1398/2/21 8775

سوزنک یا علف ساعتی روش‌های جالبی برای انتشار بذر خود دارد. این گیاه طی مکانیسمی انفجاری بذر خود را به اطرافش پرتاب می‌کند. اما این تنها قابلیت این گیاه نیست. سوزنک بذر خود را مانند یک مته در خاک پیچانده و می‌کارد.

سوزنک گیاه عجیبی که بذر خود را در زمین می‌کارد


بذرهای گیاهErodium cicutarium  که در انگلیسی به the stork’s bill (منقار لک‌لک) یا Filaree موسوم بوده و در ایران با عناوینی چون سوزنک، علف ساعتی، چماقو، پنجه کلاغی و یا اسفناجک شناخته می‌شود، ماهیتی واقعا پویا دارند. ابتدائا آنکه بذرهای ارودیوم نه به کمک باد، آب و یا حیوانات (راه‌های مرسوم انتشار دانه‌های گیاهان) که توسط خود گیاه مادر و از طریق مکانیسمی انفجاری که «پراکندگی بالستیک» خوانده می‌شود منتشر می‌شوند. این گونه‌ی گیاهی می‌تواند بذر های خود را تا مسافت‌هایی بیش از یک متر پرتاب کند. (هرچند به علت تماس با گیاهان همسایه برد این پرتاب معمولا نصف این مقدار است).

 

 

اما مورد جالب‌تر آنکه: بذرهای ارودیوم طبق مکانیسمی که «حرکات هیگروسکوپیک» (یا رطوبت‌گیر) خوانده می‌شود خود را در خاک دفن می‌کنند. در واقع این بذرها می‌توانند مانند یک مته چرخیده و در زمین فرو روند. طی تحقیقی که با هدایت «دنیس اوانجلیستا»، زیست‌شناس دانشگاه برکلی کالیفرنیا در سال ۲۰۱۰ صورت گرفته، محققانی که بر روی نحوه‌ی انتشار بذر و سیستم خوددفنی ارودیوم یا سوزنک مطالعه می‌کردند، دریافتند که هر دو مکانیسم به کمک چرخش حلزونی ریشک‌های متصل به دانه، که رشته‌ای مارپیچ از بافت مرده گل این گیاه است صورت می‌گیرد. این رشته‌های نیزه‌مانند در واکنش به افزایش و یا کاهش رطوبت محیط، به ترتیب در جهت حرکت عقربه‌های ساعت و یا خلاف این جهت شروع به چرخیدن می‌کنند. پس زمانی که بذر در تماس با خاک و یا میان سنگ‌ها و یا شاخ و برگ باشد می‌تواند از آنها به عنوان تکیه‌گاهی برای فشردن خود درون خاک استفاده کند.

 

 

ارودیوم سیکوتاریوم، سوزنک یا علف ساعتی، گیاهی یک ساله از خانواده‌ی شمعدانی‌ها (Geraniaceae) می‌باشد. در برخی منابع از آن به عنوان «شمعدانی عطری» نیز یاد شده است. این گیاه بسیار وفق‌پذیر بوده و می‌تواند انواع خاک‌ها و شرایط آب‌وهوایی مختلف را تحمل نماید. ارودیوم یا سوزنک به صورت خوابیده در سطح زمین رشد می‌کند و بدین ترتیب مانع جوانه‌زنی و رشد گیاهان رقیب دیگر خود می‌شود و بدین علت در صورت رشد در زمین‌های زراعی ممکن است به عنوان علف هرز مطرح باشد.

 

 

بذر این گیاه قادر است تا مدت زیادی در خاک قوه‌ی نامیه‌ی خود را حفظ کند. برگ های سوزنک، پرمانند، سرخسی شکل و کرک‌دار هستند و بعضا عطر تندی نیز دارند. هر گیاه -بسته به منطقه- از فروردین تا خرداد، ۲ تا ۱۲ گل پنج‌پر تولید می‌کند که بنفش و یا صورتی رنگ هستند. دانه ها دراز،  پنج گوش و دارای شکلی منقار مانند هستند. ریشه‌ی سوزنک یا علف ساعتی کم‌عمق بوده و از یک ریشه‌ی اصلی ضخیم به همراه ریشه‌های افشان جانبی تشکیل شده است. این گیاه در بسیاری از مناطق ایران پراکنده و قابل مشاهده می‌باشد.

 

مقاله اختصاصی گروه تدوین محتوای اگرونیک 
استفاده از این مطلب و انتشار آن، با ذکر نام اگرونیک  و درج لینک www.agronic.ir بلامانع می باشد.

نظر شما

پرطرفدارترین مطالب امروز

تازه های اگرونیک

دانشگاه تهران در جمع ۳ مرکز دانشگاهی برتر دنیا در تولید علم حوزه کشاورزی محیط‌های کنترل‌شده

تاکنون بیش از ۴۵۰ گلخانه و باغ استان یزد شناسنامه‌دار شده‌اند

پیش‌بینی ۷‌ هزار میلیارد تومان اعتبار برای طرح آبیاری و زهکشی غرب و شمال‌غرب کشور

کسب درآمد با رام کردن تمشک‌های وحشی در گلستان

آموزش، زیربنای استفاده کشاورزان از سیستم‌های آبیاری نوین

برداشت برنج از ۵۵ درصد اراضی شالیکاری گیلان

آموزش و ترویج مهم‌ترین برنامه جهاد کشاورزی

کاهش اثرات تنش آبی در محصولات کشاورزی

خسارت ۲۵ درصدی علف‌های هرز به محصولات کشاورزی

پاییز امسال ۳۸ هزار هکتار از زمین های کشاورزی سیستان و بلوچستان به زیر کشت گندم می‌رود

کشاورزان در ساعات اوج گرما آبیاری نکنند

۴۰۲ هکتار گلرنگ در لرستان کشت شده است

امسال بیش از ۷۰ هزار تن پسته در رفسنجان برداشت می‌شود

دانه‌های روغنی کاملینا از کشاورزان خراسان شمالی خرید تضمینی می‌شود

مازاد تولید شالیکاران گلستانی خریداری می‌شود

تامین آب ۲۲ هزار هکتار زمین کشاورزی از طریق سدهای خراسان شمالی

کشاورزان از آتش زدن بقایای گیاهان خودداری کنند

تعجیل در برداشت برنج ممنوع

آسیای میانه و روسیه خریدار محصولات گلخانه‌ای هرمزگان

بررسی مستندی درباره فروچاله‌ها

تجهیز ۵۷ هزار هکتار از اراضی لرستان به سیستم آبیاری نوین

شناسایی ۴۷٠ گونه گیاهان دارویی در آذربایجان غربی

در پی ساماندهی فارغ‌التحصیلان جویای کارِ کشاورزی هستیم

پیش‎‌بینی برداشت ۵۰ هزار تن هلو از باغات چهارمحال و بختیاری

«کشاورزی حفاظتی » بهترین راه برای صرفه جویی آب و انرژی

اگرونیک در شبکه های اجتماعی