باری دیگر، در گردش زمان موسم بهار رسید و طبیعت خفته از زمستان بیدار می شود. ترانه و سرود باد رقص کنان به اوج خود رسیده چراکه گاهِ بهار است. آمده که خوشی طبیعت را در خاطرهها به یادگار گذارد و زیباترین تصاویر را در ذهنها نقشبندی کند. آمده با چشمان خود ملودی زندگی را بنوازد و زیباترین غزلها را سر دهد.
اما... اما... باز آدمی و دوباره دست درازیهای این موجود دو پا... دیگر حوصلهاش به نفس کشیدن هم به سر رفتهو گلویش میسوزد از فریادی که از آن رخت بر بست. سرکشیهای آدمی، مجالی به بلندای یک نفس نمیگذارد وبرای آسایش خود، نفس مادرش طبیعت را به شماره انداخته و لحظهای شکوه طبیعت بکر پروردگار را در بهار نمیبیند. در زمانی که بهار است و فصل جوانی، میمیرد این مادر و این گونه است که خزان بهار پاییزی می‌کند دل عاشقان را.
لرستان یکی از مهم‌ترین رویشگاه‌های گیاهان دارویی در کشور
دکتر محمد مهرنیا،محقق مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان در گفتوگو با خبرنگار ایسنا منطقه لرستان، استان را یکی از مهم‌ترین رویشگاه‌های انواع مختلف گیاهان وحشی و دارویی در کشور دانست واظهار کرد: همه ساله در فصل بهار شاهد رویش انواع گیاهان خوراکی در رویشگاه‌های استان هستیم و در این فصل گروه‌هایی با جمع‌آوری و عرضه این گیاهان به بازار منبع درآمد خوبی برای خود ایجاد کرده و با این برداشت‌ها متأسفانه باعث کاهش ذخائر طبیعی و شتاب در آن می‌شوند .
وی ادامه داد: برای جلوگیری از انقراض گیاهان دارویی باید نسبت به برداشت اصولی و کنترل شده این گیاهان اقدام کرد و از بوته‌کنی برخی از آنها که دارای پیاز هستند جلوگیری به عمل آورد .این استادیار پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان با بیان اینکه زمینه برداشت و مصرف گیاهان و سبزی‌ها نیازمند دقت و برنامه‌ریزی بیشتری است، افزود: برداشت بی‌رویه و بی‌برنامه، نسل این گیاهان را با خطر انقراض مواجه می‌کند .
مهرنیا اضافه کرد: تنوع این گیاهان که مصارف مختلفی اعم از خوراکی، دارویی و آرایشی دارند، زمینه لازم را برای سرمایه‌گذاری در این بخش فراهم کرده است .وی خاطرنشان کرد: حفظ این گیاهان از وظایف نهادها و سازمان‌های حاکمیتی، پژوهشی و علمی است و در این راستا مرکز تحقیقات استان با جمع‌آوری بذور گیاهان دارویی و مرتعی و نگهداری آنها در بانک ژن گیاهی کشور اقدام به این کار کرده است.
جلوگیری از تخریب جنگل‌ها صرفاً وظیفه دولت نیست
دکتر آرش دریکوندی، محقق مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان، در این رابطه اظهار کرد: جلوگیری از تخریب جنگل‌ها صرفاً وظیفه دولت نیست و مردمی که از جنگل به اشکال مختلف بهره می‌برند نیز باید سهمی در نگهداری آن داشته باشند. وی اضافه کرد: در همین راستا تشکیل یک گروه مردمی از روستاییان مجاور هر جنگل در قالب یک شرکت تعاونی ضرورت دارد.
