1396/3/14 3040

پژوهش سنجش نگرش و میزان بکارگیری فناوری‌های کشاورزی ارگانیک توسط سیب‌زمینی کاران شهرستان فریدن

سنجش نگرش و میزان بکارگیری فناوری‌های کشاورزی ارگانیک

عنوان پژوهش: سنجش نگرش و میزان بکارگیری فناوری‌های کشاورزی ارگانیک توسط سیب‌زمینی کاران شهرستان فریدن
مقاله 5، دوره 24، شماره 2، تابستان 1393، صفحه 55-71
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان: سید علیرضا قدیمی؛ حسین شعبانعلی فمی؛ علی اسدی
دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

چکیده

کشاورزی ارگانیک، به عنوان یک نوع کشاورزی پایدار و یکی از راهکارهای کاهش مشکلات زیست محیطی و راهی برای دستیابی به توسعه پایدار کشاورزی مورد توجه قرار گرفته است. کشاورزی ارگانیک جهت کاهش پیامدهای زیست محیطی کشاورزی متداول روش ها و فناوری هایی مطابق با اصول کشاورزی پایدار معرفی نموده است که توسعه این روش ها و فناوری های یکی از اهداف مهم سیاست های کشاورزی در سطح جهان است.

به همین منظور هدف اصلی پژوهش حاضر (سنجش نگرش و میزان بکارگیری فناوری های کشاورزی ارگانیک توسط سیب زمینی کاران شهرستان فریدن) است که به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه سیب زمینی کاران شهرستان فریدن است(14000N=) که بر اساس فرمول کوکران 200 نفر به روش نمونه گیری طبقه ای متناسب انتخاب شدند. داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه گردآوری شد، که روایی ظاهری و محتوایی پرسشنامه آن توسط اعضای هیات علمی گروه مدیریت و توسعه کشاورزی دانشگاه تهران تایید گردید و به منظور بررسی معیار پایایی، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید که میزان آن (91/0- 77/0) محاسبه گردید و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار آماری SPSS استفاده گردیده است.

نتایج پژوهش نشان داد اکثر سیب زمینی کاران منطقه مورد مطالعه تمایل بالایی به کشت سیب زمینی ارگانیک داشتند و همچنین اکثر سیب زمینی کاران دارای نگرش مثبتی به کشاورزی ارگانیک بودند ولی میزان بکارگیری روشها و فناوری های کشاورزی ارگانیک توسط سیب زمینی کاران جهت کشت سیب زمینی خیلی اندک بود و سنجش پایداری کشت سیب زمینی نیز نشان داد که در منطقه مورد مطالعه کشت سیب زمینی با اصول کشاورزی پایدار انطباق ندارد و اکثر سیب زمینی کاران از نظر سطح پایداری در سطح نسبتا پایدار (5/19 درصد) و ناپایدار (68 درصد) قرار دارند.

کلیدواژه ها: کشاورزی پایدار؛ کشاورزی ارگانیک، محصولات ارگانیک

مقدمه

توسعه پایدار، توسعهای است که نیازهای فعلی را بدون به خطر انداختن توانایی نسلهای بعدی در تحقق نیازهایشان مرتفع می سازد (WCED, 1987) کشاورزی پایدار نیز یک شاخه مهم از توسعه پایدار است که به عنوان رویکرد مناسب قرن 21 در جهت پایداری این بخش مهم اقتصادی مورد توجه قرار گرفته است (نجفی و زاهدی 1384) به طوری که در دهه های اخیر، به دلیل نگرانی از مشکلات زیست محیطی، نظام های کشاورزی مدرن مورد انتقاد شدید قرار گرفته اند و یک اجماع جهانی در حمایت از محیط زیست طبیعی به وجود آمده است تا نوعی کشاورزی را توسعه دهند که بتواند ضمن افزایش بهره وری، کمترین آسیب را به محیط زیست وارد سازد (رودریگس و همکاران 2003، باقری و شاهپسند 1389).

به همین منظور مفهوم کشاورزی پایدار در سال های اخیر به دلیل افزایش توجه به سلامت محصولات تولید شده در نظام های مختلف کشاورزی از دو بعد تاثیرگذاری بر سلامت انسانها و محیط زیست مورد توجه قرار گرفته، تا جایی که نهاده های غیرشیمیایی و روش های تولید نوین وارد ادبیات تولید کشاورزی شده است (قربانی و همکاران 1389).

طبق مفهوم کشاورزی پایدار، کشاورزی زمانی پایدار است که از لحاظ فنی امکان پذیر، از نظر اقتصادی موجه، از نظر سیاسی مناسب، از جنبه مدیریتی اجرا شدنی، از دیدگاه اجتماعی پذیرفتنی و به لحاظ محیطی سازگار باشد (کهنسال و زارع 1387). که این پایداری به طور اعم سه بعد اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی را در بر می گیرد (لینام و هردت 1989).

