کاشت و عملیات زراعی یونجه

در تناوب زراعی، یونجه برای گیاهی که پس از آن کاشته می‌شود بسیار سودمند است. البته برای اینکه یونجه بتواند چنین منافعی داشته باشد باید هنگامی که هنوز عملکرد خوبی دارد آنرا زیر خاک نمود؛ زیرا به علت اینکه یونجه به سادگی مورد حمله‌ی علف‌های هرز یک ساله و چند ساله قرار می‌گیرد، اگر در زیر و رو کردن آن تاخیر شود و مورد حمله‌ی علف‌های هرز واقع شود برای گیاه بعدی سودی نخواهد داشت. یونجه را نباید در همان زمینی که قبلا کشت شده است برای چندین سال دوباره کشت نمود. این موضوع بخصوص در مواردی که به صورت دیم در مناطق نیمه‌خشک کشت می‌شوند مهم می‌باشد.

در آزمایشات مختلف  مشاهده شده است که با کشت ممتد یونجه، رطوبت خاک به طرف اعماق کاهش می‌یابد. بنابراین در مناطقی که رطوبت ذخیره شده در خاک منبع اصلی تأمین رطوبت برای گیاه است، کشت یونجه با فواصل زمانی نسبتا کم، دارای اثر سوء بر عملکرد می‌باشد. در چنین شرایطی، یونجه نمی‌تواند یک گیاه مناسب برای گیاه بعدی که خود نیز تا حدودی وابسته به رطوبت خاک است به حساب آید.

شخم و تهیه‌ی بستر بذر

هرگونه اشتباه یا قصور در تهیه بستر بذر یونجه، برای سالها روی گیاه مشهود خواهد بود. بنابراین تهیه زمین و بستر بذر قبل از کاشت مهم می‌باشد. یونجه با علف‌های هرز دائمی خانواده‌ی گرامینه، به خصوص قیاق و مَرغ نمی‌تواند رقابت کند و اگر قبل از کاشت آنها را کنترل ننمایند بزودی بر یونجه غلبه خواهد کرد. شخم عمیق در اوایل تابستان و رها کردن کلوخ‌ها تا خشک شدن کامل آنها، یکی از موثرترین روشهای کنترل علف‌های هرز دائمی است. اگر این قبیل علف‌های هرز وجود نداشته باشند شخم در عمق معمولی ۲۵ - ۲۰ سانتیمتر کافی خواهد بود. میزان تسطیح مورد نیاز، بسته به روش آبیاری دارد. برای کاشت یونجه باید بستر نرم و یکنواختی آماده شود.

مصرف کود

گرچه یونجه دارای قدرت زیادی در استفاده از مواد غذایی ذخیره شده در خاک است و به عنوان یک گیاه بقولات، وابسته به ازت معدنی نیست؛ ولی تجربه نشان داده است که کاربرد مقدار مناسبی فسفر یا پتاسیم مفید خواهد بود. نیاز یونجه به فسفر و پتاس از سایر گیاهان علوفه‌ای بقولات بیشتر است. به طور کلی مقدار کود مورد نیاز را می‌توان بر این اساس برآورد که به‌ازاء هر تن یونجه در هکتار که برداشت می‌شود، ۱۰ - ۵ کیلوگرم در هکتار P205 و ۱۲ - ۱۰ کیلوگرم در هکتار K20 باید به زمین داده شود.

چون فسفر دارای قابلیت تحرک کمی در خاک است، معمولا به هنگام آماده کردن زمین، مقدار فسفر مورد نیاز برای مدت ۳ سال را یکباره به خاک می‌دهند. اگر بعدا فسفر بیشتری مورد نیاز بود می‌توان به صورت سرک به گیاه داد. مصرف پتاسیم به صورت سرک، موثرتر از مصرف فسفر به صورت سرک است. یونجه نیاز زیادی به کلسیم دارد. در خاک های مناطق خشک، کلسیم معمولا مسئله‌ساز نیست ولی در هر کجا که کمبود آن ملاحظه شود می‌توان از طریق مصرف آهک آنرا برطرف نمود.

کاشت:

در مناطقی که دارای زمستان‌های معتدل هستند، یونجه را بهتر است در پاییز به اندازه‌ی کافی زود کاشت تا قبل از اینکه سرما رشد آنرا آهسته کند گیاه بتواند مستقر شود. در مناطقی که دارای زمستان‌های سرد هستند، گیاه باید در بهار کشت شود و کشت آن هرچه زودتر صورت گیرد تا قبل از شروع گرمای تابستان، گیاه بتواند خود را مستقر نماید. کاشت با بذرکار، بر کاشت به صورت دست‌پاش ترجیح دارد و فاصله بین ردیف‌های کاشت را می‌توان ۴۰ - ۱۵ سانتیمتر و عمق کاشت را ۳ - ۱ سانتیمتر در نظر گرفت. اگر پس از کاشت، سله تشکیل شد، باید بعد از سه روز مجددا آبیاری نمود تا بذرها به راحتی از خاک خارج شوند.

کنترل علف‌های هرز

علف‌های هرز می‌توانند برای استقرار گیاه یونجه مسئله‌ساز باشند، زیرا این علف ها بر گیاهان جوان که دارای رشد کندی هستند غلبه می‌کنند. برای اینکه علف‌های هرز را از بین ببرند معمولا گیاهان جوان را زود برداشت می‌کنند. گیاهان جوان یونجه، دارای ساقه‌های بسیار باریک و حاوی تعداد کمی برگ می‌باشند. و خطر برداشت زود حتی از خطر حمله‌ی علف‌های هرز نیز بیشتر است. بهتر است برداشت اول را تا استقرار کامل گیاه، یعنی ۴۰ - ۳۵ روز پس از کاشت به تاخیر انداخت و برای اینکه جوانه‌های واقع در قاعده ساقه آسیب نبینند، ارتفاع برداشت را از ۱۰ سانتیمتری سطح زمین گرفت.

مصرف علف‌کش ها نیز در بعضی موارد توصیه شده است ولی اصولا مصرف سموم برای گیاهان علوفه‌ای مناسب نیست؛ زیرا این گیاهان مستقیما مورد مصرف دام واقع می‌شوند و سموم باقیمانده در گیاه به دام و سپس به انسان منتقل می‌شود، و اثر سم در حلقه‌ی نهایی این زنجیر که انسان استخیلی بیشتر از اثر آن بر حلقه‌ی اول که گیاه است می‌باشد. سس یکی از علف‌های هرز خطرناک یونجه است و اگر آلودگی به سس محدود باشد می‌توان با نفت یا علف‌کشهای تماسی یا سوزاندن آنرا از بین برد.