چندین سال است که با شروع فصل گرما مگس‌های سفید مهمان ناخوانده پایتخت نشینان می‌شوند. با طغیان مجدد مگس‌های سفید در پایتخت باید گفت که اقدامات مسئولان امر در این زمینه کافی نبوده است. در شهرهایی همچون تهران فضا و محیط برای تکثیر حشرات مناسب شده و دشمن طبیعی‌شان وجود ندارد و جمعیت مگس‌های سفید رو به افزایش است. عواملی همچون دمای مناسب، میزبان گیاهی مناسب و نبود شکارگر طبیعی باعث شده تا جمعیت آنها افزایش یابد و این مساله مشکلاتی را برای شهروندان به وجود آورد.
بر اساس گفته‌های کارشناسان برای از بین بردن مگس‌های سفید استفاده از سموم ارگانیک در کنار مبارزه همزمان با سایر آفات و بیماری‌های گیاهی موثر است. در حالی که مبارزه با آفات و بیماری‌های گیاهی در شرح وظایف وزارت جهاد کشاورزی است. متخصصان امر بر این باورند که تغییر شرایط اقلیمی موجب به وجود آمدن مگس‌های سفید شده است. در گذشته گیاهان خارج از شهر تهران میزبان این نوع مگس‌ها بودند. در حال حاضر به دلیل خشکی هوا و کمبود بارندگی مگس‌های سفید به شهر آمده‌اند. از این رو مبارزه با آفت گیاهی در زمینهای کشاورزی به اندازه استفاده از سموم ارگانیک در شهر اهمیت دارد. اقدامات کارشناسانه سبب شد تا زمان تبدیل کرم‌ها «مگس‌های سفید» به پروانه مشخص باشد و به این ترتیب شهرداری تهران با استفاده از سموم ارگانیک می‌تواند در کل شهر به ویژه در نقاط آلوده با مگس سفید مبارزه کند.
مگس‌های سفید به صورت شفیره در خاک زندگی می‌کنند و بعد از آن به صورت کرم از ساقه‌های درختان بالا رفته و به روی برگ‌ها می‌روند و در آخر تبدیل به پروانه سفید یا مگس سفید می‌شوند. تاکنون راهکار مناسبی از سوی مسئولان امر برای مهار مگس سفید اعمال نشده است. ازدیاد این حشرات برخی معابر را غیرقابل تردد کرده است. هم اکنون حجم وسیعی از این حشرات در معابر شهر تهران وجود دارند که به علت اندازه کوچکشان مشکلات تنفسی برای شهروندان ایجاد کرده‌اند. شهرداری باید در این زمینه راه حل فوری و اساسی ارائه کند. در واقع مگس های سفید یا سفید بالک‌ها تحت تاثیر هوای گرم تکثیر شده و مشکلاتی را برای شهروندان به وجود می‌آورند.
در این زمینه عضو مجمع نمایندگان استان تهران با بیان اینکه به دلیل سلامت مردم امکان استفاده از مبارزه شیمیایی وجود ندارد، گفت: «باید از راهکار و روش‌های بیولوژیک برای کنترل جمعیت و مقابله با افزایش آنها استفاده کرد.» سیده فاطمه ذوالقدر افزود: «در واقع کم توجهی دستگاه‌ها موجبات طغیان مگس‌های سفید را فراهم کرده است؛ حل این معضل نیاز به بررسی کارشناسانه دارد و باید این دستگاه‌ها به صورت ریشه‌ای آن را حل کنند.»
مگس سفید و سلامت انسان
بر اساس اعلام متولیان بهداشت و درمان استان تهران همچون دانشگاه‌های علوم پزشکی و نمایندگان وزارت بهداشت، عسلک‌ها عامل و ناقل هیچ‌گونه بیماری ای نیستند، اما اگر به عنوان یک جسم خارجی در مجاری تنفسی قرار گیرند، می‌توانند همچون گرده گل حساسیت‌هایی را ایجاد کنند. در سال 94 با افزایش تعداد این حشرات در تهران معاون دفتر پیش‌آگاهی سازمان حفظ نباتات با هشدار درباره خطر انفجار جمعیت این مگس در تهران اظهار کرد که اگر با عملیات واکنش سریع درباره مقابله با این حشره اقدامی نشود، در سال‌های آینده شاهد تکثیر این آفت هستیم، به نحوی که بدون ماسک حتی مردم نمی‌توانند در خیابان‌ها تردد و نفس بکشند.
