باغ گیاه شناسی مکانی است که در آن مجموعه‌ای از گیاهان بومی و غیر بومی در فضای باز و یا در گلخانه‌ها کشت می‌شوند و نقش مهمی در زمینه‌های مختلف پژوهشی از جمله علوم گیاهی و باغبانی، آموزش عمومی و آشنا ساختن مردم به اهمیت گیاهان و لزوم حفاظت از آنها بر عهده دارند. به علاوه باغ گیاه شناسی به عنوان ذخیرهٔ ژنتیکی گیاهانِ در معرض خطر انقراض مورد استفاده قرار می‌گیرد. در باغهای گیاه شناسی امکانات لازم برای مطالعه و پژوهش درباره تنوع زیستی و حفاظت از آنها فراهم می‌شود. همچنین با بهره‌گیری از روش‌های مختلف علمی، امکان شناخت گونه‌های گیاهی فراهم شده و محدوده پراکنش آنها تعیین می‌شود.
تحقیق در زمینه روش‌های تکثیر و پرورش گونه‌های با ارزش از نظر حفاظتی و اقتصادی از موضوعات دیگری است که در باغهای گیاه شناسی به آن پرداخته می‌شود. عملیات اجرایی باغ گیاه‌شناسی ملی ایران در سال ۱۳۴۷ با واگذاری قطعه زمینی از مراتع ملی شده در اراضی چیتگر واقع در کنار اتوبان تهران به کرج احداث گردید و یکی از بزرگ ترین باغهای گیاه شناسی جهان محسوب می شود. مساحت باغ حدود ۱۴۵ هکتار می‌باشد. ارتفاع آن از سطح دریا ۱۳۲۰ متر بوده و دارای آب و هوای نیمه خشک و میزان بارندگی متوسط سالیانه حدود ۲۴۰ میلیمتر است. حداکثر دمای هوا در ماه‌های تیر و مرداد به ۴۳-۴۲ درجه سانتیگراد و حداقل دمای هوا در زمستان به پائین‌تر از ۱۰- درجه سانتیگراد می‌رسد.
باغ گیاه شناسی ملی ایران شامل ۳۰۰۰ گونه از انواع گیاهان درختچه ای، بوته ای و درختی است. این موزه زنده از رویشگاه‌های گوناگون ایران نظیر کوهستانی البرز و زاگرس، جنگلی خزری و بیابان ها و همچنین رویشگاه های مهم جهان نظیر اروپا، آمریکا، آسیا (هیمالیا، چین و ژاپن) تشکیل شده است. علاوه بر آن در این باغ قطعات تخصصی نظیر گیاهان دارویی و صنعتی، آربراتوم، گیاهان پیاز دار ایران و باغ میوه ایرانی و همچنین قطعات آموزشی – نمایشی شامل باغ های سنگی و صخره‌ای، باغ های نمایشی، آبشار ها و دریاچه‌ها وجود دارد.
در باغ گیاه شناسی ملی ایران یک هرباریوم بزرگ یا گنجینه گیاهان، متشکل از نمونه های گیاهان خشک شده جهت پژوهشگران گیاه شناسی طبقه بندی و نگهداری می‌شود. این مجموعه در حقیقت، موزه نباتات خشک است که در حال حاضر با داشتن ۲۴۷ هزار نمونه گیاهی یکی از معتبرترین هرباریوم های منطقه خاورمیانه و بزرگ ترین و مجهزترین آنها در کشور است. علاوه بر این، تعداد زیادی نمونه گیاهی از سایر کشورهای دنیا از طریق مبادله در باغ هرباریوم ملی ایران نگهداری می شود.
باغ گیاه شناسی ملی ایران شامل بخش های مختلف زیر می باشد:
۱- باغ صخره ای
۲- گیاهان دارویی
۳- پوشش گیاهی قاره آمریکا
۴- آربراتوم
۵- باغ سیستماتیک
۶- ناحیه ایران و تورانی
۷- ناحیه زاگرس
۸- ناحیه البرز
۸- رویشگاه هیمالیا
۹- حوزه خزر
۱۰- قطعات نمایشی
۱۱- رویشگاه آذربایجان و قفقاز
۱۲- پوشش گیاهی قاره اروپا
۱۳- باغ چین و ژاپن
۱۴- جنگل تفریحی
۱۵- فضای سبز محوطه اداری
۱۶- گلخانه ها و نهالستان
۱۷- باغ میوه
۱۸- نهالستان
طرح جامع باغ گیاه شناسی ملی ایران به نحوی پیش‌بینی شده است که نشان‌دهنده الگویی از باغ ایرانی باشد. به این منظور یک میدان در مرکز باغ پیش بینی شده که چهار بلوار در چهار جهت به آن می‌پیوندد. این باغ به تازگی برای بازدید عموم آزاد شده است و شما عزیزان در صورت علاقه می توانید از این باغ زیبا دیدن فرمایید. باغ گیاه شناسی ملی ایران روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۸ صبح الی ۲۰ پذیرای شما علاقمندان می باشد. برای رسیدن به باغ گیاه شناسی باید مسیر اتوبان تهران به سمت کرج، خروجی پیکانشهر، آزاد شهر، بیست متری سرو آزاد، بلوار باغ گیاه شناسی ملی ایران را طی کنید. مسیر دسترسی به باغ گیاه شناسی ملی ایران از طریق مترو، ایستگاه متروی ایران خودرو و ایستگاه متروی وردآورد می باشد.
