اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران که به گفته اعضای آن، پارلمان بخش خصوصی کشور است، تشکلی است که در آن هماهنگی بین فعالیت‌های بازرگانان و صاحبان صنایع، معادن و کشاورزی صورت می‌گیرد. دو هدف و رسالت اصلی اتاق بازرگانی ایران، طبق قانون «کوشش درراه شناسایی بازار کالاهای صادراتی ایران در خارج از کشور» و «تشویق و ترغیب سرمایه‌گذاری داخلی در امور تولیدی بالأخص تولید کالاهای صادراتی دارای مزیت نسبی» است، اما جریانی که در عمل در اتاق بازرگانی حاکم است، جریان واردات به کشور است و به ویژه برنامه‌های اتاق بازرگانی در حوزه مسائل کشاورزی برنامه‌هایی است که به‌شدت واردات را تسهیل می‌کند.
در جدیدترین فعالیت این اتاق، اولین کنفرانس بین‌المللی آب مجازی با محوریت تجارت آب مجازی و چالش‌های آن در اتاق تهران برگزار شد. در سخنرانی‌های مهمانان این همایش، به اهمیت نقش واردات مواد غذایی در حفظ منابع آب داخلی و استفاده از منابع آبی کشورهای دیگر در تأمین غذا تأکید فراوان شد.
وزیر نیرو: تجارت آب مجازی راه‌حل اساسی برای از بین برداشتن فقر آبی و غذایی نیست
در میان سخنرانان مدعو کنفرانس که مطابق انتظار قبلی اکثراً بر طبل واردات محصولات کشاورزی به‌عنوان راهکاری علمی در راستای مقابله با کم‌آبی می‌کوبیدند، سخنرانی دو نفر که انتظارات کمتری نیز از آنان نسبت به مدیران بخش کشاورزی می‌رود، متفاوت و دربرگیرنده ماهیت اصلی و پشت پرده تلاش موافقان واردات بود. وزیر نیرو در این همایش اظهار داشت: «تجارت آب مجازی یک راه‌حل اساسی برای از میان برداشتن ریشه مشکلات فقر آبی و غذایی نیست. این مفهوم فقط ابزاری است که استفاده از آن به‌صورت هوشمندانه می‌تواند به‌صورت محدود و در یک بازه زمانی مشخص، فشار را از روی محیط‌زیست کشور و عدم امنیت غذایی بردارد.»
چیت‌چیان افزود: «مفهوم آب مجازی باعث تغییر در الگوی غذایی سنتی کشور و نوعی وابستگی به محصولات غیربومی خواهد شد. آب مجازی فعالیت‌های بخش کشاورزی را کاهش می‌دهد، بدون آنکه راه جایگزینی برای نیروی مازاد کشاورزی داشته باشد. واردات آب مجازی اگر با برنامه‌ریزی مناسبی انجام نشود و تأمین‌کنندگان قابل‌اطمینان و متعددی را در تأمین غذای ملی به‌صورت هوشمندانه در نظر نگرفته باشند، کشور واردکننده را در معرض تهدید و امتیازخواهی کشور صادرکننده قرار می‌دهد.»
معاون وزیر امور خارجه: حساسیت‌های سیاسی و اجتماعی مرتبط با خودکفایی موردتوجه قرار گیرد
همچنین عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه به‌عنوان یکی دیگر از سخنرانان در خلال صحبت‌های خود چنین گفت: «درروند شکل‌گیری تجارت آب مجازی، دغدغه نسبت به وضعیتی است که به نفوذ هژمونیک کشورهای برخوردار از منابع آبی بیشتر در کشورهایی مواجه با کمبود آب بیانجامد. بنابراین در شکل‌گیری تجارت آب مجازی لازم است حساسیت‌های سیاسی و اجتماعی مرتبط به دوری از الگوی ملی خودکفایی را موردتوجه قرار دهد.»
