برای درک بهتر چگونگی رشد و تولید مثل گیاهان می‌توان چرخه‌ی زندگی آنها را مورد توجه قرار داد. به‌طور کلی یک چرخه‌ی کامل زندگی گیاهی به رویش گیاه از یک بذر، تا تولید بذر توسط آن گیاه اطلاق می‌شود. تکمیل این چرخه در بسیاری از گیاهان علفی با مرگ گیاه به پایان می‌رسد، اما تعداد زیادی از گیاهان نیز می‌توانند سالیان متمادی به زندگی و تولید بذر ادامه دهند. این چرخه را در گیاهان گل‌دار می‌توان به دو مرحله تقسیم کرد: دوره‌ی رویشی و دوره‌ی زایشی. در دوره دوم است که رشد و نمو رویشی گیاه متوقف یا کند شده، و گیاه شروع به تولید جوانه‌های گل می‌نماید.
هرچند گیاهان به وسیله‌ی بخش‌های دیگر خود مانند ریشه، ساقه و یا برگ‌ها نیز تکثیر می‌شوند، اما گل‌ها اندام تخصص‌یافته‌ی گیاهان برای تولید مثل جنسی آن محسوب می‌شوند. اندام‌های تشکیل‌دهنده‌ی گل را می‌توان به دو دسته‌ی قسمت‌های نازا مانند کاسبرگ و گلبرگ و قسمت‌های زایا مثل پرچم و مادگی تفکیک نمود. کاسبرگ ها (Sepals) بیشتر سبزرنگ بوده و لایه‌ی بیرونی و محافظ گل به خصوص در دوره‌ای که هنوز غنچه شکوفا نشده را تشکیل می‌دهند. کاسبرگ‌ها ممکن است پیوسته و یا جدا از هم باشند. گلبرگ ها (petal) معمولا به رنگ‌های مختلف قابل مشاهده هستند و آنها نیز دستکم به دودسته‌ی جدا از هم (مانند سیب و رز) یا پیوسته (مانند نیلوفر) تقسیم می‌شوند. گل های برخی از گیاهان مانند گردو، راش، فندق و غیره فاقد گلبرگ هستند.
پرچم (stamen) که دستگاه زایشی نرینه‌ی گیاه محسوب می‌شود معمولا از یک میله (filament) و بساک (pollen) که حاوی دانه‌های گرده می‌باشد، تشکیل شده است. پرچم ها احتمال دارد به‌یکی از حالت‌های جدا از هم، پیوسته و یا گروه‌گروه بر روی گل قرار گرفته باشند. مادگی که کوزه‌ای شکل بوده در مرکز گل واقع شده و دارای یک بخش متورم به نام تخمدان (ovary)، پایه‌ای به نام خامه (Style) و نهایتا کلاله (stigma) در رأس خود می‌باشد. کلاله اندام جذب کننده‌ی گرده ها است و می‌تواند صاف، زبر و یا چسبنده باشد. مادگی نیز ممکن است برحسب چگونگی قرار گیری روی نهنج گل، بدون پایک و یا پایک‌دار باشد.
هنگامی که مادگی از یک برچه (carpel) تشکیل شده باشد آنرا مادگی ساده می‌نامند؛ این نوع از مادگی را می‌توان در گیاهانی مانند نخود و لوبیا مشاهده نمود. اما مادگی مرکب، مانند آنچه در بنفشه و لاله دیده می‌شود از دو یا چند برچه تشکیل یافته است. برچه قسمتی از مادگی است که محتوی تخمک‌های گیاه می‌باشد که بعدا به صورت دانه رشد خواهند نمود. هر برچه دو رگه یا درز دارد که یکی درز پشتی و دیگری درز شکمی نام دارند. تخمک‌ها داخل درز شکمی، در طول یک خط و یا به یک نقطه که جفت نام دارد متصل می‌باشند.
گل‌هایی که هر چهاربخش کاسبرگ‌ها، گلبرگ‌ها، پرچم و مادگی را دارند گل کامل نامیده می‌شوند. زمانی که در این گل ها پرچم و مادگی هر دو قادر به شرکت در لقاح باشند این گل دوجنسی یا هرمافرودیت به حساب می‌آید. و چنانچه یکی از این دو اندام وجود نداشته و یا غیرفعال باشد گل تک‌جنسی خواهد بود. اگر گلهای نر و ماده‌ی تک‌جنسی، هر دو روی یک گیاه باشند (مانند گیاهانی چون ذرت، فندق، بلوط و یا برخی کاج‌ها) آنگاه این گیاه تک‌پایه محسوب شده و چنانچه هر گیاه فقط دارای هر یک از گل های نر و یا ماده باشد، گیاه دو پایه خواهد بود (گیاهانی چون بید، خرما، پسته، خرمالو، اسفناج، مارچوبه و ...).
گل ها را برحسب چگونگی قرار گیری مادگی و گلبرگ ها به دسته‌های گل های زیرین، گل های میانی و گل های زبرین تقسیم می‌کنند. در گل های زیرین، گلبرگ‌ها و پرچم‌ها در زیر مادگی به نهنج متصل شده‌اند و در نتیجه مادگی بالای آنها قرار می‌گیرد. در گلهای میانی یا کمرین اندام‌ها در حاشیه‌ی مادگی و تا حدی روی آن قرار گرفته‌اند. و نهایتا در گل های زبرین به نظر می‌رسد مادگی در زیر گلبرگ ها غرق شده است.
چگونگی قرار گرفتن گل‌ها بر روی یک ساقه که گل‌آذین خطاب می‌شود نیز خود می‌تواند به شکل منفرد یا مرکب باشد. در گل‌آذین منفرد تنها یک گل در انتهای ساقه دیده می‌شود. اما در نوع مرکب محور اصلی انتهای ساقه به چند محور فرعی تقسیم شده و گل‌ها روی این محورها تشکیل می‌گردند. گل‌آذین مرکب می‌تواند دارای آرایش سنبله‌ای، (که در آن گلهای حول انتهای محور گیاه فاقد دم‌گل می‌باشند مانند گندم)، خوشه‌ای (با گل‌هایی دارای دم گل، مانند کلزا)، چتری (میان‌گره محورهای گل‌ها چنان به هم نزدیک است که مانند میله‌های چتر از یک نقطه منشا می‌گیرند) و ترتیب‌های دیگر باشد.
