شته گال زای درخت نارون

Eriosoma lanuginosum Hartig

Syn. Schizoneura lanuginosum Hart.

Pemphigdae, Hom.

شته‌ی گالزای سیبی نارون که به انگلیسی pear root aphid گفته می‌شود، در ایران ابتدا  در سال ۱۳۴۰ توسط فرحبخش گزارش شده است. درختان میزبان این شته، نارون و گلابی بوده و آفت در استان‌های شمالی و مرکزی کشور انتشار دارد و اهمیت اقتصادی آن زیاد می‌باشد. شته گالزای نارون هولوستیک و هتروسیوس می‌باشد. درخت نارون در واقع میزبان اولیه آن بوده و میزبان دومش گلابی است و شته به‌طور متناوب روی این دو نوع درخت فعالیت دارد.

در نارون این شته روی برگ‌های انتهایی ایجاد گال هایی می‌کند و در مورد گلابی شته روی طوقه و یا ریشه به‌سر می‌برد. شته‌ی موسس در بهار از تخم خارج شده و به طرف جوانه درختان نارون که در حال باز شدن است حرکت می‌کند، سپس از شیره‌ی آن تغذیه نموده و بالاخره جوانه را به یک گال قرمزرنگ مودار تبدیل می‌کند و در داخل گال نیز شته‌های زنده‌زای بدون بال وجود دارد که با پاره کردن گال می‌توان آنها را مشاهده نمود.

در بهار شته های بالدار گال زای نارون ظاهر شده و به طرف درختان گلابی مهاجرت کرده و در آنجا روی ریشه درختان گلابی، به‌صورت زنده‌زا و بی‌بال نسل‌هایی می‌گذراند و از ریشه تغذیه می‌کند. سپس در پاییز  شته های بالدار حاصله از روی ریشه‌ی گلابی به‌طرف درختان نارون مجددا برگشته و در آنجا  افراد نر و ماده ظاهر شده و شته‌ی ماده پس از جفت‌گیری روی تنه درختان نارون تخم‌ریزی کرده و زندگی زمستانه شته بدین ترتیب می‌گذرد.

گروه گالزا که از خانواده Pemphigidae و زیرخانواده Eriosomatinae هستند جمعاً. شامل 6 گونه از چهار جنس Eriosoma ، Colopha ، Tetraneura , kaltenbachiella می‌باشند.

الف – از جنس Eriosoma دو گونه E.lanuginosa و E.ulmi گال‌هایی به بزرگی تخم‌مرغ ایجاد میکنند که گالهای گونه اولی حبابی شکل و رنگ‌پریده و با سطحی نسبتاً صاف است. در گونه دومی گالها قلوه‌ای شکل و از پیچیده‌شدن برگ به‌وجود می‌آیند و اکثراً فنری شکل ولی کاملاً بسته نیستند، در صورتی که گالهای ایجاد شده توسط گونه اول کاملاً بسته می‌باشند. هر دوی آنها روی اوجا و ملچ فعالیت دارند و روی نارون چتری دیده نشده اند. این گالها در اوایل تابستان در بخش بالائی شکاف برداشته و یا درز بین پیچش فنری باز شده و شته‌ها که همگی بالدار هستند، خارج شده و به طرف ریشه گیاهان خانواده گندمیان مهاجرت می‌نمایند. در داخل این گال‌ها اغلب پوره‌های سن‌ها شکارگر بصورت فعال دیده می‌شوند.

ب- گالهای ایجاد شده توسط گونه‌های Colopha ، Kltenbochiella و Tetraneura همگی روی رگبرگ‌ها و یا کنار آنها ظاهر می‌شوند. اندازه آنها حداکثر به بزرگی فندق است و کم وبیش از نظر شکل مشابه هم هستند. در این میان دو گونه T.caerulescens و T.ulmi . در پارک‌ها و دیگر فضاهای سبز بخصوص روی پاجوش‌ها بیشتر از بقیه جلب نظر می‌نمایند. گال‌های ایجاد شده توسط T.caerulescens گرد و با سطح چروك خورده، به اندازه فندق و به‌رنگ سبز تا قرمز و پایه‌دار در اطراف رگبرگ اصلی و فرعی قرار دارند. در اواخر بهار با شکافته شدن بالای گال ها شته‌های داخل آنها که همگی بالدار هستند خارج شده و اطراف میزبان ثانوی که گیاهان خانواده گندمیان می‌باشند مهاجرت می‌کنند و روی ریشه آنها مستقر می‌شوند.