تراز تجاری کشور در بخش کشاورزی در ابتدای دولت یازدهم، منفی 8.1 میلیارد دلار بود. متاسفانه دولت دهم آن طور که باید نسبت به بخش کشاورزی توجه نمی کرد. به جای افزایش بهره وری در بخش کشاورزی، مدیریت منابع و برنامه ریزی در جهت خودکفایی کالاهای استراتژیک بخش کشاورزی، واردات را جایگزین کرد. همین مسئله و عدم برنامه ریزی در بخش کشاورزی سبب شده تا در ابتدای دولت وضعیت بخش کشاورزی ناگوار باشد. دولت یازدهم تلاش کرد تا این بخش را مانند سایر بخش ها به مسیر اصلی برگرداند. در طول دولت یازدهم و با برنامه ریزی های صورت گرفته این امکان بوجود آمد تا بار دیگر کشور در تولید گندم خودکفا شود و شاهد باشیم که جشن خودکفایی گندم در کشور برگزار گردد.
اقدام های وزارت جهاد کشاورزی سبب شد تا نه تنها در خودکفایی گندم بلکه در بخش های دیگر هم شاهد افزایش تولید باشیم. افزایش تولید شیر، گوشت مرغ، لبنیات و تخم مرغ در دولت یازدهم محقق شد. این دوره افزایش تولید شکر، دانه های روغنی مورد توجه قرار گرفت. همچنین در زمینه توسعه زیرساخت کشاورزی با رویکرد اقتصاد مقاومتی نتایج مطلوبی به دست آمد. یکی از اموری که سرلوحه کار وزارت جهادکشاورزی قرار گرفت، افزایش بهره وری آب با کشت متراکم بود که منجر به رشد بهره برداری آب از 37 به 44 درصد شد.
مجموعه این تلاش ها در دولت یازدهم سبب شد تا، تراز تجاری کشور بهبود یابد. همان طور که در ابتدا اشاره شد تراز بخش کشاورزی در ابتدای دولت یازدهم منفی 8.1 میلیارد دلار بود. این تراز در سال پایانی دولت به منفی 3.1 میلیارد دلار رسید. این بدان سبب است که وزارت جهاد کشاورزی دو رویکرد کلان را در این بخش دنبال کرده است. رویکرد ابتدایی افزایش تولید محصولات کشاورزی است در راستای افزایش تولید، دولت توانست تا صادرات این محصولات را افزایش دهد. در حال حاضر محصولات کشاورزی به 30 کشور دنیا صادر می گردد. همین تلاش ها سبب شده تا تراز تجاری کشور در بخش کشاورزی 5 میلیارد دلار بهبود یابد.
صادرات 208 میلیون دلار میوه به عراق
صادرات میوه به عنوان یکی از اقلام مهم کشاورزی در دولت یازدهم، مورد توجه قرار گرفته است.کشورهای هدف صادرات میوه ایران، عراق، امارات، روسیه، افغانستان و پاکستان هستند. عراق اصلی ترین بازار هدف صادراتی بخش میوه است. تولید کنندگان میوه توانستند در 12 ماه سال 94، مجموعا 203 میلیون دلار میوه از کشور صادر کنند. در سال 95، این میزان به 208 میلیون دلار افزایش یافت. این افزایش نشاندهنده رشد 2 درصدی صادرات میوه به عراق است. امارات به عنوان دومین کشور میزبان میوه های تولید شده در ایران شناخته می شود. ایران توانسته در سال 94، توانسته 51 میلیون دلار صادرات میوه به این کشور داشته است این در حالی است که این میزان در سال 95 با کاهش 20 درصدی به 41 میلیون دلار رسیده است.
سومین کشور هدف صادراتی میوه ایرانی، روسیه است. تنش هایی که در روابط ترکیه و روسیه در سال 95 ایجاد شد سبب شد تا روسیه جلوی واردات میوه و محصولات کشاورزی را از ترکیه بگیرد. همین امر سبب شد تا ایران به عنوان کشور جایگزین بتواند تا صادرات محصولات کشاورزی به روسیه را افزایش دهد. آمارها نشان می دهد در 12 ماه سال 94، صادرات محصولات کشاورزی ایران به روسیه 13 میلیون دلار باشد. در حالی که بعد از افازیش تنش میان روسیه و ترکیه در سال 95، ایران توانست تا با افزایش 177 درصدی، صادرات میوه خود ب روسیه را به رقم، 36 میلیون دلار برساند.
افغانستان چهارمین کشور میزبان میوه های ایرانی است. در سال 94، 29 میلیون دلار میوه به این کشور صادر شده است در حالی که در 12 ماه سال 95 این میزان به 32 میلیون دلار رسیده است. آمارها نشان می ده که صادرات میوه ایران به افغانستان طی این مدت 10 درصد افزایش داشته است. پاکستان آخرین مقصد صادراتی میوه های ایرانی است. صادرات میوه به پاکستان در 12 ماه سال 94، 29 میلیون دلار بوده است. این میزان صادرات در سال 95 با 27 درصد افزایش به 19 میلیون دلار رسیده است.
رشد 11 درصدی صادرات تره بار به روسیه در سال 95
در کنار میوه، سایر محصولات کشاورزی هم جز محصولات صادراتی ایران به سایر کشورها است. در بخش تره بار هم 5 کشور هدف صادراتی ایران عبارتند از: عراق، امارات، روسیه، افغانستان و ترکمنستان. همان طور که مشاهده می شود در 4 کشور در بخش بازارهای هدف صادراتی محصولات تره بار با بازار هدف صادراتی میوه مشترک است و تنها در بخش تره بار ترکمنستان جای پاکستان را گرفته است. در 12 ماهه سال 94، 313 میلیون دلار محصولات مختلف تره بار به کشور عراق به عنوان اولین کشور هدف بخش تره بار صادر شده است. این میزان صادرات در سال 95 با 6 درصد رشد به 331 میلیون دلار رسیده است.
امارات متحده عربی دومین کشور هدف صادراتی ایران در بخش تره بار است، متاسفانه صادرات به امارات در بخش تره بار مانند بخش میوه در بین سال 94 و 95 با کاهش روبرو شده است. در 12 ماه سال 94، میزان صادرات تره بار به امارات 80 میلیون دلار بوده است ولی صادرات به این کشور در سال 95 با کاهش39 درصدی به 49 میلیون دلار رسیده است. ایران توانسته در سال 94، 44 میلیون دلار به روسیه تره بار صادر شده است. در 12 ماه سال 95، میزان صادرات تره بار به روسیه با رشد 11 درصدی به 49 میلیون دلار رسیده است.
افغانستان چهارمین کشور هدف صادراتی ایران در بخش تره بار بوده است. صادرات به افغانستان در 12 ماه 94 با دوازده ماه 95 بدون تغییر بوده و هیچ رشدی نداشته است. در سال 94، ایران توانسته 20 میلیون دلار به افغانستان صادرات تره بار داشته باشد. همین میزان صادرات، در سال گذشته هم 20 میلیون دلار بوده است. میزان صادرات تره بار به ترکمنستان هم به مانند امارات با رشد منفی مواجه شده است. در سال 94، 13 میلیون دلار انواع تره بار به ترکمنستان صادر شده است در حالی که این میزان صادرات در سال 95 با کاهش38 درصدی به رقم 8 میلیون دلار رسیده است.
