شبه غلات دسته بندی می شود و معمولا به منظور برداشت محصول دانه کشت می شود. علیرضا نیک پور افزود: با توجه به شور شدن بخشی از اراضی و آبهای کشاورزی در برخی از شهرستانهای خراسان رضوی و مقاومت این گیاه به اراضی شور، طرح توسعه کشت محصول کینوا از طرف وزارت جهاد کشاورزی در سال گذشته ابلاغ شده است و در همین راستا ۴۸هکتار از اراضی شهرستانهای بردسکن، رشتخوار ، مشهد، نیشابور، کاشمر و مه ولات در نیمه فصل تابستان ۹۷ به کشت محصول کینوا اختصاص یافت که در نهایت مقدار ۲۷ تن محصول برداشت شد.
وی ادامه داد: امسال نیز در نوبت کشت بهاره این محصول معادل پنج هکتار از اراضی کشاورزی خراسان رضوی زیر کشت این محصول قرار گرفت. مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان اینکه این دانه شبه غله در دو نوبت بهار و تابستان کشت می شود گفت: پارسال ۴۳ هکتار در دو کشت تابستانه و بهاره به این محصول اختصاص یافت. نیک پور با بیان اینکه عملکرد این محصول در هر هکتار کمتر از یک تن است افزود: کشت بهاره کینوا در فروردین ماه و برداشت آن در مرداد ماه انجام می شود و کشت تابستانه آن نیز در مرداد ماه و برداشت آن در آبان و آذر ماه هر سال انجام می شود.
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: پیش بینی می شود تابستان امسال حدود ۵۰ هکتار از اراضی استان به کشت این محصول اختصاص داده شود. نیک پور اضافه کرد :با توجه به خصوصیات زارعی که در گیاه کینوا وجود دارد می توان این محصول را در اکثر شهرستانها جنوبی استان که دارای اقلیم گرم و معتدل و آب و خاک شور هستند در نیمه تابستان کشت کرد وتا اواخر آبان ماه نیز برداشت نمود. وی تاکید کرد: با توجه به وضعیت اقلیمی در خراسان رضوی و ممنوع شدن کشت برنج در شهرستانهایی مانند کلات و درگز در خراسان رضوی ،کینوا به عنوان جایگزینی مطلوب و پربازده برای کشاورزان به حساب می آید.
فروش کینوا مشکل اصلی کشاورزان
محصول کینوا برای تولید آرد ، سوپ و به عنوان نشاسته (در ترکیب با آرد و یا دانه گندم و ذرت) برای تهیه بیسکویت و یا فرآوری های غذایی دیگر استفاده می‌شود . همچنین مردم می توانند محصول این گیاه را همانند برنج پخته و مصرف و یا در انواع غذاهای دیگر استفاده کنند.اما هنوز کینوا در حاشیه بی توجهی و ناشناخته ماندن قرار دارد و هنوز مردم خاویار گیاهی را نشناخته اند وحتی اسم آن را نشنیده اند. مدیرزراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: اگرچه کشت این محصول مورد تاکید وزارتخانه و ترویج آن دارای ارزش اقتصادی و مدیریت مصرف آب است اما هنوز هم حمایت از این محصول و به خصوص معرفی هر چه بیشتر و بهتر آن ضرورتی برای حمایت از کشاورزان و البته ورود کینوا به سبد غذایی خانوار است.
نیک پور تصریح کرد: بزرگترین مشکل اساسی کشاورزان در استان هم اکنون فروش محصول تولیدی می باشد که تنها در انحصار یک شرکت در مشهد است و با قیمت پایین هر کیلو ۶۰ هزار ریال از کشاورزان خریداری می شود این در حالی است که هر کیلو دانه کینوا در بازار آزاد بیش از ۶۰۰ هزار ریال عرضه می شود. وی افزود: هم اکنون نیز کشاورزان خراسان رضوی برای فروش محصول تولیدی بهاره امسال خود دچار مشکل شده اند. او از رسانه ها خواست در زمینه معرفی هر چه بیشتر و بهتر دانه کینوا و کمک به ترویج و توسعه کشت آن و البته کمک به کشاورزان فعال در این کشت رسالت خود را به اجرا بگذارند.