در حال حاضر با توجه به شفیره، کرم و پروانه شدن این حشرات باید به‌طور مجدد نقاط آلوده سم پاشی شود تا این حشرات مزاحم از بین بروند. سم پاشی نقاط آلوده توسط شهرداری تهران در زمستان انجام شده است. توصیه پزشکان برای مقابله و مراقبت در زمینه آسیب‌های مگس سفید مربوط به دستگاه تنفسی فوقانی است. این حشره با ورود به مجاری تنفسی می‌تواند باعث تحریک مخاط و تظاهرات آلرژیک از جمله عطسه و سرفه شده و همچنین آبریزش بینی را در کودکان، افراد مسن و بیماران مبتلا به بیماری‌های زمینهای تنفسی و آلرژیک همچون آسم، بیماری انسدادی تنفسی مزمن (COPD) و... به همراه داشته باشد. همچنین مگس سفید در زمینه انتقال آلودگی می‌تواند تاثیرگذار باشد و با ورودش به دستگاه تنفسی زمینه را برای بروز عفونت‌های فرصت‌طلب قارچی و باکتریایی فراهم کند.
افرادی که ساعات طولانی در محیط خارج از خانه حضور دارند یا افراد مستعد به ابتلا به بیماری‌های ریوی و عفونی، کودکان و افراد سالمند، باید از ماسک‌های پارچه‌ای یا فیلتردار استفاده کنند. همچنین این موضوع درباره افرادی که دارای نقص سیستم ایمنی از قبیل بیماران دریافت‌کننده پیوند و بیماران مبتلا به سرطان هستند یا آنهایی که از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنند، از اهمیت برخوردار است. توصیه می‌شود در صورت ورود مگس سفید به چشم‌ها به سرعت چشم‌ها را در معرض جریان آب قرار داده بشویند تا حشره و آلودگی‌ها خارج شده و در صورت ورود این حشره به مجاری بینی می‌توان با شستوشوی با آب آن را خارج کرد.
اقدامات شهرداری تهران برای مهار مگس‌سفید چیست؟
شهرداری برای مهار این حشرات در برخی نقاط اقدام به شستوشوی گیاه میزبان در خیابان‌های اصلی کرده است، اما در برخی نقاط به دلیل موقعیت مکانی ویژه امکان انجام این کار وجود ندارد، چرا که به علت تنگی برخی معابر امکان ورود خودروهای شستوشوی گیاهان به آنها فراهم نیست. اقدامات دیگری همچون تغییر روش هرس درختان و جمع‌آوری برگ‌ها و سوزاندن آنها در زباله‌سوز مرکزی انجام شده است. رئیس اداره محیط‌زیست شهر تهران در این باره اظهار کرد: «زمانی می‌توانیم بگوییم عسلک‌ها از بین رفته‌اند که جمعیت آنها توسط شکارگرهای طبیعی همچون زنبور پارازیتویید کنترل شود.» محمد حسین بازگیر افزود: «راه نهایی کنترل جمعیت آنها مبارزه بیولوژیک است و باید دشمنان طبیعی مگس‌های سفید را پرورش و در محیط طبیعی قرار دهیم.»
