جیمز تمپل
نشریه‌ی تکنولوژی ریویو ام‌آی‌تی
این‌روزها تعداد در حال ازدیادی از کشاورزان درصدد آگاهی یافتن از این مسئله هستند که کشت‌وکار محصولاتشان چه پتانسیل‌هایی در جذب و ذخیره‌ی مقادیر بیشتری از دی‌اکسید کربن در خاک، به عنوان راهی برای مقابله با تغییرات اقلیمی دارد.
خاک به طور طبیعی -بیشتر به واسطه‌ی جذب بقایای در حال تجزیه‌ی گیاهان و حیوانات- میزانی از کربن را در خود ذخیره می‌کند. «آکادمی ملی علوم» آمریکا، سال گذشته طی یک مطالعه‌ی خود، تخمین زد که اگر کشاورزان تعدادی از روش‌های بهبودیافته را بکارگیرند زمین‌های کشاورزی جهان، می‌توانند تا ۳ میلیارد تن دی‌اکسیدکربن بیشتری را جذب و ذخیره کنند. از جمله این روش‌ها می‌توان به استفاده از کمپوست‌ها و کودهای حیوانی ارگانیک، کشت بیشتر محصولاتی که بالقوه می‌توانند کربن بیشتری به خاک بدهند، و یا در تناوب زراعی کاشتن گیاهانی (چون یونجه) که قرار است به منظور تقویت خاک به آن بازگردانده شوند، اشاره کرد.
ایالت کالیفرنیا اخیرا از محل صندوق «Cap-and-Trade» (برنامه‌ای بازارمحور که با تعیین و اختصاص اعتباری محدود به هر واحد اقتصادی برای تولید گازهای گلخانه‌ای، و فراهم آوردن شرایطی برای خرید و فروش این اعتبارات، احتمالا آنها را تشویق به کاهش تولید آلودگی می‌کند) مقداری کمک‌های مالی برای کشاورزانی در نظر گرفته که فنون مختلفی را برای ذخیره کربن به‌کار می‌گیرند. در عین حال یک استارت‌آپ در شهر بوستون به نام Indigo AG به تازگی طرحی پیشنهاد کرده است که طی آن کشاورزانی که در راستای جذب کربن فعالیت می‌کنند نیز بتوانند «اعتبار کربن» خود را به شرکت‌ها و یا افرادی که به دنبال خنثی کردن اثرات زیان‌بار اقلیمی خود هستند بفروشند.
اما همچنان عدم اطمینان زیادی در مورد این وجود دارد که این تلاش‌ها تا چه میزان برای کاهش تغییرات اقلیمی می‌توانند مفید باشند؟ چه روش‌هایی در خاک‌ها و اقلیم‌های متفاوت بهتر عمل می‌کنند؟ و آیا راه‌های موثرتر و قابل اتّکا تری برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای وجود ندارد؟ به‌طور ویژه این سوالات در کنفرانس دوسالانه‌ی موسسه‌ی بریکترو که تحت عنوان «کشاورزی کربنی» (Carbon farming)، که در روز سه‌شنبه هفته‌ی گذشته (۲۸ خرداد ۱۳۹۸) در سوسالیتو کالیفرنیا برگزار شد، توسط تعدادی از پنلیست‌ها مطرح شد.
نوح دیچ، مدیر اجرایی شرکت مشاور در زمینه‌ی حذف و بازیافت کربن به نام «کربن۱۸۰» با اشاره به اینکه از زمان آغاز کشاورزی، سیاره زمین در حدود ۵۰۰ میلیارد تن دی‌اکسید کربن از خاک منتشر کرده است که چیزی حدود ۱۴ برابر میزانی است که به‌واسطه مصرف سوخت‌های فسیلی در سال گذشته منتشر گشته است گفت: این یک گودال بسیار بزرگ است که به صورت بالقوه می‌تواند دوباره پر شود، اگر زیست‌بوم‌ها به‌نحوی بازسازی شوند که بتوانند میزان بیشتری از کربن را جذب کنند. البته او تاکید می‌کند که این مسئله بسیار پیچیده‌تر از فرض کلی ایست که بیان شد.
دیچ تاکید می‌کند: همچنان نادانسته‌های زیادی در مورد چگونگی عملکرد اکوسیستم میکروارگانیسم‌های درون خاک وجود دارد و اینکه چه روش‌هایی بیشترین تاثیر را در جذب و ذخیره‌ی دی‌اکسیدکربن در خاک دارند. او ادامه می‌دهد که آنچه ما هم‌اکنون بیش از هرچیز نیاز داریم آزمایش‌هایی گسترده در بسیاری از زمین‌های کشاورزی و ثبت مشاهدات است تا بتوانیم آنچه می‌دانیم را با جزییات بیشتری بررسی کنیم.
