CENTAUREA CYANUS
گل گندم گیاهی است یکساله به طول ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر که گلهایی بهرنگ آبی درخشان و زیبا دارد. در انگلیسی به آن Cornflower و یا Bachelor's button میگویند. احتمالا از آنجا که همواره در میان مزارع میروییده و گلهایش در بین گیاهان یکدست مزارع گندم و سایر غلات جلب نظر مینموده است به آن گل گندم و در غرب Cornflower میگفتهاند (Corn در مفهوم عام برای اشاره به غلاتی چون گندم، جو، چاودار و غیره نیز به کار میرود). در فضای سبز و باغها از گل گندم به عنوان گیاهی زینتی نیز استفاده مینمایند. ارقام زینتی آن دارای طیف رنگیای از صورتی گرفته تا بنفش هستند. همچنین گفته شده که در کانادا آنرا در گلخانههای صنعتی جهت تولید گل شاخهبریده پرورش میدهند. گل گندم بومی مناطق مدیترانهای است ولی در تمام دنیا از جمله در آمریکا و استرالیا همراه با کشت غلات گسترش یافته است. البته امروزه به دلیل مصرف روزافزون سموم دفع علفهای هرز این گیاه هر روز کمتر یافت میشود.
گل گندم گیاهی است دولپهای و از خانوادهی Compositca، (کاسنیان یا مرکبان) میباشد، که در این تیره گیاهان دیگری چون گل مینا، آفتابگردان و بابونه نیز طبقهبندی شدهاند. گل گندم گیاهی یکساله و بدون خار است که برگهای تحتانی ساقهی آن بریده بریده و انتهای آنها نوکتیز است. برگهای فوقانی این گیاه باریک و نیزهای است. گل آذین گل گندم با موهای نرمی پوشیده شده است و در بین آنها گلچههای نیلی رنگی قرار دارد. گل های داخلی آن هرمافرودیت بوده گلهای حاشیه درشتتر و کمی نامنظماند و با چند ردیف برگههای سخت احاطه شدهاند؛ سطح آنها عاری از مو و حاشیهشان قهوهای رنگ و خشک است که با دندانههای سفید و باریکی مزین شده است.
میلههای پرچم آزاد بوده و به لولهی جام اتصال دارد، بساک پرچمها به یکدیگر متصلاند و لولهای تو خالی را درست میکنند که خامهای باریک در بین آنها قرار دارد. تخمدان گل گندم تحتانی و به جدار کاسهی گل متصل است. تخمدان از یک خانه تشکیل شده است و یک تخمک آزاد دارد. میوهی آن خشک و ناشکوفا (آکن) و کاسهی گل که عبارت از تارهای نرم و ابریشمی است در انتهای آن قرار گرفته است. سطح خارجی میوه صاف، بدون مو و فاقد شیار میباشد. این گیاه در اکثر مزارع گندم، جو، گیاهان علوفهای، صیفی و حبوبات میروید.
برای مصارف دارویی گلهای این گیاه را در یک روز آفتابی با دست چیده سپس آنها را در لایههای نازک روی سبد در سایه و در جایی که هوا جریان داشته باشد خشک میکنند. پس از خشک شدن آنها را باید در محلی دور از نور و رطوبت نگهداری کرد. گل گندم دارای مواد رنگی آلی از جمله سانتورین، نوعی گلوکوزید، سیکورین، ساپونین، لعاب و تانن میباشد. از گیاه گل گندم به عنوان دارویی مدر و تحریککنندهی متابولیسم استفاده میشود. این گیاه در ترکیبات جوشاندههایی که برای تنظیم کار جهاز هاضمه و درمان ناراحتیهای معده بهکار میروند استفاده میشود. گلهای خشکشدهی آن را نیز جهت رنگی نمودن بعضی از داروها و جوشاندهها بهکار میبرند. ماده رنگی آبی آن در لوازم آرایشی مورد استفاده دارد. در مصارف خارجی از این گیاه در حمامهایی استفاده میکنند که برای زخمها و ناراحتیهای اولسر مفید است. این گیاه عسلدهندهی خوبی نیز میباشد.