در کشاورزی پایدار، حداکثر کردن، یک هدف مطلق نیست بلکه هدف حداکثر کردن ستانده ها و حداقل نمودن نهاده ها است. این راهبرد با نقش پایداری یعنی کاهش یا حذف استفاده از فراورده های شیمیایی به ویژه کودها و سموم و همچنین کاهش تخریب منابع آب و خاک ارتباط نزدیکی دارد. معمولاً در کارهای عملی به منظور دستیابی به پایداری، ستانده های مطلوب حداکثر و در مقابل ستانده های نامطلوب و استفاده از نهاده های تجدید ناپذیر و کمیاب و مضر حداقل می شود (کهنسال و زارع، 1387).

به طور کلی در کشاورزی پایدار دو هدف اساسی، تداوم تولید محصولات کشاورزی و به کارگیری شاخص‌های پایداری جهت کاهش آثار زیان بار زیست محیطی در بخش کشاورزی وجود دارد (خاتونآبادی و امینی 1375) که با توجه به مرور منابع مهمترین شاخصهای ارزیابی کشاورزی پایدار را می توان بیان نمود (ادمس 2009، توردانت و همکاران 2006، ال سوبئی و همکاران 2005، داودی و مقصودی 1390، انجمن بین المللی حفاظت از منابع طبیعی 1980)

کشاورزی پایدار، انواع کشاورزی که به کاهش تاثیرات منفی عملیات کشاورزی منجر می شود را شامل می شود که شامل کشاورزی بیولوژیک، کشاورزی اکولوژیک، کشاورزی کم نهاده و کشاورزی ارگانیک است (کوچکی 1387) که اکثر کشورهای جهان به منظور اصلاح پیامدهای منفی کشاورزی متداول، کشاورزی ارگانیک را برگزیده اند، زیرا کشاورزی ارگانیک، به عنوان یک نوع کشاورزی پایدار با توجه به ویژگی های منحصر به فردی که دارد، می تواند به عنوان یکی از راهکارهای کاهش مشکلات زیست محیطی و راهی برای دستیابی به توسعه پایدار کشاورزی مورد توجه قرار گیرد (ملکسعیدی و همکاران 1389).

در کشاورزی ارگانیک، آثار منفی اقتصادی انقلاب سبز به دلیل مدنظر قرار دادن کشاورزان خرده پا، آثار اجتماعی بدلیل توجه به نیازهای تولیدکننده و مصرف کننده و همچنین آثار سوء زیست محیطی به دلیل مصرف کم سم، کود و توجه به حاصلخیزی خاک به حداقل می رسد و عوارض کشت سنتی نیز که شامل درآمد کم تولید کننده و غذای تولیدی کم می باشد نیز مرتفع میگردد (عبداللهی 1387) و با اجرای صحیح آن می توان کشاورزی را به صورت پایدار اجرا نمود و غذای مردم را به صورت سالم تامین کرد (ایهرون و همکاران2007، جبرئیل و همکاران 2007، فولر و همکاران 2005 و بنگتسون و همکاران 2005).

کشاورزی ارگانیک، نوعی کشاورزی پایدار است که هدف آن ایجاد سیستم های تولیدی کشاورزی یکپارچه، نظام یافته و انسانی است که تضادی با منافع زیست محیطی و اقتصادی نداشته باشد. در این نوع کشاورزی، درجه اطمینان نسبت به منابع تجدیدپذیر مورد بهره برداری توسط بخش کشاورزی به حدی است که امکان و توان تولید مقادیر قابل قبولی از محصولات زراعی و دامی و مواد غذایی مورد نیاز انسان و همچنین شرایطی از قبیل مصونیت در برابر آفات و بیماری ها برای انسان و دام ها فراهم می آید.

بنابراین، هدف پایداری در بطن مفهوم کشاورزی ارگانیک نهفته است. در کشاورزی ارگانیک واژه "پایداری" در مفهوم گسترده، نه تنها حفظ منابع تجدیدپذیر (خاک، آب و ...) بلکه موضوعات زیست محیطی و پایداری اجتماعی را شامل می شود (دهقانیان و همکاران 1375) و مهمترین عاملی که کشاورزی ارگانیک را از نظر سیاسی، علمی و فنی از سایر روشها متمایز می کند و آن را در برابر روش های رایج قرار می دهد، پایداری این نوع کشاورزی است (لامپکین 1376) و عامل اصلی که موجب تمایز کشاورزی ارگانیک از سایر روشهای کشاورزی پایدار می شود، وجود استانداردهای مدون است که برای تعیین ضابطه دقیق تفاوت بین سیستم کشاورزی ارگانیک و سایر سیستم های زراعی، به ویژه در رابطه با اهداف بازاریابی به کار می رود (دهقانیان و همکاران 1375).

