1397/5/29 3995

مقاومت به خشکی سورگم به علت سیستم گسترده ریشه سورگم از نظر جذب آب، دو برابر ریشه ی ذرت موثر است. توانایی سورگم از نظر رشد، در مناطقی که برای هر گیاه دیگری نامساعد است، باعث شده است که به آن لقب «شتر» گیاهان جهان داده شود.

سورگم و زراعت در مناطق خشک


در مقیاس جهانی سورگم ها پس از گندم، برنج و ذرت مقام چهارم را دارند. چون سورگم ها به خوبی به شرایط خشک سازگار هستند در صورتی که این مناطق دارای تابستان‌های طولانی و گرم باشند، این گیاه یکی از گیاهان عمده‌ی این مناطق را تشکیل می‌دهد. در قسمت‌هائی از آسیا و آفریقا، سورگم ها غذای اصلی مردم را تشکیل می‌دهند، در حالی که در اروپا و شمال آمریکا عمدتا بعنوان غذای دامی مورد مصرف دارند.

 

در گذشته قسمت عمده‌ی سورگم دانه‌ای در مناطقی که برای کشت ذرت، زیاد خشک و گرم بودند کشت می‌شدند. با پیدایش سورگم هیبرید، هم‌اکنون این گیاه حتی در شرایط مساعد و نیز در شرایط فاریاب با ذرت رقابت می‌کند. سورگم بعنوان یک گیاه زراعی، احتمالا از قسمت‌های حاره‌ای منشاء گرفته و از آنجا به خاور نزدیک و خاور دور پراکنده شده است. این گیاه ممکن است یک مبداء مستقل در هندوستان نیز داشته باشد. نخستین مدرک مربوط به سورگم زراعی در سنگ‌نوشته‌ای در سوریه پیدا شده است که مربوط به ۲۷۰۰ سال پیش می‌باشد. ورود سورگم به آمریکا همراه با تجارت بردگان بوده که از آن به عنوان غذای آنها استفاده می‌شده است.

 

 

تعدادی سورگم وحشی وجود دارند که با سورگم زراعی رقابت نزدیکی دارند و یکی از آنها Spontanea می‌باشد که دارای ده کروموزم هاپلوئید است و اجداد ارقام زراعی سورگم به‌حساب می‌آیند. گونه‌ی دیگر Sorghum halepense یا قیاق است که دارای ۲۰ کروموزم  هاپلوئید است و گیاهی دائمی بوده و تولید ریزوم می‌نماید. گونه S. vulgare شامل ۴ گروه سورگم یکساله، یعنی سورگم دانه ای، سورگم شیرین، سودان‌گراس و سورگم جاروئی می‌شود و همه‌ی اینها دارای ۱۰ کروموزم هاپلوئید هستند.

 

در مناطق معتدله، سورگم ها تنها در تابستان کشت می‌شوند در حالی که در مناطق گرمسیر می‌توان در تمام طول سال آن‌را کشت نمود. حداقل درجه حرارت لازم برای جوانه زدن ۱۰ - ۷ درجه‌ی سانتیگراد و برای رشد گیاه ۱۵ درجه‌ی سانتیگراد می‌باشد. حرارت اپتیمم برای رشد ۳۰ - ۲۷ درجه سانتیگراد می‌باشد. سورگم نسبت به اکثر غلات، درجه حرارت‌های بالا را بهتر تحمل می‌کند ولی اگر متوسط درجه حرارت در طول دوره‌ی گل‌دهی آن از ۲۶ درجه بالاتر رود بر عملکرد آن اثر سوء خواهد داشت.

 

 

سورگم ها، به مناطق نیمه‌خشک که حداقل دارای ۴۰۰ -۳۵۰ میلیمتر بارندگی سالانه هستند به‌خوبی سازگار می‌باشند. اهمیت اصلی این گیاه در این است که در مناطقی که برای کشت ذرت بسیار گرم و خشک هستند، می‌توان سورگم کشت نمود. البته سورگم در شرایط فاریاب نیز بسیار پرمحصول است. توانایی سورگم از نظر رشد، در مناطقی که برای هر گیاه دیگری نامساعد است، باعث شده است که به آن لقب «شتر» گیاهان جهان داده شود.