دریکوندی ادامه داد: افزایش تولید علوفه در مراتع و زیراشکوب جنگل، تولید محصولات فرعی جنگلی و مرتعی، بهبود و ایجاد اشتغال، کاهش فشار دام انسان بر جنگل‌ها و... در قالب تشکل‌های تعاونی از دستاوردهای اجرای طرح صیانت از جنگل‌ها است. این پژوهشگر مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان با این کار اعضای تعاونی نه تنها در استفاده از جنگل و مرتع به صورت چرانیدن دام و بهره‌برداری از چوب‌هایی که در اجرای عملیات جنگلداری به دست می‌آید سهیم می‌شوند بلکه در پاسداری از آنها از هرگونه اقدام مخرب مانند قطع خودسرانه و بی‌رویه درخت، گلازنی، پیشگیری و اطفای حریق نیز دخیل می‌شوند.
وی با بیان اینکه استفاده فردی از جنگل‌ها باید متوقف شود،افزود: باید هر کاری از این‌گونه فعالیت‌ها در قالب شرکت تعاونی انجام شود و دولت نیز از صنایع کوچک و متوسط جنگلی حمایت کند و با فراهم آوردن امکان دستیابی به بازار فروش برای کارخانجات کوچک تولیدکننده فرآورده‌های جنگلی موجب ارتقای سطح معیشت بسیاری از مردم جنگل‌نشین شود. دریکوندی افزود: این هدف از طریق جنگلداری اجتماعی و به منظور اقتصادی کردن طرح‌های جنگل داری میسر می‌شود که در واقع در راستای استفاده از توان اکولوژیک و تعدیل کاربری‌ها به نحوی که ضمن کسب درآمدهای اقتصادی باعث حفاظت در منطقه موردنظر نیز است.
خوش خوراکی مردم تهدیدی برای محیط زیست
خسرو بهلولی، مسئول پناهگاه حیات وحش ازنا نیز در این رابطه گفت: با شروع فصل بهار عطر گیاهان خودرو و وحشی باعث استقبال مردم جهت استفاده از این گیاهان می‌شود. وی اضافه کرد: به تبع همراه با این تمایل، برداشت بی‌رویه بسیاری از این گونه‌ها آغاز شده و نسل خیلی از آنها را در معرض نابودی قرار می‌دهد. بهلولی ادامه داد: همچنین فروش این گیاهان مزید بر این برداشت‌ها شده و باعث می‌شود تنوع ژنیتیکی این گیاهان نیز کاهش یابد.
مسئول پناهگاه حیات وحش ازنا با اشاره به حوزه استحفاظی خود، افزود: این منطقه حدود 25 هزار هکتار مساحت دارد که با فرارسیدن فصل بهار و آغاز گرما رویشگاه گیاهان کوهی ازجمله تره کوهی، شنگ، آنغوزه، کنگر و... است که در ادامه ورود علف‌چین‌ها را به منطقه شاهد هستیم. وی گفت: در همین راستا گشت‌های ویژه خود را در منطقه به صورت مستمر برقرار کرده‌ایم و در صورت مشاهده هرگونه تتخلف با آن برخورد می‌شود. هم اکنون گیاهان این منطقه به خاطر سردی هوا رشد زیادی ندارند اما در یک ماه آینده شاهد رشد آنها خواهیم بود.
فصل بهار معضل شکار روند صعودی پیدا می کند
منصور درویشی، رئیس اداره حفاظت محیط زیست ازنا نیز گفت: متاسفانه در فصل بهار و همزمان با آغاز زاد و ولد حیات وحش، معضل شکار و زندهگیری حیات وحش نیز روند صعودی پیدا می کند. وی با بیان اینکه در این فصل کبکزنی صید ماهی و تخریب زیستگاه ها افزایش مییابد، افزود: این اقدامات طی اردیبهشت ماه به اوج خود میرسد و بیشترین تخریب را در این مدت خواهیم داشت. همچنین ورود دام و عشایر به زیستگاهها نه تنها باعث تخریب عرصه های طبیعی می‌شود بلکه کاهش غذای حیات وحش مخصوصا گیاه خواران را به دنبال دارد.
درویشی ادامه داد: در همین راستا با افزایش گشت و کنترل نیروهای یگان در زیستگاه ها، ایجاد پست های موقت و حضور شبانه روزی ماموران در مناطق، سعی در ایجاد محیطی امن تر برای حیات وحش داریم و تمام تلاش خود را در این خصوص به کار بسته ایم. رئیس اداره حفاظت محیط زیست ازنا یادآور شد: از دیگر عوامل تهدید کننده طبیعت، آتش سوزی مراتع در ماه های گرم سال است که عمدتا به علت سهل انگاری افراد وارد شده به منطقه صورت میگیرد.