کشاورزی ارگانیک برای گذر از کشاورزی رایج، روش ها و عملیات و مواد مورد استفاده در کشاورزی رایج را کنار گذاشته و بر اساس شاخص های کشاورزی پایدار، عملیات و فناوری های جدیدی را در کشاورزی جهت کنترل علف های هرز، آفات و تغذیه خاک بکار می برد. که می توان در این بین از آیش زراعی، تناوب زراعی، کشت مختلط، استفاده از کودهای کمپوست و حیوانی، قلمه زنی و نشاء کاری، چرای تناوبی دامی، تله گذاری با شبکه های توری یا مواد شیمیایی، آبیاری به موقع جهت تنظیم رطوبت خاک، تغییر در تاریخ کاشت و برداشت، تهویه خاک و ... نام برد.

در سالهای اخیر محققین خارجی و داخلی مطالعات زیادی را در رابطه با موضوع تحقیق انجام داده اند که به چند مورد آن اشاره می شود:

نعیمی و همکاران (1390) در تحقیق خود مشکلات توسعه فناوری های زیستی را مشکلات مدیریتی، ترویجی-اطلاع رسانی، علمی-آموزشی و قانونی ذکر می کنند.

در زمینه پذیرش کشاورزی ارگانیک نیز نوروزی و شهبازی (1389) در تحقیق خود به این نتیجه رسیدند که کشاورزی به شیوه پایدار و ارگانیک مستلزم بهره مندی از یک سامانه ترویجی جامعه نگر است، و آن را به عنوان یکی از مولفه های موثر بر توسعه کشاورزی ارگانیک ذکر کردند. نتایج تحقیق باقری و شاهپسند(1389) تحت عنوان بررسی نگرش کشاورزان سیب زمینی کار دشت اردبیل نسبت به عملیات کشاورزی پایدار نشان داد که سیب زمینی کاران نسبت به اصول کلی پایداری و عملیاتی، نظیر ضرورت حفاظت از آب و خاک، اثرات منفی نهاده های شیمیایی کشاورزی، رعایت تناوب زراعی و ضرورت حفظ محیط زیست نگرش مثبتی دارند. ولی نسبت به ضرورت کاهش مصرف کودهای شیمیایی و کاهش عملیات خاک ورزی نگرش منفی دارند. احمدوند (1388) نشان داد که بازده مالی اندک، دانش کم کشاورزان راجع به کشاورزی های پایدار و کم سوادی موانع اصلی پذیرش فناوری ها و عملیات کشاورزی پایدار بودند.

قربانی (1388)، در تحقیق خود پرداخت اعتبارات ارزان قیمت (یارانه ای) را به عنوان یکی از فاکتورهای موثر بر پذیرش عملیات کشاورزی ارگانیک بیان میکند. عمانی (1380) نیز در تحقیق خود تحت عنوان تعیین ویژگی های اجتماعی، اقتصادی و زراعی گندم کاران پیرامون پذیرش روشهای کشاورزی پایدار کم نهاده (LISA) رابطه متغیرهایی مثل سن، تعداد افراد خانوار و فاصله مزرعه کشاورز تا مرکز خدمات کشاورزی را با پذیرش روشهای کشاورزی پایدار کم نهاده بررسی کرده است. تاتلیدیل و همکاران (2009) نشان دادند که بالا بودن تماس با خدمات ترویجی، تحصیلات، مالکیت اراضی و دسترسی بیشتر به اطلاعات به درک بیشتر اهمیت عملیات کشاورزی منجر می شود. لاند و همکاران (2008) در تحقیق خود مهمترین عامل موثر بر پذیرش کشاورزی ارگانیک را انگیزه های اقتصادی بیان می کنند. ستابلر و همکاران (2006) و سندرسون (2004) یکی از عوامل موثر بر پذیرش کشاورزی ارگانیک را دانش و آگاهی نسبت به فواید کشاورزی ارگانیک ذکر می کنند. دبرت و همکاران (2004) معتقدند که پرداخت های حمایتی به کشاورزان ارگانیک کار نقش کلیدی در فرایند پذیرش، تداوم و توسعه کشاورزی ارگانیک دارا خواهد بود. دیدرن و همکاران (2003) اندازه مزرعه را مهمترین عامل مؤثر بر پذیرش کشاورزی ارگانیک نام می برند.

