علیرضا میکاییلی عضو هیات علمی گروه محیط زیست دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گرگان، استفاده از آب زیرزمینی برای آبیاری فضای سبز را اقدامی نادرست توصیف کرد. وی بهترین راهکار برای تامین نیاز آب فضای سبز شهر تهران را احداث آب انبار در زیر میادین و پارکهای شهر تهران، دانست.
تهران ۳۰۲ حلقه چاه مختص آبیاری فضای سبز دارد. در بخشهایی از شهر آب شرب گران قیمت برای آبیاری چمنهایی به کار میرود که فقط چشمنوازند و تاثیر در جذب آلودگیهای هوا ندارند. کشور خشکی مانند ایران نمیتواند در این حد دست و دلبازانه منابع آب خود را خرج کند اما نه تنها به منابع آب سطحی رحم نکردهایم بلکه ۳۰۲ حلقه چاه هم صرفا با هدف آبیاری فضای سبز حفر شده است تا آب زیرزمینی به عنوان یک ذخیره استراتژیک به پای چمنهای تهران تلف شود. رفتارهای شهرداری در مدیریت فضای سبز شهری منطبق بر استانداردهای کشورهای خشک مشابه ایران نیست. علیرضا میکاییلی عضو هیات علمی گروه محیط زیست دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گرگان، استفاده از آب زیرزمینی برای آبیاری فضای سبز را اقدامی نادرست توصیف کرد. وی بهترین راهکار برای تامین نیاز آب فضای سبز شهر تهران را احداث آب انبار در زیر میادین و پارکهای شهر تهران، دانست.
علیرضا میکاییلی دارای تخصص معماری منظر، استفاده از منابع آب زیرزمینی برای آبیاری فضای سبز را اقدامی نادرست توصیف کرد. وی با تاکید بر اینکه آنچه بیان میکند صرفا بر اساس یافتههای علمی خود است، امیدوار است: از صحبتهای وی برداشت سیاسی نشود. این استاد دانشگاه گرگان افزود: هشت سال پیش برای اجرای پروژهای در تهران دعوت به کار شدم. کارشناسان مهاب قدس نیز در این جلسه حضور داشتند و کارفرما شهردرای تهران بود. هدف از تشکیل این جلسه نیز بحث و تبادل نظر درباره جمعآوری آبهای سطحی بود.
میکاییلی گفت: متاسفانه من بر اساس رویکردهایی که داشتم از این پروژه کنار گذاشته شدم. زیرا من فردی تجاری نیستم و یافتههای علمی خود را مطرح میکنم. به دلیل اختلاف نظری که در بحث مطالعات سیمای شهری با اعضای تیم داشتم، کنار گذاشته شدم. وی تاکید کرد: برداشت از آبهای زیرزمینی برای استفاده در آبیاری شهری مناسب نیست. حداقل از نظر من و خیلیهای دیگر که مثل من فکر می کنند، این اقدام نادرست است. به دلیل توسعه سیستم جمعآوری فاضلاب در تهران، این کلانشهر خشکتر میشود زیرا تغذیه منابع آب زیرزمینی آن محدود خواهد شد. به همین دلیل این شهر در حال فرونشست است.
این استاد دانشگاه گرگان افزود: وقتی چاههای سنتی جمعآوری فاضلاب در تهران وجود داشت، این چاهها منبع تامین آب برای زمین شهر تهران بودند. با نصب سیستم فاضلاب، آب را در یک محیط بسته به خارج از شهر هدایت میکنیم در حالی که منابع آب زیرزمینی نیاز به تغذیه دارند. لایههای مختلف زمین باید آب و رطوبت مناسبی داشته باشند تا حالت طبیعی خود را از دست ندهند. وی گفت: وقتی رطوبت خاک از بین میرود و کم میشود و یا کاملا قطع میشود، خاک به مرور، تحت تاثیر لرزشهای ناشی از ترافیک و وزن ساختمانها، فرو مینشیند. رطوبت موجود در لایههای مختلف زمین، سبب میشود که تا حدودی این فرونشست کنترل شود. به گفته میکاییلی، میزان برداشت از آبهای زیرزمینی نباید به حدی برسد که لایههای زیرین زمین نتوانند فشارها را تحمل کنند.