اما علیرغم مواضع یادشده توسط چیت‌چیان و عراقچی، عباس کشاورز، معاون زراعت وزارت جهاد کشاورزی که معاونت متبوع وی مهم‌ترین مخاطب اهداف برگزارکنندگان کنفرانس آب مجازی بوده است، چنین اظهار کرده است: «در حال حاضر نه‌تنها آب بیشتری برای کشاورزی در اختیار نداریم، بلکه کشاورزی باید تقاضای آب خود را کاهش دهد. متأسفانه بخش کشاورزی سناریوی آلترناتیو برای بهره‌وری مطلوب در بخش کشاورزی در اختیار ندارد.»
عباس کشاورز: شکر، حبوبات، برنج، دانه‌های روغنی و ذرت با رویکرد آب مجازی باید وارد شود
وی افزود: «ایرانیان بیشتر سبزی و میوه می‌خورند که این مسئله به روی سلامت جامعه اثر مثبت دارد اما مصرف آب را افزایش می‌دهد. بنابراین در آینده با در نظر گرفتن این شرایط، می‌توان مصرف آب را مدیریت کرد. در آینده بخش کشاورزی باید تقاضای آب خود را کاهش دهد و بر بهبود بهره‌وری آب و استفاده از آب سبز متمرکز شود و به‌طورکلی سطح زیر کشت در بخش کشاورزی باید کاهش یابد. ما باید مفهوم آب مجازی را در سطح استان‌ها و مناطق تولیدی اجرایی کنیم. دستیابی به خودکفایی در گندم و جو بدون نگرانی و فشار بر منابع آب امکان‌پذیر است. اما درباره شکر، حبوبات، برنج، دانه‌های روغنی و ذرت پیشنهاد می‌کنم با رویکرد آب مجازی از طریق واردات، نیازهای کشور تأمین شود.»
عباس کشاورز در ادامه پا را فراتر نهاد و گفت: «حضور بشر در محیط را مخالف پایداری و محیط‌زیست می‌دانم. همه جوامع به‌صورت یک‌جانبه به طبیعت توجه کرده‌اند. هر اقدامی حتی بهترین توسعه کشاورزی در مستعدترین خاک‌ها آثار زیست‌محیطی خواهد داشت. موجودات روی کره زمین تقاضاهایی دارند که باهم اثرات متقابلی دارد. باید عوامل خسارات‌زا را به حد اپتیمم و حداقل برسانیم. حتی کشاورزی ارگانیک نیز به مفهوم حفظ محیط‌زیست نیست، بلکه راحت کنار آمدن با طبیعت است.»
این در حالی است که کشاورزی مانند هرگونه فعالیت اقتصادی دیگر از قبیل فعالیت‌های صنعتی و عمرانی، در تعامل با محیط‌زیست همچون چاقویی دو لبه است که می‌تواند با اجرای روش‌هایی صحیح و علمی منجر به احیای محیط‌زیست شده یا بالعکس براثر مصرف بی‌رویه نهاده‌ها، محیط‌زیست را به نابودی بکشاند. میزان نفوذ آب باران به سفره‌های زیرزمینی در زمین‌هایی با کاربری باغ و کشاورزی بیش از هر کاربری دیگری است که این امر نشان از توان بالقوه بخش کشاورزی در احیای منابع آبی است.
طرز فکر آقای معاون وزیر جهاد کشاورزی که سه سالی است عضو هیئت‌امنای مرکز ملی مطالعات راهبردی آب و کشاورزی اتاق بازرگانی ایران نیز هست، وضعیت بخش کشاورزی کشور را به‌جایی رسانده که امروزه عمده فارغ‌التحصیلان کشاورزی بی‌کارند و در بین رشته‌های مختلف، جزء بالاترین نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی را رشته‌های مرتبط با گرایش‌های کشاورزی به خود اختصاص داده است. ریشه‌دار شدن طرز فکر یادشده در دولت به‌گونه‌ای است که سایر مسئولین دولتی مشابه در وزارت جهاد کشاورزی نیز مدام مشغول بستن قراردادهای بین‌المللی جهت واردات محصولات دانش‌بنیان کشاورزی هستند. علیرغم برخی مقاومت‌های شخص حجتی در دولت، افراد نفوذی عیسی کلانتری در وزارت جهاد کشاورزی تمام تلاش خود را برای معطل گذاشتن ظرفیت‌های تولید و اشتغال دانش‌بنیان کشاورزی به کار بسته‌اند.