در این بین با توجه به اینکه سیب زمینی بعد از گندم، جو و برنج دارای گسترده ترین توزیع در دنیا است و همچنین از مهمترین محصولاتی میباشد که در جیره غذایی مردم ایران و سایر نقاط جهان جایی دارد و ایران نیز با تولید حدود 5 میلیون تن سیب زمینی در سال دارای رتبه یازدهم در جهان می باشد و از 20 میلیون هکتار سطح زیر کشت این محصول در جهان، سطح زیر کشت سیبزمینی ایران در سال زراعی 88-87 حدود 154 هزار هکتار برآورد شده است (دفتر آمار و فناوری اطلاعات وزارت جهاد کشاورزی 1387).

کشت این محصول از جنبه های مختلف اثرات زیست محیطی شدیدی را در پی دارد و نحوه کشت آن در حرکت به سوی کشاورزی پایدار بسیار مهم و تاثیرگذار می باشد، که توجه به این مسئله در شهرستان مورد مطالعه (فریدن) که حدود 75 درصد از جمعیت شهرستان در بخش کشاورزی فعال هستند (14000 بهره بردار) و اقتصاد شهرستان بر پایه کشاورزی استوار است و کشت غالب آن نیز سیب زمینی می باشد، و با تولید حدود (180هزار تن سیبزمینی) در سال دارای رتبه اول در استان اصفهان است (دفتر آمار و فناوری اطلاعات وزارت جهاد کشاورزی1387) و به عنوان یکی از مهمترین قطب های تولید سیب زمینی کشور محسوب می شود، دوچندان می باشد. به همین منظور هدف پژوهش حاضر سنجش نگرش و میزان بکارگیری فناوری های کشاورزی ارگانیک توسط سیب زمینی کاران شهرستان فریدن می باشد و اهداف اختصاصی پژوهش نیز عبارتند از:

1) سنجش نگرش سیب زمینی کاران نسبت به کشاورزی ارگانیک

2) سنجش تمایل سیب زمینی کاران به پذیرش کشت سیب زمینی ارگانیک

3) سنجش میزان پایداری کشت سیب زمینی و میزان انطباق کشت سیب زمینی در شهرستان فریدن با اصول کشاورزی پایدار

نتیجه گیری و پیشنهادها:

بررسی نتایج پژوهش نشان داد که نگرش سیب زمینی کاران نسبت به کشاورزی ارگانیک مثبت و در حد مطلوب می باشد (مطابق با نتایج تاتلیدیل و همکاران 2009، استابلر و همکاران 2006) و تمایل بالایی نیز به کشاورزی ارگانیک و کشت سیب زمینی ارگانیک (مطابق با نتایج بهادور و سیگفرید 2004، سندرسون 2004) دارند. که این مسئله ممکن است محقق و سیاست گزاران کشاورزی را دچار یک اشتباه در تحلیلها نماید و این گونه نتیجه گیری نمایند که با توجه به اینکه نگرش سیب زمینی کاران به کشاورزی ارگانیک مثبت بوده و تمایل بالایی نیز به کشاورزی ارگانیک و کشت سیب زمینی ارگانیک دارند میزان بکارگیری اصول و فناوری های کشاورزی ارگانیک، که مطابق با اصول و شاخص های کشاورزی پایدارند توسط سیب زمینی کاران منطقه مورد مطالعه (شهرستان فریدن) بالا می باشد.

ولی نتایج پژوهش نشان داد علیرغم مثبت بودن نگرش سیب زمینی کاران نسبت به کشاورزی ارگانیک و بالا بودن تمایل آنها به کشت سیب زمینی ارگانیک، میزان مصرف کودهای شیمیایی توسط آنها حدود 3 برابر مقدار مجاز است و میزان بکارگیری فناوری های کشاورزی ارگانیک توسط آنها بسیار اندک می باشد، یعنی بین آنچه می دانند و به آن تمایل دارند و آنچه عمل می کنند تفاوت چشمگیری وجود دارد. که این امر نشان میدهد که سیب زمینی کاران در فرایند پذیرش کشاورزی ارگانیک، از مرحله آگاهی و دانش عبور نموده اند ولی هنوز به مرحله تصمیم گیری و پذیرش نرسیده اند و اصول و فناوری های یاد شده را در واحد بهره برداری خود به کار نمی برند زیرا عموما سرعت کسب دانش و آگاهی از یک نوآوری سریعتر از سرعت پذیرش و کاربرد آن است چون سرعت پذیرش تحت تاثیر فاکتورهای زیادی همچون مزیت نسبی، سازگاری، پیچیدگی، آزمونپذیری و قابلیت پذیرش است.