ایجاد مکانهایی برای جمعآوری آب مورد نیاز فضای سبز
این استاد دانشگاه گرگان گفت: اگر در میادین تهران دیوارههای بتنی در زیر زمین درست کنیم و سازهای مشابه آب انبار داشته باشیم تا آبهای جاری سطحی حاصل از نزولات جوی مثل باران و برف و احیانا حتی آبهایی که متاسفانه از قناتها هرز میرود و در جویهای شهر جاری میشود را درون این آب انبارها ذخیره کنیم، میتوانیم از این آب برای آبیاری فضای سبز استفاده کنیم. وی با اشاره به شباهتهای آب و هوایی تهران و مادرید اسپانیا از نظر اقلیمی، عنوان کرد: شهر مادرید مخزنهای ذخیرهسازی زیادی برای جمعآوری آبهای سطحی دارد و آب حاصل از ذوب برف و باران را در آنها جمع میکند.
میکاییلی ادامه داد: در مادرید چند میلیون متر مکعب آب در این مخازن جمعآوری میشود و این شهر به هیچ وجه برای آبیاری نیازی به منابع آبی دیگر ندارد و فقط از این آب انبارها برداشت میکند. به گفته وی، مادرید از نظر بارش وضعیتی شبیه تهران دارد. این دو شهر در یک مدار جغرافیایی واقع شده و اقلیمهای مشابه دارند. در این شهر به هیچ وجه از آب شرب شهری برای آبیاری فضای سبز استفاده نمیشود در حالی در برخی مناطق تهران، شبها از آب شرب برای آبیاری باغچه منازل، پارک و غیره استفاده میشود و این مسئله افت فشار در شبکه آب ایجاد میکند. این استاد دانشگاه گرگان تاکید کرد: به جای استفاده از منابع آب زیرزمینی برای آبیاری تهران، میتوان از مدلی که در مادرید برای تامین نیاز آبی فضای سبز به کار گرفته شده است، استفاده کنیم.
تغییر ساعات آبیاری ضروری است
فضای سبز شهر تهران در ساعت ۱۰ صبح آبیاری میشود در حالی که میکاییلی با تکیه بر تجربیات و سنتهای موجود در کشور، بهترین زمان آبیاری را ابتدای صبح قبل از طلوع آفتاب و ساعات پایانی روز و بعد از غروب آفتاب معرفی کرد. وی ادامه داد: ساعت ۱۰ صبح، دمای تهران به ۳۸ تا ۳۹ درجه سانتیگراد رسیده است. وقتی قطره آب روی برگ مینشیند مثل ذرهبین عمل کرده و اگر نور پرانرژی آفتاب به آن تابیده شود، اثر گرمایش خورشید به حداکثر رسیده و برگها را میسوزاند. آبیاری در ساعت ۱۰، به محیط حالت گرم و شرجی موقت میدهد و تبخیر هم افزایش مییابد.
این استاد دانشگاه گرگان گفت: آبیاری فضای سبز تهران در تابستان باید ساعت ۴ صبح انجام شود. زیرا آب فرصت پیدا میکند که بدون تبخیر شدن به لایههای زیرین خاک رسیده و توسط ریشه گیاهان جذب شود. وقتی در ساعات نامناسب آبیاری انجام میشود، آب فقط به ریشه چمنها میرسد و این آب به دلیل تبخیر شدن به هیچ وجه به ریشه درختان و درختچهها نمیرسد و از دسترس خارج میشود. وی فضای سبز و سطح نرم خاک را محل مناسبی برای تغذیه منابع آب زیرزمینی اعلام کرد و افزود: متاسفانه در شهر تهران به دلیل ایجاد جویهای بتنی و صیقلی، خشکاندن رودخانهها و حتی قناتها در اثر ساختمان سازی میزان نفوذ آب به لایههای زیرزین به حداقل رسیده است.
