مقدمه:
یكی از گیاهان سمی كه در تولید مثل دام و انسان ایجاد اختلال می‌كند ,گیاه عروسك پشت پرده (Physalis alkekengi) است كه به‌طور وسیعی در اكثر مراتع ایران به‌صورت خودرو رشد می‌كند. در طب سنتی, گیاه شناسان میوه آن را برای جلوگیری از بارداری توصیه می‌كنند. این گیاه دارای ساختمان 13 و14 سكو-16و 24 سیكلو ارگوستان می‌باشد كه آن را فیزالین می‌نامند .
فیزالین‌ها مواد تشكیل دهنده استروییدی گیاهان فیزالیس می‌باشند. گزارشهای متعددی درباره وجود تركیبهای استروییدی در دانه‌های این گیاه ارائه شده است. تا كنون آزمایشهای محدودی در مورد اثر گیاه عروسك پشت پرده روی چرخه تولید مثل ارائه شده است و نتایج آنها بیانگر این است كه این گیاه دارای اثر استروژنی یا آنتاگونیست استروژنی است كه می‌تواند اثر مثبت یا منفی بر روی چرخة فحلی داشته باشد. از طرفی این گیاه, دارای رشد سریع, قدرت سازگاری و تولید بذر بالایی در مراتع است. میوه آن در اواخر تابستان, همزمان با فصل جفت‌گیری و دوران آبستنی گوسفندان می‌رسد و به علت بوی خوش آن ,گوسفندان تمایل زیادی به تغذیه از آن نشان می‌دهند.
مشخصات :
گیاهی علفی پایا از تیره سیب زمینی با ریزومی خزنده و ساقه ای گوشه دار و راست است. برگی دم‌دار و در گروه دوتائی قرار گرفته‌اند.
خواص دارویی :
برگ و میوه این گیاه خواص دارویی بسیاری دارند. عروسک پشت پرده طبعی سرد و خشک دارد و اثراتی نظیر تب بر ، ضد انگل و تصفیه کنندگی خون را داراست. میوه عروسک پشت پرده شبیه گیلاس است و ویتامین C آن بیشتر از لیمو است. به طور کلی از میوه این گیاه میتوان در درمان بیماری هایی چون :تنگی نفس، نقرس،رماتیسم، زخم مجاری ادراری ، جوش و ... بهره برد.
مراحل رشد و نمو:
عروسک پشت پرده که کاکنج نیز نامیده می‌شود گیاهی است یک ساله یا چند ساله، زیبا و به بلندی کمتر از نیم متر. گلهای آن سفید وکوچک هستند. کاسه گل پس از گرده افشانی و لقاح می‌روید، درشت، متورم و رنگین می‌شود و به رنگ نارنجی تند با برگ های برجسته در می‌آید.درون آن میوه گیاه به شکل سته نارنجی رنگی تشکیل می‌شود.
معمولأ در پاییز پارانشیم کاسه گل تحت تأثیر فعالیت‌های باکتری های سلولز خوار تجزیه می‌شود، در نتیجه فقط شبکه رگبرگ های کاسه به شکل تور سفید رنگ ظریف و نازکی باقی می ماند و میوه گرد درون آن نمایان می‌شود. به همین علت است که این گیاه را عروسک پشت پرده می‌نامند.
در ایران :
این گونه از عروسک پشت پرده فقط در جنگل های شمال می‌روید.
