مشت پر از گل گاو زبانش را با ناراحتی روی زمین ریخت. مزرعه پرگل حبیب زیر تلالو نور خورشید بسیار زیبا و چشم نواز بود. فکر می‌کردم او نیز از زیبایی و زیادی محصول مزرعه اش خشنود است، اما در چهره اش نشانی از رضایت نبود. حبیب اسفندیاری در روستای برفتان علی آباد کتول همراه با خواهر و برادر خود در زمین یک و نیم هکتاری شان گل گاوزبان کاشته اند.جرقه فعالیت حبیب در بخش گیاهان دارویی از یک کلاس آموزشی آغاز شد. او گفت: در این کلاس به ما گفتند با کشت گیاهان دارویی می‌توانید تا دو برابر درآمد فعلی پول در بیاوریم.
حبیب از این که در زمین خود گل گاو زبان کاشته است راضی نیست و می‌گوید هنوز درآمد مناسبی از این زراعت ندارم. به گفته حبیب، او پیش از این از کشت و کار در زمین یک و نیم هکتاری خود حدود ۹ تا ۱۰ میلیون در آمد داشت، اما با کشت گیاه دارویی در آمدش به این رقم نزدیک نشده است. در گلستان، سه هزار و ۹۰۰هکتار گیاهان دارویی کشت می‌شود.
به گفته مدیر باغبانی جهاد کشاورزی گلستان، از این سطح کشت دوهزار و ۲۰۰تن محصول برداشت می‌شود که ارزش آن ۷۵۰میلیارد ریال است. لطفی زاده گفت: برای امسال برنامه ریزی شده است سطح زیر کشت گیاهان دارویی در گلستان دو هزار هکتار دیگر بیشتر شود. او گفت: زیره سبز، گل گاوزبان، زعفران، سیاه دانه بیشترین گیاهانی است که در گلستان کاشته می‌شود. در گلستان به لحاظ موقعیت جغرافیایی و اقلیم مناسب یک هزار و ۷۰۰گونه گیاهی می‌روید که بیش از ۴۹۰گونه آن قابلیت استفاده دارویی دارد.
کارشناس گیاهان دارویی مرکز تحقیقات جهادکشاورزی گلستان گفت: از میان این گونه‌های گیاهی ۱۵۶گونه آن در اراضی جنگلی، ۹۸گونه در مراتع، ۴۷گونه در زمین‌های کشاورزی و بقیه در حاشیه جاده‌ها، مکان‌های شهری و روستایی می‌رویند.سپیده زوار افزود: پژوهش بر روی ۲۰گونه گیاهی کامل انجام شده است.
مدیر طرح کشوری گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی که برای حضور در جلسه گیاهان دارویی به گلستان آمده بود گفت: برنامه ریزی شده است تا از کاشت دو گیاه دارویی زیره سبز و سیاه دانه در گلستان حمایت شود. حسین زینعلی افزود: یکی از ویژگی‌های این گیاهان این است که به صورت دیم به عمل می‌آید و به آب کمتری برای رشد نیاز دارد و زمین‌های کم آب در شمال گلستان از بهترین مکان‌ها برای رشد این گیاهان است. او گفت: ارزش افزوده این گیاهان دو تا سه برابر گندم دیم است.
حسین زینعلی گفت: با استفاده از بذر‌های استاندارد و راهنمایی کارشناسان می‌توان قابل رقابت با محصولات خارجی تولید کرد. او گفت: برای هر استان با توجه به توانمندی و ظرفیت‌های آن، از کاشت یک یا دو گیاه دارویی حمایت می‌کنیم. وی افزود: در سال گذشته سطح کشت گیاهان دارویی ۱۸۵هزار هکتار بود که این رقم امسال به ۲۰۶هزار هکتار رسیده است. او افزود: پارسال صادرات گیاهان دارویی ۵۷۰میلیون دلار ارزآوری داشت. وی افزود: بر اساس برنامه ریزی انجام شده قرار است تا سال۱۴۰۰ ارز آوری گیاهان دارویی به یک میلیارد دلار برسد.
کارشناس گیاهان دارویی مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی گلستان گفت: برای توسعه کشت گیاهان دارویی در استان و حمایت از کشاورزان محققان این مرکز به مناطق مختلف استان می‌روند و مشکلات زراعی آنان را بررسی و راهکار ارایه می‌کنند. زوار افزود: درباره مشکلات نیز گزارش مکتوب به جهاد کشاورزی استان ارایه می‌دهند. وی گفت: دسترسی کشاورزان به بذر استاندار نیز باید راحت‌تر شود.
سمیه فلاح دیگر کشتگر گیاهان دارویی از سه سال پیش و از یک کلاس آموزشی در روستایش علاقمند به کاشت گیاهان دارویی شد و کار خود را در ۵۰۰متر زمین پدری آغاز کرد. سمیه در همان زمین نعنا فلفلی، گل گاوزبان، سنبل الطیب، گل محمدی و آویشن کاشت و پس از کشت موفق و در آمد خوب حاصل از این گیاهان اکنون پس از سه سال او در زمین دو هکتاری پدرش نعنا فلفلی می‌کارد. سمیه فلاح گفت: در فصل رویش نعنا فلفلی ۴برداشت انجام می‌دهم و کیلویی هزار و ۴۰۰تومان به کارگاه اسانس و عرق گیری می‌فروشم.
