بیست و سوم فرودین ماه جلسه‌ای در استانداری گیلان با عنوان کمیته چای استان برگزار شد که تفسیر اشتباه صحبت‌های استاندار در این نشست واکنش‌های متفاوتی را به همراه داشت. مصطفی سالاری در این نشست که با حضور رئیس سازمان چای کشور و جمعی از فرمانداران، مدیران استانی و سرمایه‌گذاران برگزار می‌شد از لزوم ارائه راهکار برای بهبود وضعیت صنعت چای سخن گفت و اذعان داشت: "چایکاران و کارخانه‌داران بهترین کسانی هستند که به‌عنوان ذی‌نفعان این صنعت می‌توانند راهکار ارائه دهند.امروز در شرایطی هستیم که اگر حمایت دولت برداشته شود، ممکن است چایکاران کار خود را رها کنند. بررسی کنید تفاوت چای داخلی با چای وارداتی که غالباً طرفدار بیشتری دارد چیست؟ باید فاصله را کاهش داده و تفاوت راکم کنیم."
وی همچنین بر لزوم تولید چای براساس ذائقه مردم برای افزایش سود کشاورزان و کارخانه دارن داخلی تاکید کرد که همین موضع و تاکید برخی تولیدکنندگان بر تولید چای ارگانیک باب بحث‌هایی را در فضای مجازی در این خصوص ایجاد کرد. برای تحلیل درست درباره دو دیدگاه متفاوت "لزوم تغییر ذائقه مردم" یا "مدرن کردن تولید و نزدیک کردن محصول نهایی به ذائقه مردم" نیاز است نگاهی به آمار ارقام تولید و مصرف چای در ایران بیندازیم. سال 1370 بیش از 300 هزار تن برگ سبز چای در کشور تولید می‌شد که این مقدار در سال 91 به کمتر از 90 هزار هکتار رسید و از سال 92 با روی کار آمدن دولت جدید و سیاست خودکفایی در محصولات کشاورزی سطح زیر کشت چای که تا 17500 هکتار در سال 92 به 21500 هکتار در سال گذشته رسید اما هنوز میزان چای تولید شده در کشور جوابگوی نیاز مصرف کنندگان کشور نیست و از طرفی در دولت نهم و دهم با عدم حمایت از چایکاران میزان قابل توجهی از باغات چای نابود و یا برای ویلاسازی مورد استفاده قرار گرفت.
هرچند چایی که در گیلان تولید می‌شود به دلیل زمستان‌های سرد و عدم موفقیت آفات برای هجوم به بوته چای بدون سم‌پاشی تولید می‌شود اما یک محصول کاملا ارگانیک نیست زیرا در مراحل مختلف از کودهای شیمیایی نظیر فسفات، ازت و... برای رشد محصول استفاده می‌شود اما شرایط آب و هوایی موجب شده شمال ایران یکی از بهترین و سالم‌ترین برگ‌های چای را در دنیا تولید کند. سال‌های گذشته قیمت‌گذاری نسبتا مناسب همراه با یارانه دولتی برای خرید چای، پرداخت وام‌های بدون سود و کم‌بهره به کشاورزان و کارخانه‌داران، پوشش بیمه‌ای محصول چای و ... موجب رونق نسبی صنعت این محصول استراتژیک و افزایش اشتغال بخصوص در روستاها شده است.
برای رفع مشکل صنعت چای چند راه وجود دارد که شاید یکی از آنها عدم واردات چای خارجی باشد که به دلیل اینکه میزان تولید چای داخلی جوابگوی نیاز کشور نیست، تقریبا غیر ممکن است. از جهتی دیگر افزایش تعرفه واردات چای خارجی به شکل غیر طبیعی برای حمایت از تولید داخل می‌تواند قاچاق چای که هم اکنون چیزی حدود 50 هزار تن عنوان می‌شود را چند برابر کند و ضرر اقتصادی بزرگتری را به کشور متحمل سازد. این نکته هم قابل توجه است که دولت در سال‌های گذشته برای حمایت از چای ایرانی به افزایش سطح زیر کشت و احیای باغات تخریب شده پرداخته اما به‌دلیل کمبود زمین برای کشت چای و فرآیند 5 تا 10 ساله قابل برداشت شدن چای کشت شده، با خودکفایی در تولید این محصول استراتژیک سال‌های زیادی فاصله داریم اما راهکارهای باقی‌مانده را می‌توان "تغییر ذائقه مردم" و "تولید چای براساس ذائقه مردم" دانست.
پراکندگی و وجود برندهای مختلف و غیر مشهور موجب شده تا چای داخلی در سال‌های گذشته علی‌رغم سالم بودن نتواند به انتخاب اول مردم ایران بدل شود. به هر حال باید توجه داشت که به درست یا غلط ذائقه مردم از چای داخلی به چای طعم‌دار خارجی تغییر کرده و تغییر مجدد ذائقه مردم کار آسان و کم هزینه‌ای نیست یا حداقل از کارخانجات کوچکی که با منابع اندک اداره می‌شوند بر نمی‌آید.