می توان نتیجه گرفت که هنوز زمینه پذیرش کشاورزی ارگانیک و روشها و فناوری های آن در منطقه مطالعه (شهرستان فریدن) فراهم نشده است و در این زمینه موانع و مشکلاتی وجود دارد که همین امر باعث شده است که کشت سیب زمینی در منطقه مورد مطالعه با اصول کشاورزی پایدار مطابقت نداشته باشد به طوری که حدود 68 درصد سیب زمینی کاران از لحاظ سطح پایداری در سطح ناپایدار قرار بگیرند.

از این رو برای از بین بردن شکاف بین میزان تمایل به پذیرش کشت سیب زمینی ارگانیک و میزان بکارگیری اصول و فناوری های کشاورزی ارگانیک و فراهم نمودن زمینه کشت سیب زمینی ارگانیک در منطقه مورد مطالعه و افزایش مطابقت کشت آن با اصول و شاخص های کشاورزی پایدار، پیشنهاداتی بر اساس یافته های حاصل از تحقیق و نیز حضور خود پژوهشگر در میدان عمل و مصاحبه با سیب زمینی کاران ارائه می گردد:

- با توجه به اینکه مطابق با یافته های تحقیق عمده ترین راه تقویت خاک و تامین نیازهای گیاهی سیب زمینی توسط سیب زمینی کاران منطقه مورد مطالعه مصرف کودهای شیمیایی است به گونه ای که عامل اصلی تعیین کننده متوسط عملکرد سیب زمینی میزان مصرف کودهای شیمیایی می باشد، که اکثر کشاورزان دلیل مصرف زیاد آن را عدم آگاهی با شیوه های جایگزین و عدم پاسخگویی کافی سایر روش ها عنوان کردند. که این امر در مورد کنترل آفات و بیماری ها و علف های هرز سیب زمینی نیز صدق می کنند و اکثر کشاورزان نیز عنوان کردند که در صورت عدم مصرف سموم شیمیایی نمی توانند آفات و علف های هرز را کنترل نمایند و سایر روشها نیز نمی توانند جایگزین خوبی برای این کار باشند به همین منظور پیشنهاد می گردد که در منطقه مورد مطالعه کلاس های آموزشی تخصصی در مورد نحوه کشت سیب زمینی به صورت ارگانیک و نحوه اجرای روشها و فناوری های کشاورزی ارگانیک تشکیل شود و به طور تخصصی و کاربردی این روشها به کشاورزان آموزش داده شود. زیرا در صورتی میتوان امید داشت که کشاورزان منطقه مورد مطالعه مصرف کود و سموم شیمیایی خود را کاهش دهند و از روش ها و فناوری های ارگانیک استفاده کنند که این روشها بتوانند جایگزین مناسبی برای تامین نیازهای گیاهی سیب زمینی و کنترل آفات و بیماری ها و علف های هرز باشند و بتوانند تولید را تا حد مطلوب نگاه دارند.

- مطابق با یافته های تحقیق در منطقه مورد مطالعه مشکل استفاده بیش از اندازه کود و سموم کشاورزی جهت تولید سیب زمینی به وفور به چشم می خورد ولی مشکلی که اهمیت این موضوع را دو چندان میکند و از اهمیت زیادی برخوردار است و در حال حاضر به یکی از مهمترین موانع کاهش مصرف نهاده های شیمیایی و بکارگیری روش ها و فناوری های کشاورزی ارگانیک تبدیل شده است، بی اطلاعی سیب زمینی کاران نسبت به زیاد بودن مصرف کود و سموم شیمیایی توسط آنها می باشد به گونه ای که وقتی از آنها دلیل مصرف زیاد نهاده های شیمیایی پرسیده می شد اکثر آنها نسبت به این موضوع بی اطلاعاند و حتی گاهی نیز نسبت به کاهش سهمیه کود و سموم شیمیایی از طرف دولت گله مند هستند. به همین منظور توجه به امر آموزش به عنوان یکی از مهمترین گام های توسعه کشاورزی ارگانیک ضروری است و لازم است از طریق انواع کانال های ارتباطی مثل تلوزیون و ... آموزش های لازم داده شود و به طور تخصصی نیز کلاس هایی در این زمینه مخصوص سیب زمینی کاران منطقه مورد مطالعه برگزار شود.

