پروژه تدوین نقشه راه زیست‌فناوری کشاورزی ایران با هدف دستیابی به اهداف مطروحه در برنامه‌های توسعه‌ای کشور و رسیدن به ۳ درصد بازار جهانی مطابق قرارداد با ستاد توسعه زیست‌فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به برون‌سپاری شد. به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت به نقل از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، پروژه تدوین نقشه راه زیست‌فناوری کشاورزی ایران در سه فاز متفاوت مطالعه و شناخت وضع موجود زیست‌فناوری کشاورزی در ایران و جهان، تهیه نقشه راه فنـاورانه محصـولات و فناوری های نوظهور در زیست‌فناوری کشـاورزی و تهیه برنامه ملی توسعه فناوریها و محصولات زیستی در حوزه کشاورزی اجرایی شد.
فاز اول به شیوه مطالعه کتابخانه ای و مراجعه به سازمانهای مرتبط انجام شد که مشتمل بر ۹ سند است، فاز دوم به شیوه مراجعه حضوری با متخصصان و جستجوی اینترنتی صورت گرفت و فهرست تجهیزات، مواد و فناوری مورد نیاز تولید هر محصول، ساختار شکست و درخت فناوری محصولات تهیه و تدوین شد و در نهایت در فاز سوم در فرآیند اجرایی فاز نقاط ضعف و قوتها، تهدیدها و فرصتها در حوزه های مختلف زیست فناوری کشاورزی در ایران را شناسایی و با استفاده از روش SWOT داده ها مورد تحلیل قرار گرفته شدند و در نهایت پس از تحلیل دادهها، استراتژی مناسب در حوزه های مختلف زیست فناوری کشاورزی تدوین شد.
تدوین نقشه راه زیست‌فناوری مبتنی بر زمان
برای تدوین نقشه راه زیست فناوری کشاورزی کشور با مطالعه شرایط گذشته، میزان نیاز کشور، شرایط تولید و بررسی زیرساختهای موجود پنج سناریو تدوین شد که این ۵ سناریو شامل روند رشد تولید محصولات زیست فناوری کشاورزی همانند ۱۰ سال گذشته باشد، در این سناریو سهم ایران از تولید جهان ۰۶.۰ درصد در سال ۱۴۰۴ بدست آمد. سناریوی دوم نیز روند رشد تولید محصولات زیست فناوری کشاورزی همانند روند رشد جهانی مدنظر بود که در این سناریو سهم ایران از تولید جهان ۰۸.۰ درصد در سال ۱۴۰۴ بدست آمد. سناریوی سوم روند رشد تولید میانگین روند رشد گذشته و روند رشد جهانی بررسی شد که در این سناریو سهم ایران از تولید جهان ۰۷.۰ درصد در سال ۱۴۰۴ بدست آمد.
در سناریوی چهارم روند رشد تولید محصولات زیست فناوری کشاورزی مطابق با رسیدن به سهم ۳ %از بازار بیوتکنولوژی کشاورزی در نظر گرفته شد که در این سناریو برای هر محصول برنامه ریزی برای رسیدن به سهم ۳ درصدی انجام شد. و در نهایت، در سناریوی پنجم همه ایران تحت پوشش تولید محصولات زیست فناوری در نظر گرفته شده که در این سناریو فرض شد که ۱۰ درصد از سطح زیر کشت کل کشور تراریخت کاشته شود، برای ۵۰ درصد احیای باغات از نهال کشت بافت استفاده شود، در ۵۰ درصد سطح زیر کشت از زیست مهارگرها و کودهای زیستی مصرف شود و کل صنایع تولید دام و طیور، آّبزیان از واکسن و افزودنی و کیت استفاده کنند. در صورتی که این اتفاق عملی شود، میزان سهم ایران از تولید جهانی زیست فناوری کشاورزی ۱۳/۴ درصد خواهد بود.
تعیین اولویتهای تخصصی منابع انسانی، زیرساخت ها و آزمایشگاه های مورد نیاز به منظور جهت دهی حمایت های دولتی سرفصل دیگری بود که در این نقشه مدنظر قرار داشت که با توجه به مطالعات انجام شده و اطلاعات مندرج در مستند فاز ۳، کشور ایران برای رسیدن به سهم ۱۳/۴ درصد از بازارجهانی )مقایسه با آمار آمریکا( هیچ کمبودی از نظر منابع انسانی، فناوری )تجهیزات، مواد و دانش فنی( ندارد، ولی در حوزه زیر ساختهای آزمایشگاهی و شرکتهای دانش بنیان در کنار استفاده از ظرفیت کامل شرکتهای موجود نیاز به تاسیس شرکتهای جدید و افزایش بهره وری آنها است.
استخراج فهرست محصولات کشاورزی دارای اولویت در کشور
بر اساس دیدگاه های کارشناسان کارگروه های کشاورزی ستاد توسعه زیست فناوری کشور اولویت تولید محصولات زیست‌فناوری به ترتیب تراریخت، کشت بافت، زیست مهارگرها، کودزیستی، واکسن ها، افزودنیهای خوراک دام و طیور و کیت تشخیص، مشخص شد. بر همین اساس، اولویت تولید محصولات تراریخت به این شرح است، اولویت اول: پنبه، کلزا، ذرت، چغندرقند و برنج، اولویت دوم: سویا، یونجه و نیشکر، حبوبات، سیب زمینی، پیاز، سورگوم، پایه داران، پایه هسته داران و پایه مرکبات و اولویت تولید محصولات کشت بافت نیز شامل گردو، پسته، سیب زمینی، پایه‌های دانه‌دار، خرما، پایه‌های هسته‌دار و گیاهان زینتی می شود.
در این گزارش آمده است که برای رشد ایران به میزان ۱۳.۴ % از بازار جهانی زیست فناوری کشاورزی، الزاماتی مانند افزایش تعداد شرکتهای دانش بنیان در حوزه زیست فناوری کشاورزی و ارتقای ظرفیت تولید شرکتهای موجود، ترویج و فرهنگ سازی مصرف محصولات زیست فناوری کشاورزی، حمایت بخش دولتی برای تولید و مصرف، بازاریابی ملی و بین‌المللی برای محصولات زیست فناوری کشاورزی، تسهیل قوانین صادرات برای محصولات زیست فناوری کشاورزی، کاهش تعرفه گمرکی برای صادرات، فزایش تعرفه واردات محصولات زیست فناوری کشاورزی که در کشور توان علمی، عملی و امکانات تولید آنها وجود دارد، تدوین و الهام استفاده از استانداردهای بین المللی برای تولید محصولات زیست فناوری کشاورزی، تعریف برند و معرفی به بازارهای منطقه ای و جهانی، تسهیل شرایط حمل و نقل بین المللی و تسهیل روابط پولی و بانکی ایران با جهان لازم‌الاجرا است.