چرای زودهنگام عامل برهم خوردن تعادل در مراتع
مهندس حاجی‌مراد بیرانوند، مدیرکل امور عشایر لرستان نیز گفت: چرای زودهنگام دام در مراتع یکی از عوامل مهم تخریب مراتع است و متاسفانه دام‌های عشایر استان‌های همجوار که زودتر از موعد مقرر به استان کوچ می‌کنند باعث برهم خوردن تعادل مرتع و از بین رفتن عرصه‌های طبیعی می‌شوند.
وی میزان دام لرستان را 1.5 میلیون واحد دامی عنوان کرد و گفت: همچنین 1.5 تا دو میلیون واحد دامی به وسیله عشایر استان‌های همجوار به استان وارد می‌شوند که این افزایش، بر مراتع عرصه‌های طبیعی فشار زیادی را تحمیل می‌کند. دام‌ها مانع از رشد طبیعی گیاهان و پخش بذرها می‌شوند و درنهایت تخریب عرصه‌های طبیعی اتفاق خواهد افتاد.
بیرانوند با بیان اینکه لرستان دارای ۱۳ ایل‌راه بوده که کنترل آنها مشکل است، افزود: اداره کل امور عشایر استان دستگاهی خدمات‌رسان است و نمی‌تواند در این راستا کار خاصی انجام دهد. وی تاریخ کوچ عشایر را 15 اردیبهشت اعلام کرد و گفت: متأسفانه عشایر استان همدان این موضوع را رعایت نکرده و زودتر از تقویم کوچ عشایر اقدام به این کار می‌کنند و به علت کاهش بارندگی هنگام پاییز در قشلاق علوفه این منطقه رشد چندانی نداشته و برای همین کوچ زودهنگام خود را آغاز کرده‌اند.
مدیرکل امور عشایر لرستان با بیان اینکه استان همدان از ورود عشایر سمت اشترینان جلوگیری به عمل آورده است، افزود: این اقدام باعث شد که تراکم بالای عشایر را در این منطقه داشته باشیم و فشار زیادی به مراتع بروجرد وارد آید. استان همدان تنها یک ورودی برای عشایر دارد و از ورود آنان جلوگیری کرده است اما لرستان به علت تعدد مبادی و محدودیت امکانات و نیروی استان نمی‌توانیم از این کار جلوگیری کنیم.
بیرانوند تصریح کرد: تراکم عشایر در این منطقه موجب بروز مشکلاتی برای دامدار می‌شود و احتمال شیوع بیماری را افزایش می‌دهد برای همین امروز جلسه‌ای با حضور فرماندار پلدختر، دامپزشکی، منابع طبیعی، جهاد کشاورزی استان و امور عشایر و منابع طبیعی همدان در شهرستان پلدختر تشکیل می‌شود تا تمهیدات لازم برای این شرایط اندیشیده شود. مدیرکل امور عشایر لرستان از عشایر درخواست کرد تا هنگام تعیین شده برای کوچ از این کار جداً خودداری کنند چراکه آسیب جدی را خود آنان خواهند دید.
حفاظت از محیط زیست تحت تاثیر سه فاکتور قوانین زیستمحیطی، اخلاق و آموزش و پرورش صورت میگیرد و هر کدام از این موارد در سطح تصمیمات بینالمللی و ارزشهای رفتاری، بر محیط زیست تاثیر میگذارند. برای اینکه حفاظت از محیط زیست به واقعیت تبدیل شود باید جوامع در این سطوح پیشرفت کنند که در این جا نقش مسئولین حائز اهمیت است. باید این مهم سرلوحه تصمیم گیرندهها قرار گیرد تا طبیعت بتواند دوباره باشد و فصل جوانی اش به پیری مبدل نشود.