اما رئیس مرکز محیط‌زیست شهرداری تهران درباره اقدامات انجام شده در این سازمان برای مهار عسلک‌های پنبه در تهران گفت: «امسال میزان عسلک‌های پنبه «مگس سفید» کم شده است.» گلمکانی افزود: «برای مهار این حشرات باید زمستان برگ‌های درختان را بکنیم یا در بیش از دو متر خاک کنیم تا از میزان عسلک‌های پنبه کاسته شود. هر چند به بعضی از درختان دسترسی نداشتیم و نتوانستیم این کار را به صورت فراگیر انجام دهیم.» سال گذشته شهرداری برای مبارزه با عسلک برچسب‌های زرد رنگ را بر روی درختان نصب کرد؛ رئیس کمیسیون سلامت شورای شهر تهران در این زمینه گفت: «شهرداری به جای اقدامات مداخله‌گرایانه، باید برای مهار این آفت اقدامات پیشگیرانه انجام دهد.» رحمت ا... حافظی بروز این پدیده را بر اثر رویه‌های نادرست کشاورزی و ناشی از خطای گذشته دانسته و تاکید کرد: «تخم‌گذاری‌های مگس سفید در مناطق غربی استان تهران در یکی- دو سال اخیر به بار نشسته و موجب این حجم از حضور مگس سفید در شهر شده است.»
درختان توت میزبان مگس سفید
یک عضو شورای شهر تهران درباره وجود مگس‌های سفید در تهران به «آرمان» می‌گوید: طغیان این مگس‌ها به دلیل تغییرات آب و هوایی، کاهش نزولات آسمانی، گرمی هوا و... است. محمد حقانی می‌افزاید: باید توجه داشت که فقط برخی درختان میزبان این حشرات هستند. معمولا در اطراف شهرها به ویژه در مزارع و گلخانه‌ها شاهد وجود این حشرات هستیم. او با بیان اینکه شهرداری برای مهار این حشرات وظایف متعدد دارد، می‌گوید: مهم‌ترین وظیفه این سازمان بررسی بیولوژیکی و وضعیت زندگی این حشرات است. بر اساس بررسی‌های کارشناسان باید زمان تخم گذاری این حشرات مشخص شود و به این شکل از تکثیر بیش از حد این حشرات در شهر تهران جلوگیری شود.
این عضو شورای شهر تهران تاکید می‌کند: باید با همکاری فعالان جهاد کشاورزی بتوان زندگی این حشره را مورد بررسی قرار داد یا حداقل از طریق آبشویی بتوان جلوی تکثیر این حشرات را گرفت. حقانی می‌افزاید: به رغم ادعاهای برخی از افراد مبنی بر سم پاشی‌های مستمر برای مهار مگس سفید باید گفت که تاکنون سم پاشی تاثیرگذاری انجام نشده است. در حالی که باید با سم پاشی بتوان این حشره را در مرحله تخم گذاری از بین برد. به گفته او اغلب این حشرات روی درختان پهن برگ توت ساکن هستند. این عضو شورای شهر تهران می‌افزاید: باید سم پاشی این حشرات در زمان مناسب انجام شود. از سوی دیگر سم به کار برده شده در دفع این آفت باید به میزان مناسب و از سموم ارگانیک باشد.
همچنین این سموم نباید به پارازیت‌های مفید در درختان صدمه وارد کنند، چون دیگر آفات و حشرات همچون کفش دوزک‌ها یا زنبورک‌ها تخم این حشرات را مصرف می‌کنند. حقانی تاکید می‌کند: این حشرات به شکل طبیعی با آفات مبارزه می‌کنند. بنابراین کارشناسان امر سموم ارگانیک را مناسب در دفع این حشرات می‌دانند و این اقدام مبارزه بیولوژیکی نام دارد. در ضمن در مبارزه شیمیایی با آفات هم باید شهرداری مطابق با توصیه‌های کارشناسان امر به سم پاشی بپردازد. او با بیان اینکه گذر از برخی معابر به دلیل هجوم این حشرات دشوار است، تاکید می‌کند: شهرداری باید از طریق شست‌و‌شو تخم این حشرات را از بین ببرد، اما این اقدام در سال‌های اخیر به شکل مناسب انجام نشده است. باید دانست که نمی‌توان به‌طور کامل یک حشره را از بین برد، بلکه می‌توان تکثیر آن را مدیریت کرد.