صرف هزینه بسیار کلان هم توسط دولت برای تغییر ذائقه مردم در حالی که به میزان کافی چای داخلی برای مصرف همه ایرانیان وجود ندارد توجیه اقتصادی نداشته و در حال حاضر غیر منطقی به نظر می‌رسد اما با اندکی تغییرات و مدرن‌سازی کارخانجات داخلی و همچنین تحول در صنعت بسته‌بندی که یکی از مشکلات اساسی تولید در ایران است می‌توان به مرور زمان مردم را به مصرف چای ایرانی تشویق کرد. ضمن اینکه، این کار می‌تواند در نهایت با بهبود فروش کارخانجات و رقابتی شدن تولید به افزایش قیمت چای داخلی و درآمد کشاورزان کمک شایانی کند و علاوه بر این با بی‌نیاز شدن این صنعت به یارانه دولتی، بار مالی قابل توجهی از روی شانه دولت برداشته می‌شود که به رونق اقتصادی کشور کمک خواهد کرد.
نکته مهم دیگر در این بحث"ذائقه مردم" است. شرکت‌ها و کارخانه‌های بزرگ دنیا سالیانه بیش از 7 تا 10 درصد درآمد خود را صرف تحقیق و توسعه می‌کنند که جمع آوری نظرات مصرف‌کنندگان و اعمال آن در تولید محصول از جمله این موارد است. نمی‌توان از مصرف‌کننده توقع داشت محصول نهایی را (حتی اگر داخلی باشد) با هر شرایطی خریداری کند و توقع داشته باشیم بدون توجه به رضایت مصرف‌کننده می‌توانیم فروش و درآمدزایی را افزایش دهیم. از اصل‌های ابتدایی علم تولید و بازرگانی؛ تولید محصولات با در نظر گرفتن جامعه هدفی است که قرار است کالا را به مصرف برساند و بدون رضایت مصرف کننده و در نظر گرفتن ذائقه مردم نتیجه چیزی خواهد شد که از قبل هم قابل پیش بینی است.
تاکید استاندار گیلان به کنار گذاشتن تعصبات نیز از نگاه اقتصادی و کلان وی به این موضوع نشات گرفته است. تعصباتی که اگر کنار گذاشته شود با قرار گرفتن کارخانه‌ها و در مسیر توسعه و مدرن‌سازی، مکانیزه کردن کشت چای و همچنین توجه به ذائقه جامعه امروزی می‌تواند صنعت چای را از وضعیت رکود خارج کرده و موجب ایجاد اشتغال بیش از پیش در استان گیلان شود.
در جلسه کمیته چای گیلان چه گذشت
در جلسه کمیته چای گیلان یکی از کارخانه‌داران به‌عنوان پیشنهاد از لزوم تولید چای داخلی اسانس‌دار که مورد تایید وزارت بهداشت باشد سخن گفت و از برابر شدن قیمت چای ایرانی با خارجی در صورت افزودن اسانس به چای صحبت به میان آورد. وی افزود: اگر به ما مجوز اسانس داده شود نه تنها از دولت یارانه نمی‌خواهیم بلکه برگ سبز چای را چند برابر قیمت فعلی از کشاورز خریداری می‌کنیم و با این اوصاف هم چایکار راضی شده و سطح زیر کشت را افزایش می‌دهد و موجبات اشتغال بیشتر در باغات چای و کارخانجات فراهم می‌شود و این‌گونه چای تولیدی با ذائقه مردم که چای اسانس‌دار با قیمت بالا خریداری می‌کنند مطابقت دارد.
در این راستا استاندار گیلان گفت: تمامی نظرات و پیشنهادات از جمله نظر این کارخانه‌دار مبنی بر استفاده از اسانس‌های بدون ضرر تحت نظارت بهداشت و استاندارد در جلسات تخصصی آتی مورد بررسی قرار گیرد تا هر تصمیمی که به نفع چایکار و کارخانه‌دار و مصرف‌کننده است اتخاذ شده و موجب بهبود وضعیت صنعت چای شود. لازم به ذکر است اولین کارگروه تخصصی چای به دستور استاندار گیلان با توجه به دغدغه شخصی وی نسبت به احیا و تقویت صنعت چای با حضور دست اندرکاران این صنعت در استانداری گیلان برگزار شد که برخی کوشیدند این حرکت استاندار گیلان به نفع کشاورزان چایکار را تحت شعاع قرار داده و سخنان وی را وارونه جلوه دهند تا بتوانند یکبار دیگر نیز بر تضعیف کارگزاران دولت تدبیر و امید پرداخته و منافع ملی و مردم را بر منافع حزبی و باندی و سیاسی خویش ترجیح دهند.
