همه جانوران خاک مصرف‌کننده بوده و بالطبع در چرخش انرژی و مواد غذایی موثرند. برداشت و ذخیره نمودن مواد غذایی درون لانه‌ها یا سوراخ‌های زیرزمینی از جمله فعالیت‌های اینگونه موجودات محسوب گردیده و فعالیت بسیاری از موجودات بزرگ‌تر در جابجایی ذرات بحدی زیاد است که تحول و تکامل خاک را کاملا دگرگون می‌سازند. گرچه فعالیت کرم‌های خاکی بیشتر مورد توجه خاک‌شناسان قرار گرفته لکن احتمالا فعالیت مورچه‌ها در خاک حائز اهمیت بیشتری است. برخی از مورچه‌های دروکننده در بعضی از نقاط آمریکا از جمله قسمت‌های جنوب غربی به منزله یک آفت مضر محسوب گردیده و اینگونه مورچه‌ها گاهی اوقات زمین‌های اطراف لانه‌های خود را لخت و عاری از پوشش نباتی می‌سازند. تورپ (Thorp) وجود ۵۰ تپه (۲۰ تپه در ایکر) ناشی از عمل مورچه را در هر هکتار برآورد نمود. چنانچه قطر متوسط نواحی تهی‌شده از پوشش نباتی را ۴ متر فرض نماییم، در حدود ۶درصد سطح زمین در نتیجه فعالیت این جانوران عاری از پوشش نباتی خواهد گردید.
ریشه‌کن کردن نباتات توسط مورچه‌ها از نظر اقتصادی قابل توجه است. در اثر لخت شدن اراضی در مراتع به‌وسیله‌ی این مورچه‌ها مقدار غذای وحوش و دام‌ها کاهش یافته و خاک عاری از پوشش نباتی، به آسانی توسط فرسایش از بین می‌رود. علاوه‌بر این مورچه‌ها از دانه‌های نباتات نیز تغذیه نموده و در نتیجه رویش نباتات طبیعی را به تعویق می‌اندازند. مورچه‌ها معمولا مقادیر زیادی از مواد را از داخل خاک به سطح آن انتقال داده و درنتیجه تولید تپه‌هایی می‌نمایند که گاهی اوقات ارتفاع آنها به ۱ متر و قطر آنها به ۳ متر می‌رسد. اثر اینگونه تپه‌ها با افق ضخیم و تیره‌رنگ سطحی A که توسط کرم‌های خاک تولید می‌گردند قابل مقایسه بوده و در مطالعه‌ای که در قسمت جنوب غربی ایالت ویسکانسین صورت گرفته مشاهده شده است که در نتیجه‌ی فعالیت مورچه‌ها در یک خاک چمنی مواد خاکی از عمق بیش از دومتر به سطح خاک انتقال یافته و تپه‌هایی به ارتفاع ۱۵ سانتیمتر و قطر بیش از ۳۰ سانتیمتر تشکیل گردیده است. علاوه بر آن ۱.۷ زمین در این نواحی از اینگونه تپه‌ها پوشیده شده است.
با توجه به اینکه متوسط یک تپه ۱۲ سال پیش‌بینی شده، بنابراین می‌توان پیش‌بینی نمود که کلیه سطح زمین هر ۶۰۰ سال یک‌بار توسط این تپه‌ها اشغال خواهد گردید. محققین مزبور معتقدند که اختلاط مواد خاکی زیرین (افق Bt) با مواد افق A موجب تشکیل افق ضخیم و تیره‌رنگ با میزان رس بیش از حد معمول گردیده است. این افزایش رس، با مقایسه‌ی افق A خاک‌های جنگلی اطراف که دارای ده‌درصد رس می‌باشد با افق A خاک‌های چمنی که دارای ۲۲درصد رس است به خوبی آشکار می‌گردد. انواع دیگری از مورچه‌ها که برگ‌ها را قطع می‌کنند، معمولا مسافت طولانی طی نموده و قطعات برگ و ساقه را جهت تغذیه‌ی قارچ‌ها به درون لانه‌ی خود می‌آورند و خود از قارچ‌ها تغذیه می‌کنند. به‌این ترتیب مقداری ماده آلی به اعماق خاک اضافه شده و مواد غذایی درون لانه‌های آنها تجمع حاصل می‌کند.
فعالیت موریانه‌ها
موریانه‌ها در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری زندگی کرده و از نظر نوع غذا و شکل تپه‌هایی که ایجاد می‌کنند بسیار متفاوت‌اند. برخی از آنها از چوب تغذیه می‌کنند، عده‌ای از بقایای آلی و سرانجام گروهی هم از قارچ‌ها تغذیه می‌کنند. وجود پروتوزآها در جهاز هاضمه‌ی بسیاری از موریانه‌ها در هضم مواد چوبی به آنها کمک می‌نماید. شکل و اندازه‌ی تپه‌هایی که به وسیله‌ی موریانه‌ها ساخته می‌شود نیز متفاوت است. بعضی از آنها می‌توانند تپه‌هایی به ارتفاع ۳ متر و به قطر ۱۰ تا ۱۵ متر هم بسازند؛ ولی تپه‌های ساخته شده به‌وسیله اغلب موریانه‌ها معمولا کوچک‌تر از این می‌باشد. لانه‌ی بعضی از موریانه‌ها درون خاک می‌باشد، بنابراین برای بدست آوردن غذا تونلی به سطح خاک زده و گاهی مواد را از عمق سه‌متری خاک به سطح می‌آورند. تاثیر این موجودات در مناطق گرمسیری به‌ویژه در مواردی که عمل نقل و انتقال مواد به صدها هزار سال می‌رسد بسیار مهم و چشم‌گیر است. به‌طور خلاصه موریانه‌ها هم مانند مورچه‌ها تغییرات مشابهی در خاک ایجاد می‌نمایند و هر دو از طریق ایجاد حفرات و مجاری در خاک باعث نقل و انتقال مواد و مخلوط شدن افق‌ها می‌گردند. بعضی از زارعین آسیای جنوب شرقی نیز به‌این نکته واقف بوده و از حاصل‌خیزی خاک‌های اینگونه تپه‌ها بهره‌مند گردیده‌اند.
نمونه‌ای از لانه‌های بزرگ موریانه‌ها