سمیه از وضع موجود راضی است، اما برای بهبود وضع نیازمند حمایت‌های بیشتری است. او گفت: برای این که خودم بتوانم اسانس گیری و عرق گیری گیاهان دارویی را انجام دهم نیاز است به من تسهیلات ارزان قیمت بدهند. او افزود: اگر بتوانم برای اسانس گیری و عرق گیری کارگاهی تاسیس کنم هم می‌توانم بقیه زمین‌های پدر را زیر کشت گیاهان دارویی ببرم و هم برای ۱۵نفر در مزرعه و کارگاه فرصت شغلی فراهم کنم. فلاح حمایت نکردن از فعالان تولید و فرآوری گیاهان دارویی را از مشکلات این بخش می‌داند و می‌گوید؛ وقتی به افرادی که کارگاه دارند برای گسترش کارگاه هایشان تسهیلات بدهند آنان نیز از افراد بیشتری می‌توانند محصولات خریداری کنند و هم چنین با استفاده از امکانات پیشرفته‌تر محصول تولیدی شان بهتر باشد.
حبیب اسفندیاری نبود وسایل مکانیزاسیون برای برداشت را یکی دیگر از مشکلات خود می‌داند. او گفت: برداشت گیاهان دارویی سخت و زمان بر است و باید با انجام کامل نکات بهداشتی آن را جمع آوری کرد و برای انجام این کار تعداد زیادی نیروی انسانی نیاز است که هزینه تولید را افزایش می‌دهد. حبیب گفت: برای چیدن گل گاوزبان به ازای هر یک هزار متر ۵کارگر نیاز است.
مدیر طرح کشوری گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی گفت: باید کاشت و برداشت گیاهان دارویی به صورت مکانیزه انجام شود تا برای کشاورز صرفه اقتصادی داشته باشد. حسین زینعلی افزود: یکی از برنامه‌های ما برای حمایت از کشت گیاهان دارویی در کشور، تجهیز استان‌ها به وسایل مکانیزه کشاورزی است. حبیب اسفندیاری یکی دیگر از مشکلات مهم کشت گیاهان دارویی را نبود بازار فروش مطمئن می‌داند. او گفت: به سختی محصول را برداشت می‌کنیم، اما کسی محصول ما را نمی‌خرد و باید به سراغ کارگاه‌های مختلف برویم تا شاید محصول ما را بخرند.
حبیب افزود: وقتی گیاه را می‌چینیم بلافاصله باید بفروشیم تا گیاه خراب نشود. او گفت:به دنبال گرفتن تسهیلات هستم تا دستگاه خشک کن بخرم، چون دست کم محصول پس از خشک شدن خراب نمی‌شود و اگر دیرتر بفروشم نگران خراب شدنش نیستم.
حجت الاسلام احمدی که کشت زعفران را در گلستان رواج داد و نخستین بار در روستای وامنان آزادشهر کشاورزان را ترغیب به کشت زعفران کرد نیز معتقد است؛ مهم‌تر از محصول، بازار محصول است. او پس از کشت موفق زعفران، گل گاوزبان و گل محمدی در وامنان و روستا‌های اطراف، با همکاری روستاییان تعاونی تاسیس کرد و تجهیزات مربوط به اسانس گیری، عرق گیری، خشک کردن و بسته بندی را فراهم کرد و روستاییان محصول خود را تحویل این تعاونی می‌دهند. احمدی گفت: با تاسیس این تعاونی کشاورز دیگر خام فروشی نمی‌کند. حجت الاسلام احمدی گفت: همکاری مسئولان از ثبت تا برندسازی و بهداشت با ما ضعیف است. او گفت: هم اکنون فقط دو دیگ برای عرق گیری داریم، اما با حمایت مسئولان می‌توانیم کارگاه را توسعه دهیم.
مدیرعامل این شرکت تعاونی نیز گفت: هر چند فروش گیاهان دارویی قبل از اسانس گیری بسیارمشکل است، اما ما برای فروش فرآورده‌های گیاهان دارویی بازار یابی کرده ایم و برای فروش مشکل نداریم. ذبیح اله عادلی افزود: با کمک مسئولان و گسترش زیرساخت‌های صنایع تبدیلی این منطقه برای تولید محصولات ارگانیک بسیار مستعد است. تشکیل تعاونی و فرآوری و بسته بندی محصول نظیر آن چه در روستای وامنان انجام شد یکی از راهکار‌ها برای حمایت از کشاورزان است، اما سوال اینجاست که آیا تمام روستا‌ها ظرفیت انجام چنین کاری را دارند و آیا این کار کفایت می‌کند؟
حسین زینعلی مدیر طرح کشوری گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی در پاسخ این سوال خبرنگار ما گفت: با تشکیل زنجیره تولید گیاهان دارویی از کاشت تا فروش، می‌تواند به گسترش کشت گیاهان دارویی کمک کند.
کارشناس گیاهان دارویی مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی گلستان راه حل را برندسازی می‌داند. سپیده زوار گفت: برای این که به سمت تولید تجاری برویم باید برندسازی کنیم و از کشاورز به طور تضمینی حمایت کنیم و این روند اتفاق نمی‌افتد مگر این که برنامه ریزی دقیقی داشته باشیم و تجهیزات و امکانات آن را خریداری و از دانش روز برای تولید محصول مطابق پسند بازار استفاده کنیم. تا تحقق برندسازی و زنجیره تولید کشت گیاهان دارویی به روال عادی چند سالی زمان نیاز است، اما تا آن زمان حبیب اسفندیاری و دیگر کشاورزانی که در زمین خود گیاه دارویی کاشته اند چگونه روزگار بگذرانند؟ هر چقدر مسئولان دست اندرکار بیشتر و زودتر از این بخش حمایت کنند تولید گیاهان دارویی رونق می‌یابد و مشکلات کشاورزان کمتر می‌شود.