- با توجه به مصاحبه ای که با سیب زمینی کاران منطقه مورد مطالعه صورت گرفت یکی از مهمترین دلایل عدم بکارگیری روش ها و فناوری های کشاورزی ارگانیک، فراهم نبودن زیرساخت های لازم برای استفاده از این فناوری ها می باشد. که به طور مثال سیب زمینی کاران به کودهای کمپوست و حیوانی و سایر کودها و نهاده های طبیعی برای جایگزینی با نهاده های شیمیایی دسترسی ندارند زیرا موارد مذکور در اکثر موارد به صورت سنتی و محدود تولید می شوند و نمی توانند تامین کننده نیازهای تمام کشاورزان منطقه باشند یا جهت بکارگیری روش های تناوب زراعی، کشت مخلوط و آیش اراضی کشاورزان به سرمایه و حمایت های دولتی نیاز دارند زیرا برای تناوب زراعی سیب زمینی در منطقه مورد مطالعه، چغندرقند و برای کشت مخلوط آن ذرت پیشنهاد شده است که هر دو این محصولات به دلیل متفاوت بودن فرایند کشت نیاز به ادوات و ماشین آلات جدیدی دارند. به همین منظور برای خرید موارد مذکور به سرمایه و پشتوانه مالی کافی نیاز است، که با توجه به وضعیت اقتصادی کشاورزان منطقه مورد مطالعه خرید این ادوات امکان پذیر نمی باشد. در نتیجه پیشنهاد می شود دولت و سازمان های مربوطه علاوه بر آموزش و فرهنگسازی، زمینه بکارگیری روش ها و فناوری های کشاورزی ارگانیک را با تاسیس مراکز اختصاصی جهت تولید کودهای طبیعی و همچنین با پرداخت تسهیلات کشاورزی و ... فراهم نماید.

- با توجه به یافته های پژوهش یکی دیگر از دلایل عدم بکارگیری روش ها و فناوری های کشاورزی ارگانیک توسط سیب زمینی کاران منطقه مورد مطالعه، ترس از کاهش تولید و ادراک غلط سیب زمینی کاران نسبت به کاهش عملکرد سیب زمینی در صورت عدم استفاده از نهاده های شیمیایی می باشد به طوری که اکثر سیب زمینی کاران منطقه مورد مطالعه تا حد زیادی میزان تولید سیب زمینی خود را وابسته به میزان مصرف نهاده های شیمیایی می دانند به گونه ای که حدود 70 درصد سیب زمینی کاران عنوان نمودند که در صورت عدم مصرف نهاده های شیمیایی بیشتر از 30 درصد عملکرد تولید سیب زمینی کاهش پیدا می کند. به همین منظور لازم است که از طریق رسانه های جمعی و تشکیل کلاس های آموزشی، کشاورزان را نسبت به این امر توجیح نمود که با استفاده از روش ها و فناوری های کشاورزی ارگانیک می توان وابستگی به نهاده های شیمیایی را کاهش داد و کاهش عملکرد را نیز به وسیله این روش ها جبران نمود.

- و در پایان پیشنهاد می شود تحقیقاتی در باب دلایل و موانع توسعه کشاورزی ارگانیک و بکارگیری روش ها و فناوری های کشاورزی ارگانیک که مطابق با اصول و شاخص های کشاورزی پایدار هستند انجام شود زیرا با شناسایی این دلایل و موانع و برطرف نمودن آنها می توان زمینه توسعه کشاورزی پایدار و ارگانیک را فراهم نمود. توسعه کشاورزی ارگانیک که نوعی کشاورزی پایدار است در جهان و ایران با توجه به پیامدهای منفی زیست محیطی و اقتصادی و ... که کشاورزی متداول بعد از انقلاب سبز در پی داشته است امری ضروری است و توجه به این امر در منطقه مورد مطالعه نیز بسیار حیاتی و حائز اهمیت است. زیرا مقایسه نحوه کشاورزی و کشت سیب زمینی در منطقه مورد مطالعه با اصول و شاخص های کشاورزی پایدار نشان می دهد که اکثر اصول و شاخص های کشاورزی پایدار رعایت نمی شود و به شدت کشاورزی در منطقه مورد مطالعه ناپایدار است به طوری که در منطقه مورد مطالعه می توان صراحتا عنوان نمود که تنها راه تغذیه خاک و کنترل آفات و علف های هرز، مصرف نهاده های شیمیایی می باشد و میزان مصرف کودهای شیمیایی حدود 3 برابر مقدار مجاز است و سیب زمینی به صورت پی در پی و به صورت تک محصولی حدود 50 سال است کشت می شود که این امر باعث فرسایش و افت شدید کیفیت خاک شده است و نیاز شدید آبی این محصول و همچنین خشکسالی های پیاپی و در نتیجه حفر چاه های متعدد باعث افت شدید سطح آبهای زیرزمینی شده است. که تمام موارد مذکور با اصول و شاخص های کشاورزی پایدار در تضاد است و صراحتا می توان عنوان نمود که کشاورزی و کشت سیب زمینی در منطقه مورد مطالعه با اصول کشاورزی پایدار انطباق ندارد. که لازم است در سیاست های کشاورزی در جهت تعدیل چالش های فوق تجدیدنظر شود زیرا در صورت عدم چاره اندیشی و حل مشکلات مذکور حیات و پایداری کشاورزی در منطقه مورد مطالعه در آیندهای نزدیک دچار چالش های عدیده ای می شود.