تیم سرچینگر، محقق دانشگاه پرینستون که به طور خاص در نشریه‌ی موسسه‌ی منابع جهانی روی پتانسیل‌های کشاورزی کربنی (Carbon farming)، مطالعه کرده، موضع به مراتب شکاکانه‌تری دارد. او معتقد است محدودیت‌های عمده‌ای در مسیر کشاورزان برای آنکه عملا بتوانند روش‌های کشت مرسوم را تغییر دهند وجود دارد، و نیز تثبیت کربن در خاکی که مجددا می‌بایست در آن کشت‌وکار صورت گیرد با موانعی مواجه می‌باشد. هرچند که نمی‌توان تلاشهای پراکنده اما قابل اعتنایی که توسط برخی در زمینه‌ی کشاورزی کربن صورت گرفته را نادیده گرفت.
او می‌گوید: به طور کلی دیدگاه ما اینست که تاکید بیش‌از اندازه به کشاورزی کربنی، یک انحراف عمده در تشخیص اولویت‌ها بوده است. ما کارهای پراهمیت فراوانی می‌بایست برای اصلاح کشاورزی و مقابله با تغییرات اقلیمی انجام دهیم و کشت کربن در خاک، از جمله‌ی آنها محسوب نمی‌شود. دست‌کم نه به عنوان راهکاری در جهت کاهش آلودگی هوا.
سرچینگر تاکید می‌کند که اولین و مهم‌ترین اولویت برای کاستن از اثرات زیان‌بار کشاورزی بر تغییرات اقلیمی آنست که جلوی پاکسازی بیشتر مراتع و جنگل‌ها و تبدیل‌شان به اراضی زراعی را بگیریم. «از نظر علمی هیچ شکی در این‌باره وجود ندارد؛ شما جنگل‌ها را از بین می‌برید و منابعی عظیم از کربن را آزاد می‌نمایید.»
او به‌طور ویژه اهمیت پیت لندها (Peatlands) را یادآور می‌شود و می‌گوید که ما نیاز داریم تلاشهای مضاعفی برای حفاظت و ترمیم پیت لند ها انجام دهیم. (پیت لند ها نوعی تالاب به‌حساب می‌آیند که مملو از بقایای گیاهانی هستند که در شرایط اشباع آب و به علت کمبود اکسیژن به‌طور کامل نپوسیده‌اند. این تالاب‌ها بدین‌واسطه کربن قابل توجهی -۵ تا ۱۰ برابر بیشتر از محیط اطراف‌شان- در خود ذخیره کرده‌اند.) در صورتی که پیت‌لند ها برای مصارف کشاورزی، خشک و به مزرعه تبدیل شوند طبیعی است که مقادیر جبران‌ناپذیری دی‌اکسید کربن وارد جو زمین خواهد شد.
سرچینگر می‌گوید چنانچه از فشاری که برای گسترش عملیات کشاورزی در مناطق و زمین‌های وسیع‌تر وجود دارد کاسته شود، راه‌های دیگری از قبیل افزایش بهره‌وری عملیات کشاورزی، کشت محصولات بهتر و استفاده از کودهای مناسب‌تر و همچنین چرای حساب‌شده‌ی دام‌ها مورد توجه بیشتری قرار گرفته و می‌تواند منافعی به مراتب موثرتر به دنبال داشته باشد. او به کشاورزان توصیه می‌کند که بهتر است اجازه دهند بخشی از زمین‌هایشان همچون آنچه قبلا بودند به طبیعت بازگشته به علف‌زار و یا جنگل تبدیل شوند؛ جاهایی که گیاهان و درختان‌شان می‌توانند کربن بیشتری را در برگ، ساقه، ریشه و خاک خود ذخیره کنند.
اما «کالا رز استراندر»، از پروژه‌ی کربن مارین، (یک پژوهش در جهت بهبود تجزیه‌ی کربن در خاکِ منطقه‌ای به همان نام در ایالت کالیفرنیا) می‌گوید دشوار است که بتوان نتایج بدست‌آمده درباره‌ی کشاورزی کربنی را در سطحی گسترده تعمیم داد.
او ضمن تاکید بر اینکه برنامه‌ی خاکی کالیفرنیا، بر پایه‌ی یک دهه تحقیقات و ارزیابی مشترک سطوح کربن ذخیره شده در عمق‌های متفاوت خاک در کل این ایالت بنا شده، می‌گوید تا جایی که به علم کربن خاک مربوط می‌شود، شما به‌هر‌حال لازم است رهیافتی خاص در مورد محیطی که در آن هستید، در مورد سیستم تولید محصول در مزرعه‌تان، و در مورد اقلیمی که در آن به سر می‌برید اتخاذ کنید. او اضافه می‌کند که هدف از این تلاش‌ها تنها جذب و ذخیره کربن نیست، بلکه بدست آوردن خاکی است که ضمن آنکه دوستدار محیط زیست است بتواند در کشاورزی نیز بازدهی بهتری داشته باشد.
