در حالی که تا یک دهه پیش روند افزایشی مصرف کودهای شیمایی زنگ خطر را برای سلامت محصولات کشاورزی استان به صدا در آورده بود، در سال‌های اخیر با برنامه ریزی، آموزش کشاورزان و ایجاد محدودیت‌های قانونی میزان مصرف انواع کود شیمایی و سموم در استان به کمتر از نیاز استاندارد رسیده است. بر اساس آمار رسمی جهاد کشاورزی مازندان، امسال میزان کود شیمایی که وارد استان شد یک سوم کمتر از نیاز استاندارد بوده است و سال گذشته هم بیش از 20 درصد کمتر از حد نیاز کود در زمین‌های کشاورزی استان مصرف شد.
با وجود داده‌های مشخص و مستند در باره سلامت محصولات کشاورزی مازندران، همچنان گاه و بیگاه همزمان با به بار نشستن بخشی از محصولات استان، گمانه زنی در باره سالم نبودن آنها در فضای مجازی و رسانه‌ای دستاویزی برای ضربه زدن به منافع کشاورزان استان قرار می‌گیرد. بسیاری از کارشناسان اقتصادی این گونه جهت‌گیری‌ها علیه تولید داخلی را باز کردن راه واردات محصولات برای عده‌ای می‌دانند، در حالی که بازنده اصلی در این میان منافع ملی و امنیت غذایی کشور است. تازه‌ترین نمونه در این زمینه آن هم در آستانه به‌بار نشستن خوشه‌های شالی مطرح شده، ادعای آلودگی خاک کشاورزی مازندران به خاطر رسوخ مواد مضر موجود در کودهای شیمیایی است، ادعایی که به لحاظ علمی نیز وجاهت ندارد.
مسئول بخش خاک و آبیاری تحقیقات کشاورزی مازندران با نادرست خواندن هرگونه آلوده‌سازی خاک اراضی این استان با مصرف کودهای شیمیایی، به خبرنگار ایرنا گفت: تاثیر منفی مصرف کودهای شیمیایی بر عناصر ریز مغزی خاک در حد صفر است. دکتر علی اسدی ادعای مطرح شده به نقل از یک کارشناس خاکشناسی در این زمینه را رد کرد و افزود: وضعیت خاک زمین های زراعی و باغی و عرصه‌های طبیعی استان برای هر گونه فعالیت‌های کشاورزی و تولید پایدار در نقشه جامع استان مشخص شده است. وی با بیان این نکته که در یک دهه گذشته مصرف کودهای شیمیایی در استان بسیار منطقی شده و کاهش محسوسی داشته است، گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد که مصرف بهینه کودهای شیمیایی هیچ اثر منفی بر روی ریز مغزی خاک‌های زراعی و باغی ندارد.
اسدی توضیح داد: به لحاظ فیزیکی و شیمیایی خاک‌های عرصه‌های کشاورزی و طبیعی در غرب استان مازندران آهک کمتری دارد و هر چه به سمت شرق استان پیش می‌رویم خاک‌های استان آهکی‌تر و سنگین‌تر می‌شود. وی افزود: در یک دهه اخیر با گسترش و ترویج دانش کشاورزی و به کارگیری آن در بین کشاورزان، وضعیت حاصلخیزی خاک مازندران مطلوب‌تر شده است، اما به رغم این که نقشه حفاظت از حاصلخیزی خاک استان وجود دارد، فقط جنبه بهره‌برداری آن انجام می‌شود.
کود شیمیایی مازاد بر مصرف در مازندران وجود ندارد
معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران هم آلودگی خاک زمین‌های کشاورزی این استان را تکذیب کرد و گفت: تحقیقات کشاورزی استان نقشه جامع حاصلخیزی خاک استان را در اختیار دارد. عزیزالله شهیدی‌فر با بیان این که از 6 سال پیش تا کنون مصرف انواع کودهای شیمیایی در مازندران بهینه و حتی کمتر از نیاز مصرف وارد می‌شود، توضیح داد: سهمیه انواع کودهای شیمیایی برای 72 نوع محصول کشاورزی استان 175هزار تن است که سال گذشته فقط 129 هزار تن تامین شد. وی با بیان اینکه امسال نیز از سهمیه 175هزار تن فقط 115 هزار تن وارد استان شده است، ادامه داد: یعنی کودهای شیمیایی مازاد بر مصرفی وجود ندارد و از طرفی به این معنا نیست کود در مازندران پیدا نمی‌شود.
شهیدی فر با اشاره به این نکته که اقبال کشاورزان به انجام آزمایش خاک در سال‌های اخیر دوچندان شده است، گفت: در حال حاضر بیشتر شهرهای استان داری آزمایش خاک هستند و مدیریت‌های جهاد کشاورزی تکلیف انجام آزمایش خاک از سوی کشاورزان را در دستور کار دارند. معاون جهاد کشاورزی مازندران به گسترش آگاهی کشاورزان به کشاورزی فنی و مهندسی اشاره کرد و بیان داشت: جهاد کشاورزی نیز نیمی از بهای آزمایش خاک را متقبل می‌شود.
وی از محققان و کارشناسان مختلف خواست تا اظهارات خود را بر اساس معیارهای تحقیقات علمی و عملی شده مطرح کنند و تاکید کرد: مازندران به لحاظ ظرفیت‌های تولیدات کشاورزی، محور امنیت ملی غذایی است و شانتاژ بی‌مبنای رسانه‌ای سبب تشویش اذهان عمومی و آسیب‌زدن به توان و ظرفیت تولیدی استان می‌شود. شهیدی فر گفت: اگر چنانچه محققان و کارشناسان مدارکی دال بر آلودگی خاک کشاورزی و باغی مازندران دارند، یا نگران موضوعی هستند، جهاد کشاورزی به عنوان متولی این بخش آمادگی دارد تا مدارک و نتایج تحقیقات و حتی اظهارات کارشناسی و علمی آنان را دریافت و بررسی کند.
نسخه عمومی مصرف کودهای شیمیایی در مازندران
مدیر شرکت خدمات حمایتی کشاورزی مازندران نیز در این خصوص گفت: در حال حاضر هر چند اندک اما آزمایش خاک برای مصرف فنی انواع کودهای شیمیایی در زمین‌های زراعی و باغی استان انجام می‌شود. مجید سلطانی با تاکید بر این نکته که انجام آزمون خاک موجب ارتقای سطح کمی و کیفی محصولات کشاورزی می‌شود، افزود: این شرکت با هدف ساماندهی توزیع و مصرف کودهای شیمیایی، در 10 نقطه از زمین های کشاورزی استان آزمون خاک انجام داده است.
وی به عنوان مثال توضیح داد: نسخه عمومی از نتایج آزمایش‌های خاک کشاورزی مازندران این است که برای هر هکتار 100 کیلو گرم کود اوره، 50 کیلوگرم فسفات و 100 کیلو گرم کود پتاس نیاز است. مازندران با 460هزار هکتار زمین زراعی باغی سالانه حدود هفت میلیون تن انواع محصولات کشاورزی تولید می‌کند. مازندران در تولید 15 نوع از 72 نوع محصولات کشاورزی استان از جمله برنج، مرکبات، کیوی، گل و گیاه، مرغ و آبزیان رتبه اول تا سوم کشور را دارد.