 

مقاومت به خشکی سورگم یا ذرت خوشه ای به علت سیستم گسترده ریشه سورگم از نظر جذب آب، دو برابر ریشه ی ذرت موثر است در حالی‌که سطح برگ آن به مقدار قابل ملاحظه‌ای کمتر از ذرت است. سورگم نه‌تنها قادر است آب را بهتر از بسیاری از گیاهان جذب کند بلکه بهتر نیز می‌تواند تلفات آب به اتمسفر را تنظیم نماید. برعکس برخی از گیاهان از قبیل ذرت که روزنه‌های آنها پس از خشکی شدید التیام نمی‌یابد، روزنه های سورگم حتی پس از یک دوره‌ی خشکی ۱۴ روزه اگر رطوبت مجددا تامین شود رشد دوباره خود را از می‌گیرند.

 

 

در شرایط دیم عملکرد سورگم با مقدار آب موجود در خاک، به‌هنگام کاشت آن  رابطه‌ی نزدیکی دارد. بر اساس یک حساب سرانگشتی مقدار رطوبت مورد نیاز را می‌توان از روی عمقی از خاک که رطوبت آن در حد ظرفیت زراعی است مشخص نمود. مثلا اگر خاک در هنگام کاشت تا عمق ۱۰۰ سانتیمتری مرطوب باشد، مقدار آب مورد نیاز جهت حصول یک عملکرد مناسب، در حداقل مقدار خود خواهد بود و اگر تا عمق ۱۵۰ - ۱۰۰ سانتیمتری مرطوب باشد، رطوبت آن برای حصول عملکرد مناسب کافی است و اگر تا عمق ۱۵۰ سانتیمتری و پایین‌تر مرطوب باشد، رطوبت آن برای تولید محصول زیاد کفایت می‌کند.

 

در یک محدوده‌ی مشخص، هر میلیمتر آب اضافی (حاصل بارندگی یا آبیاری) که بیشتر از یک حداقل معین باشد می‌تواند ۲۰ - ۱۰ کیلوگرم دانه در هکتار تولید نماید. ارقام مقاوم به خشکی سورگم می‌توانند آبیاری غرقابی را به مقدار قابل ملاحظه‌ای تحمل کنند. اخیرا با پیدایش ارقام هیبرید سورگم، واریته های خودگشن از اهمیت کمتری برخوردار شده‌اند. البته این موضوع در مناطقی که کشاورزی بدوی دارند صادق نیست.

مقاله اختصاصی گروه تدوین محتوای اگرونیک 
استفاده از این مطلب و انتشار آن، با ذکر نام اگرونیک  و درج لینک www.agronic.ir بلامانع می باشد.

نظر شما

پرطرفدارترین مطالب امروز

تازه های اگرونیک

تامین نیاز کشور به بذرهای اصلاح‌شده از سوی دانش‌بنیان‌ها

برداشت ۱۷۵ تن توت درختی در آذربایجان غربی آغاز شد

آغاز برداشت گندم از مزارع خراسان شمالی

گستردگی فرصت‌های سرمایه گذاری در بخش کشاورزی استان اردبیل

کشت گیاهان دارویی در ۱۴۰۰ هکتار از اراضی کم بازده لرستان

آغاز دومین مرحله آبگذاری شالیزارهای مناطق مرکزی گیلان از فردا

خرید ۳۰ تن گندم بذری در خراسان شمالی

پیش‌بینی برداشت ۵۰ تن گل‌محمدی از مزارع اسدآباد

۹۰ درصد کودهای کشاورزی، تولید داخلی است

برداشت "کلزا" از مزارع کرمانشاه آغاز شد

کاشت گیاهان دارویی از راهکارهای مقابله با بحران کم‌آبی

انجام نشاء در ۱۲۵ هزار هکتار از شالیزارهای گیلان

چرا خشکه‌کاری برنج در گلستان شکست خورد؟

پیش‌بینی تولید ۶۸ هزار تن گل محمدی در سال جاری

توسعه ۶ برابری گلخانه‌های رزن

توزیع بیش از ۷ هزار تن کود شیمیایی در خوزستان

پیش‌بینی تولید ۶۰۰۰ تن کلزا در خراسان رضوی طی سال جاری

اولین مزرعه نوآوریِ جنوب کرمان رتبه برتر کشور را کسب کرد

حفظ منابع آب و خاک تنها راه رسیدن به توسعه پایدار است

چهارمین جشنواره توت‌فرنگی در روستای گردشگری شیان برگزار می‌شود

نشاء برنج در ۲۵۰۰ هکتار از اراضی شالیزاری گیلان

توسعه ۱۰۰۰ هکتاری کشت گیاهان دارویی در لرستان

نخستین مزرعه هوشمند کشور راه‌اندازی می‌شود

نشاء شالی در مزارع گلستان آغاز شد

آغاز برداشت گل محمدی از باغات بهاباد یزد

اگرونیک در شبکه های اجتماعی