با آتش زدن بقایای محصول علاوه بر فقیرتر شدن خاک از نظر مواد آلی، کاهش حاصلخیزی خاک، از بین رفتن حشرات مفید و شکارگر، باعث فشردگی خاک در اثر کاهش درصد مواد آلی و رطوبت خاک، کاهش تبادلات گازی خاک و کاهش جمعیت انواع میکروارگانیسم‌های خاک می‌گردد. بقایای گیاهی نقش اساسی در تولیدات گیاهی دارد که کاهش فرسایش آبی و بادی، تأمین مواد غذایی گیاه، فعالیت به عنوان یک مالچ، کاهش میزان هدر رفت آب از خاک و تعدیل دمای خاک از جمله موارد است و آلودگی هوای مازندران در تابستان گرم و نفس گیر از عواقب این بی توجهی محسوب می‌شود، در غروب‌های گرم و نفس‌گیر تابستان که دما و رطوبت هوا به شدت افزایش می‌یابد، غلظت هوا با دود ناشی از سوزاندن ساعات نفس‌گیری را ایجاد می‌کند.
با آغاز برداشت برنج هنگام عبور از کنار مزارع کشاورزی دود سیاهی که ناشی از سوزاندن شلتوک‌های برنج است از مزرعه شالیزاری به آسمان برمی‌خیزد و آلودگی‌های محیط زیستی را به همراه دارد اما چرا تاکنون جلوی این کار برخی کشاورزان گرفته نشد؟
آتش زدن باقی مانده گیاه هیچ توجیحی ندارد
محمد علی بهمنیار عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه آتش زدن کاه و کلش کاری که به غلط اتفاق می‌افتد و چندین اثرمنفی دارد، اظهار کرد: ازبین رفتن مواد عالی که تامین کننده نیتروژن در گیاه برای سال بعد است به واسطه آتش زدن ازبین رفته و یا به تدریج کم می‌شود و به خودی خود در سال‌های بعد گیاه با کمبود نیتروژن مواجه می‌شود. وی با بیان اینکه آتش زدن کاه و کلش بحث حفاظت از خاک را تهدید می کند، تصریح کرد: با کاهش مواد عالی، خاک مانند پودر شده و به راحتی در معرض فرسایش قرار می گیرد وهمراه با بارش باران مقدار زیادی خاک از دست می رود.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با اشاره به اینکه پس از آتش زدن تا مدت های زیادی در همان قسمت گیاه سبز نمی‌شود، گفت: با آتش زدن و گرما میکروارگانیسم‌ها و باکتری و قارچ‌های موجود در لایه بالایی خاک ازبین می‌رود، در نتیجه خاک از حالت زنده بودن و حاصلخیز بودن خارج و به خاک مرده تبدیل می‌شود. بهمنیار خاطرنشان کرد: زمانی که خاک حاصلخیزی خود را از دست می‌دهد با توجه به شرایط اقلیمی معتدل و حاکم در خطه مازندران به شرط مراقبت و رعایت سیستم حفاظتی زمان زیادی برای احیاء دوباره زمین طول می‌کشد.
وی یکی از راه های جایگزین آتش زدن را استفاده کاه و کلش به عنوان خوراک دام بیان کرد و افزود: بازگرداندن کاه و کلش به زمین می تواند مواد عالی زمین را تقویت کند در هر صورت آتش زدن باقی مانده گیاه علاوه بر اینکه هیچ توجیحی ندارد، از هر زاویه ای دیگرهم به این موضوع نگاه شود ضرر وزیان با بخش کشاورزی ملموس است. عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با بیان اینکه برگرداندن کاه و کلش به زمین باعث تقویت مواد عالی در زمین می شود، تاکید کرد: اگربه هر دلیلی کشاورزان محصول را به صورت نارس یعنی زمانی که هنوز زرد نشده درو کردند می توانند مقداری نیتروژن جهت تجزیه بهتر کاه و کلش مصرف داشته باشند تا مشکلی در روند تجزیه آن به وجود نیاید. بهمنیار خاطرنشان کرد: کشاوزران با خرد و پودر کردن کاه و کلش باعث حفظ مواد عالی زمین‌های خود شده و هم به مشکلی در شخم زدن برای کشت و کار بعدی مواجه نیستند.
ضرورت صنایع تبدیلی در بخش کشاورزی
عزیز عابسی عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به کمبود صنایع تبدیلی در کشور خصوصا شمال، اظهار کرد: هر ساله همان اتفاقی که برای سیب ارومیه و چغندر کردستان و هندوانه جنوب می افتد مقدار بسیار زیادی نارنگی و پرتقال پای درختان به دلیل عدم صنایع تبدیلی، عدم توزیع صحیح و هزینه های زیاد باربری در شمال پوسیده و به هدر می رود. وی خاطرنشان کرد: در زمان های گذشته هیچ تفکری برای کاه و کلش‌ها پس از فصل درو نشد اما امروزه به جهت استفاده زمین برای کشت دوم کشاورزان مجبورند تا هرچه سریع تراز کاه و کلش باقی‌مانده در زمین‌ها رهایی پیدا کنند که ساده ترین راه را انتخاب می‌کنند.
وی ادامه داد: متاسفانه در کشور از پسماندهای زندگی روزمره تا پسماندهای کشاورزی برنامه‌ریزی صورت نگرفته است. عابسی با بیان اینکه در کشاورزی، محیط زیست و تصفیه فاضلاب عملا نه وارد کننده بودیم و نه توسعه پیداکردیم، گفت: باید به سمت مدرن شدن حرکت کنیم چون با مدرن شدن کشاورزی، مدرن شده و صنایع تبدیلی ایجاد می‌شود. عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل بر ضرورت استفاده صنایع تبدیلی در بخش کشاورزی تاکید کرد و افزود: خریداری کاه و کلش توسط این صنایع و تبدیل آن به روغن سبوس و همچنین کمپوست می تواند کمک بزرگی به اقتصاد کشورداشته باشد.
عابسی یادآور شد: متاسفانه به دلیل عدم برنامه‌ریزی کشاورزان به سمت سوزاندن کاه و کلش بیشتر تمایل نشان می‌دهند که آلودگی هوا خصوصا در این فصل در شمال کشور به جهت عدم آگاهی بیشتر می‌شود. وی خاطرنشان کرد: جریمه و اجبار و آموزش همگانی کشاورزان درکوتاه مدت و مدرن شدن صنعت کشاورزی و صنایع تبدیلی در دراز مدت می‌تواند از راهکارهای پیش رو و جلوگیری از آتش زدن باشد.
