امروزه تنوع بیماری‌ها و محدودیت تعداد داروهای شیمیایی، عوارض جانبی، تحمل دارویی و هزینه‌های اقتصادی سنگین تهیه آن‌ها؛ ضرورت توجه به طب سنتی و گیاهان دارویی را دو چندان کرده است. از جمله گیاهانی که در طب سنتی و طب نوین مورد توجه قرار گرفته است، گیاه خرفه است.
خرفه هشتمین گیاه پرکاربرد در دنیاست که در اغلب نقاط کره زمین از جمله در مناطق معتدل و گرمسیری از اروپا گرفته تا آفریقا، آسیا، آمریکا و استرالیا به صورت خودرو رشد می‌کند. محققان در پژوهشی با عنوان «خرفه غذای برتر آینده» آورده‌اند: «خرفه عنوان گیاه بومی ایران نیز شناخته شده که سابقه کشت آن به بیش از ۲ هزار سال بر می‌گردد و در نواحی شمالی (گیلان و مازندران )، تهران، نواحی غربی و جنوب شرقی (بلوچستان) رشد می‌کند. گیاه خرفه در فرهنگ‌های مختلف دارای عناوین متفاوتی است، به طوری که در هندی به نام “Rudravant"، در عراق "Berbin" ، عمان "Farfena" ، در مصر و عربستان "Rigla" ، در اردن، لبنان، فلسطین و سوریه "Baqlah" یا "Farfahinah" ، ایالات متحده "Purslane "و در ایران «پرپین» نیز نامیده می‌شود.
در این پژوهش که توسط سیده زهرا حسینی، بیت‌اله علیپور و زهرا محبی در دانشکده تغذیه دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام شده، آمده است: « خرفه با نام علمی( Oleracea Portulaca) گیاهی علفی و یک ساله از خانواده Portulacaceae با ۲۱ جنس و ۵۶ گونه مختلف است. گونه‌های مختلف گیاه خرفه تحت نام‌های متفاوتی حتی در مناطقی با شرایط آب و هوایی مانند خشکی، شوره‌زار و کمبود مواد مغذی نیز رشد می‌کند. ساقه این گیاه گوشتی، استوانه‌ای و به رنگ قرمز یا سبز است که به صورت ایستاده یا خوابیده بر زمین، تا ارتفاع ۳۰ سانتی متر و قطر ۲-۳ میلیمتر رشد می‌کند. شروع گلدهی آن طی ماه‌های اردیبهشت تا شهریور است و گل‌های آن به صورت تک یا به شکل خوشه‌ای از ۲-۵ گل به رنگ‌های زرد نارنجی، بنفش یا سفید صورتی است که تنها در روزهای گرم و آفتابی از نیمه صبح تا اوایل بعد از ظهر باز می‌شوند. تخم‌های این گیاه کوچک با قطر ۱ میلیمتر، دایره‌ای تا تخم‌مرغی شکل، مسطح و قهوه‌ای تا سیاه‌رنگ است.
به دلیل خصوصیات آنتی‌اکسیدانی، خرفه غذای برتر آینده معرفی می‌شود
در این مقاله آمده است: «خرفه به عنوان غذای برتر آینده معرفی می‌شود، چرا که دارای بسیاری از ترکیبات مغذی و خصوصیات آنتی‌اکسیدانی است. ترکیبات شیمیایی موجود در قسمت‌های مختلف این گیاه شامل کربوهیدرات، پروتئین، کلسیم، روی، پتاسیم، سدیم، منگنز، آهن، فسفر، سلنیم و ویتامین‌های A، E ،C ، فیبر، کوآنزیم، Q۱۰، اسیدهای آمینه ضروری آلفا توکوفرول، گلوتاتیون، کاروتن، پلی ساکاریدها، ساپونین‌ها، آلکالوئیدها، اسیدهای چرب، ویتامین‌ها و استروئیدها است. پروتئین موجود در برگ خرفه دارای مقدار کمی متیونین وسیستئین است، ولی بذرهای آن دارای تعادل مناسبی از اسیدهای آمینه ضروری است. مهم‌ترین اسیدهای چرب برگ و تخم خرفه شامل لینولنیک اسید، لینولئیک اسید، پالمتیک اسید، اولئیک اسید و استئاریک اسید است».