Measurement the Employing Rate of Organic Agricultural Technologies by Potato Growers in : Fereidan Township

Abstract
Organic agriculture as a Sustainable agriculture is one of methods to decrease environmental problems and it is considered as a way to access to stable development of agriculture. Organic agriculture has introduced methods & technologies in accordance with stable agriculture principles to decrease farming environmental results which one of main purposes of agricultural policies in world is development of these methods & technologies. For this purpose, the main aim of this research is measurement the employing rate of organic agricultural technologies by potato Growers in Fariden township, which has been done by measuring method. The survey`s statistical population consisted of all potato growers in Fereidan township (N=14000), that 200 persons were selected according to Cochran formula using proportional categorized sampling. The required data were gathered through using questionnaires which its validity was endorsed by the academic members of development & management group of the University of Tehran and its reliability was verified according to calculating Cronbach alpha coefficient (0.77-0.91). In order to analyze the data, SPSS software was used. The results of research showed that most of potato growers in region of research have more tendency to cultivate organic potato & also most of potato growers have positive observation about organic agriculture but employing rate of organic agricultural technologies and methods by potato growers for potato cultivation was very rare and stability measurement of potato cultivation showed that potato cultivation is not in conformity with agricultural principles in region and most of potato growers according to stability level have located in relatively stable (19.5 %) and unstable levels (68 %).

Keywords: Fereidan Township, Organic Agriculture, Sustainability, Technologies

:: اصل مقاله در بخش ضمیمه، و نیز از طریق لینک منبع در دسترس می باشد.

پی نوشت ...

مراجع:

باقری ا و شاه پسند م. 1389. بررسی نگرش کشاورزان سیب زمینی کار دشت اردبیل نسبت به عملیات کشاورزی پایدار، نشریه تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 2-41، شماره 2، صفحه های 231-242.

خاتون آبادی ا و امینی ا. 1375. اصول کشاورزی پایدار و مدیریت منابع طبیعی بر اساس بهره وری از انرژی اپتیمم، چهارمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات، اصفهان.

داودی ه و مقصودی ط. 1390. بررسی دانش کشاورزی پایدار در بین سیب زمینی کاران شهرستان شوشتر. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 2-42، شماره 2، صفحههای 265-274.

دفتر آمار و فناوری اطلاعات وزارت جهاد کشاورزی. 1387. آمارنامه نامه کشاورزی محصولات زراعی سال زراعی 88-1378، وزارت جهاد کشاورزی، جلد اول، قابل دسترس در: www.maj.ir

دهقانیان س، کوچکی ع و کلاهیاهری ع. 1375. اقتصاد اکولوژیک و اقتصاد کشاورزی ارگانیک، انتشارات جهاددانشگاهی مشهد.

عبداللهی س. 1387. بررسی چشم انداز توسعه کشاورزی ارگانیک در ایران. تهران: وزارت جهادکشاورزی، معاونت برنامه ریزی و اقتصادی، مؤسسه پژوهش های برنامهریزی و اقتصادکشاورزی.

عمانی ا. 1379. بررسی نگرش و عوامل موثر بر پذیرش کشاورزی پایدار کم نهاده. پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، گروه ترویج و آموزش کشاورزی.

قربانی م. 1388. سیاستهای حمایتی از تولید خیار گلخانهای ارگانیک در استان خراسان رضوی. مجله علوم گیاهی، شماره 8(1) صفحههای 42-47.

قربانی م، یزدانی س و زارع میرکآباده. 1389. مقدمهای بر کشاورزی پایدار (رهیافت اقتصادی). انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

کوچکی ع. 1387. کشاورزی پایدار، چاپ ششم، مشهد : انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

کلانتری خ. 1382. تجزیه و تحلیلهای آماری SPSS. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

کهنسال م و زارع ف. 1387. تعیین الگوی بهینه کشت همسو با کشاورزی پایدار با استفاده از برنامه ریزی فازی کسری با اهداف چندگانه مطالعه موردی استان خراسان شمالی. اقتصادکشاورزی و توسعه، سال شانزدهم، شماره 62، صفحه های 2-33.

لامپکین ان. 1376. کشاورزی ارگانیک. (ترجمه عوض کوچکی، علیرضا نخ فروش، حامد ظریف کتابی). انتشارات دانشگاه فردوستی مشهد.

ملک سعیدی ح، رضاییمقدم ک و آجیلی ع. 1389. مطالعه دانش کارشناسان جهادکشاورزی استان فارس در زمینه کشاورزی ارگانیک. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورری ایران، جلد 6، شماره 2، صفحههای 49- 61.

