Sorghum halepense
قیاق یا ذرت گل خوشه‌ای، گیاهی است تک‌لپه‌ای و چندساله از خانواده‌ی گندمیان که علاوه بر دانه‌زایی با ریشه نیز به سرعت ازدیاد می‌یابد. این گیاه ساقه‌ی زیرزمینی یا ریزوم قوی و قطوری دارد؛ ساقه ی هوایی آن ماشوره‌ای و مانند بسیاری از گندمیان میان‌خالی است. ارتفاع این گیاه به ۵۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر می‌رسد. برگ قیاق باریک و بلند است و طول آن گاهی به ۱۰۰ سانتیمتر می‌رسد در حالی که عرض آن از دو سانتیمتر تجاوز نمی‌کند. گل‌آذین این گیاه خوشه‌ای باز و مخروطی‌شکل است. سنبله های قیاق آویزان و به رنگ سبز یا قرمز متمایل به ارغوانی است. بلندی گل آذین از ۱۵ سانتیمتر تا ۵۰ سانتیمتر متغیر است.
قیاق (ذرت گل خوشه ای) سنبلچه های مضاعف دارد. یکی از آنها بی‌پایه و تخم‌مرغی شکل است و نیم سانتیمتر طول دارد؛ گل هایش هرمافرودیت و گلوم‌هایش مقعر و بدون نوک و ریشه بوده که با موهای نرمی پوشیده شده است. گلوم تحتانی به ریشک مَفصلی و تابیده‌ای که طول آن از ۱۰ تا ۱۵ میلیمتر تجاوز نمی‌کند منتهی می‌شود. انتهای دو طرف گلوم تحتانی دندانه‌دار است. گل های این نوع سنبلچه سه پرچم و یک تخمدان با خامه ای دراز و پَرمانند دارد. سنبلچه‌ی دیگر باریک، پایه‌دار، و با مفصلی به‌ساقه‌ی گل‌دهنده متصل است. طول آن از ۵ تا ۷ میلیمتر تجاوز نمی‌کند و گلوم‌هایش مقعر و فاقد ریشک و گل های آن نر و گاهی خنثی است که فقط از یک گلومل تشکیل یافته است. دانه ی گیاه قیاق نسبتا درشت، شفاف، نوک‌تیز و تخم‌مرغی شکل است. رنگ آن عنابی تند و مایل به سیاه است که قطری نزدیک به ۲ تا ۳ میلیمتر دارد.
قیاق با آنکه به عنوان گیاهی علوفه‌ای شناخته می‌شود مزاحمت‌های زیادی نیز در مزارع ایجاد می‌کند و باعث آلوده ساختن محصول می‌گردد. این گیاه بیشتر علف هرز مزارع آبی به شمار می‌آید. ریشه‌های آن سطحی و نمو آنها بدین ترتیب است که در نزدیکی سطح خاک به جلو می‌خزد و سپس یک قسمت از آن به سطح خاک نزدیک شده تولید ساقه می‌کند؛ در این موقع از زیر محل نمو ساقه، ریشه هایی خارج می‌شود که به عمق زمین فرو می‌رود. عمل وجین چندان تاثیری در دفع این گیاه ندارد. عملیات کشاورزی باعث پخش ریزوم و انتشار آن در سطح مزرعه می‌شود.
برای دفع قیاق باید سموم نفوذی مثل روغن مصرف شود تا ریشه‌های زیرزمینی از فعالیت باز بمانند. از سموم پولی بورکلریت، TCA، بروماسیل و DMSA نیز می‌توان استفاده کرد. می‌توان با علف‌کش دالاپون به‌نسبت ۵ تا ۸ کیلوگرم در هکتار یا رانداب به‌نسبت ۱۰ لیتر در هکتار، به‌هنگام گل‌دادن یا قبل از گلدهی در دفعات متوالی با این گیاه مبارزه کرد.
قیاق علف هرزی است قوی که علاوه بر مزارع، در کنار جاده ها و آبروها می‌روید و مورد چرای دام قرار می‌گیرد. این گیاه مانند سایر انواع سورگوم در بعضی شرایط به‌علت تراکم هیدروسیانیک‌اسید در برگ هایش سمی است. در عین حال به‌دلیل قدرت تولیدی زیاد، دارا بودن ارزش غذایی مناسب، و دوام کافی اهمیت علوفه‌ای خاصی دارد. در آسیا و منطقه‌ی مدیترانه، قیاق تنها گونه‌ی جنس سورگوم است که به وفور یافت می‌شود.