خرفه منبع قابل توجهی از اسیدهای چرب امگا۳ است
در این پژوهش آمده است: «در مناطقی که این گیاه مصرف می‌شود شیوع پایین سرطان و بیماری قلبی گزارش شده است که احتمالاً به علت وجود اسیدهای چرب امگا ۳ موجود در خرفه است. خرفه به عنوان یک منبع قابل توجه از اسیدهای چرب امگا ۳، می‌تواند در رژیم‌های گیاه‌خواری یا سایر رژیم‌هایی که ماهی در آن جایگاهی ندارد، مورد استفاده قرار گیرد. وجود ترکیبات مغذی مختلف در این گیاه سبب شده تا به عنوان یکی از منابع غذایی با اهمیت در آینده مطرح شود. نتایج آنالیز گیاه خرفه نشان می‌دهد که مقدار پتاسیم در این گیاه بیش از سایر مواد معدنی است که این امر سبب می‌شود تا این گیاه گزینه مناسبی برای قرار گرفتن در برنامه غذایی بیماران مبتلا به فشار خون بالا در نظر گرفته شود» .
خرفه تصفیه کننده خون، ضد آسم، تسکین دهنده زخم‌های معده و باعث افزایش سیستم ایمنی است
پژوهشگران در این مقاله عنوان داشته‌اند: «در طب سنتی ایرانی خرفه دارای طبیعت سرد و تر است. در منابع طب قدیم و نیز در کتاب گیاهان دارویی و دایره‌المعارف گیاهی، خواص متعددی برای خرفه در نظر گرفته شده که از جمله آن می‌توان به کاربردهایی مثل تصفیه کننده خون، ضد کرم، ضداسکوروی، ضد آسم، تسکین دهنده زخم‌های معده، ضد تهوع، جلوگیری کننده از خونریزی و هپاتیت، رفع عطش، رفع سرفه خشک، تنگی نفس کاهش سردرد، خرد کردن سنگ مثانه، رفع اختلالات ادراری کاهش ریفلاکس معدی - مری و افزایش سیستم ایمنی اشاره کرد. بذر گیاه دارای خاصیت مدری، مسکنی، رفع عطش، ضد اسهال خونی و مفید در سوختگی و تاول است. در کتب طب سنتی ایران، این گیاه به عنوان عامل افزایش وزن و چاقی در افراد دارای مزاج گرم و خشک و لاغر ذکر شده است. مصلح گیاه خرفه مصطکی، کرفس، نعناع و مصلح تخم آن، قند است. دوز قابل مصرف آن تا ۵ درهم گزارش شده است.
گیاه خرفه به دلیل وجود مقادیر قابل توجهی از لیگنان‌ها، فیبر رژیمی و آنتی اکسیدان‌های طبیعی به عنوان یک ماده غذایی با اثرات سلامتی بخش یا فراسودمند جهت غنی سازی برخی مواد غذایی مثل نان فراسودمند حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ و فیبر رژیمی به همراه ویژگی‌های حسی و کیفی مطلوب پیشنهاد می‌شود. در همین راستا در نتیجه مطالعه‌ای، با افزودن پودر تخم خرفه به آرد گندم، مقدار اسیدهای چرب امگا ۳ و ۶ نان افزایش یافت و افزودن کمتر از ۱۰ درصد پودر خرفه سیاه، موجب بهبود خواص حسی نان شد».
نویسندگان این مقاله نتیجه گرفته‌اند: «میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا برای تأمین نیازهای غذایی و نیز حفظ سلامتی خود از گیاهان خوراکی و دارویی استفاده می‌کنند. با توجه به اهمیت شناسایی گیاهان ارزشمند در این زمینه، گیاه خرفه به دلیل دارا بودن بسیاری از مواد مغذی و نیز اثرات درمانی مختلف می‌تواند به عنوان یکی از مواد غذایی مهم برای آینده در نظر گرفته شود و جزئی از برنامه غذایی همه گروه‌های سنی، مورد استفاده قرار گیرد» .
این پژوهش در شماره سوم مجله طب سنتی اسلام و ایران در سال (۱۳۹۴) منتشر شده است.