نجفی غ و زاهدی ز. 1384. مسئله پایداری در کشاورزی ایران، مجله جامعه شناسی ایران، دوره ششم، شماره دوم، ص 73-106.

نعیمی ا، پرشکی راد غ و قرهیاضی ب. 1390. واکاوی مشکلات توسعه فناوری زیستی کشاورزی از دیدگاه متخصصان فناوری زیستی استان تهران. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 2-42، شماره 1، صفحه های 45-56.

نوروزی ع و شهبازی ا. 1389. نقش ترویج در توسعة کشاورزی اُرگانیک (زیستی) در روستاهای کشور.، توسعه روستایی، دوره دوم، شماره 2، پاییز و زمستان89.

Adams AE, 2009. Knowledge Levels Regarding the Concept of Community Food Security Among Florida Extension Agents. Journal of extension. Available: http;//www.Joe. org/2009.
Al-Subaiee S Yoder SF Thomson J, 2005. Extension agents perception of sustainable
Agriculture in the Rivadh Region of Soudi Arabia. Journal of International Agricultural and Extension Education 6(1), 13-21.
Bengtsson J Ahnstrom J Weibull A, 2005. The effects of organic agriculture on biodiversity and abundance: a meta-analysis. Journal of Applied Ecology 42: 261–269.
Bahadur K and Siegfried B, 2004. Technology Adoption and Household Food Security. Analayzing factors determining technology adoption and impact of project intervention: A case smallholder peasants in Nepal; on available from: www.google.com
Dabbert S Haring AM Zanoli R, 2004. Organic farming: policies and prospects. London: Zed Books.
Diederen P Van Meijl H Wolters A, 2003. Modernization in agriculture: what makes a farmer adopt an innovation? International Journal of Agricultural Resources, Governance and Ecology 2(3-4)328-342.
Eyhorn F Ramakrishnan M Mäder P, 2007. The viability of cotton-based organic agriculture systems in India. International Journal of Agricultural Environmental Sciences 6 (3): 23-30.
Fuller R.J., L.R. Norton, R.E. Feber, P.J. Johnson, DE. Chamberlain, A.C. Joys, F. Mathews, R.C. Stuart, M.C. Townsend, W.J. Manley, M.S. Wolfe, D.W. Macdonald, L.G. Firbank 2005. Benefits of organic agriculture to biodiversity vary among taxa. Biology letters 1: 431-434.
Gabriel D Tscharntke T, 2007. Insect pollinated plants benefit from organic agriculture. Agriculture, Ecosystems and Environment 118: 43-48.
Gangadharappa HV Pramod KTM Shiva KHG, 2007. Gastric floating drug delivery systems: a review. Indian J. Pharm. Ed. Res. 41, 295–305.
Lund V Hemlin S Lockeretz W, 2008. Organic Livestock Production as Viewed by Swedish Farmers and Organic Initiators. Agriculture and Humam Values 19(3), pp 255-268.
Lynam Jk Herdt RW, 1989. Sense and sustainability as an objective in international agricultural research, Agricultural Economics 3:381-398.
Rodrigues G Campanhola C Kitamura PC, 2003. An environmental impact assessment system for agricultural R&D. Environmental Impact Assessment Review 23, 219-244.
Sanderson K, 2004. Extension support for organic farmers in the south:A functionof attitude, knowledge, or confidence? University of Florida.
Stobbelaar DJ Casimir G Borghuis J Marks I Meije L Zebeda S, 2006. Adolescents attiudes toward organic food :A survey of 15-to16 years old school children. Internatinal Journal of Consumer Studies 21:45-60.
Tatlidil FF Boz I Tatlidil H, 2009. Farmers perception of sustainable agriculture and its determinants: A case study in Kahramanmaras province of Turkey. Enviromental Development Sustainable 11: 1091-1106.
Tourdonnet, S de., Nozieres, A., Barz, P., Chenu, C., During, R-A., Frielinghaus, M., Kolli, R., Kubat, J., Magid, J., Medvedev, V., Nichels, A., Muller, L., Netland, J., Nielsen, N-E., Nieves Mortensen, C., Picard, D., Quillet, J-C., Saulas, P., Tessier, D., Thinggaard, K., Vandeputte, E. (2006). Comprehensive inventory and assessment of existing knowledge on sustainable agriculture in the European platform of KASSA. Knowledge Assessment and Sharing on Sustaninable Agriculture. A European Commission. Available in: www. Cirad. Fr.
WCED, 1987. Our Common Future. Oxford: Oxford University Press, World Commission on Environment and Development (WECD).

منبع

نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار

کلیدواژه: