Souci officinal
Calendula officinalis L.
English marigold
کاسنیان Asteraceae
تیرهی مرکبان (Compositae)
دوران گل دهی: فروردین تا اواخر پاییز
زمان برداشت: تمام طول تابستان
گیاهی یکساله است که از قرون وسطی به بعد بهعنوان گیاهی تزیینی کشت میشده است. گلهای نارنجی تند آن در تمام طول تابستان تا پاییز بدون وقفه میشکفند. برگهای پاییزی آن قاشقیشکل و برگهای روی ساقه سرنیزهای و متناوب است. نهنج دارای دو نوع گل عقیم، و بارور است. میوهی گل همیشه بهار، قوسیشکل است و برجستگیهای زبری دارد. موطن اصلی این گیاه جنوب مدیترانه است. امروزه این گیاه را بهعنوان گیاهی تزیینی و دارویی کشت میکنند. نوع پُرپَر و پرتقالیرنگ آن از نظر دارویی ارجحیت دارد؛ چراکه حاوی مقدار زیادی مواد موثره میباشد.
برای مصارف دارویی تمام غنچهها یا فقط غنچه های پایهدار گل همیشهبهار را جمعآوری میکنند. این کار را در یک روز آفتابی انجام میدهند. گلها را روی سبد و در سایه با درجه حرارت ۳۵ درجه سانتیگراد خشک میکنند. گلهای همیشه بهار محتوی یک کالندولاساپونین –اسید- تریترپنوئید، دیگر گلوکوزیدها و کالندولوزیدها، شیره های تلخ و نوعی اسانس روغنیاند. از آنها برای تحریک فعالیت کبدی و خصوصا ترشح صفرا استفاده میگردد. برای تسکین اسپاسمهای معده یا رودهای نیز بکار میروند.
این گیاه دارای اثر ضد تشنج و مسهل صفراست. در مصارف خارجی جوشانده، تنطور یا پماد تهیه شده از این گیاه را برای مداوای زخمهای صعبالعلاج، زخمهای سیاه، جراحت پاها، ورمهای چرکین و بیماریهای پوستی بهکار میبرند. صنعت تولید لوازم آرایشی در بسیاری موارد از گیاه همیشه بهار برای نرم کردن پوست، حمامها و مصارف موضعی استفاده میکنند. از رنگ نارنجی تند این گیاه برای بهبود بخشیدن حالت ظاهری دیگر مواد دارویی نیز استفاده میشود.
