عبدالحسین وهابزاده ضمن تاکید بر اهمیت شکلگیری عشق و علاقه همزمان با افزایش آگاهی، اظهار کرد: اصولا اگر عشق و علاقه شکل نگیرد آگاهی به تنهایی کاری از پیش نخواهد برد. وهابزاده که در نشست تخصصی 'ریشههای امر اخلاقی و طبیعت' در کنگره بینالمللی اخلاق در علوم و فناوری سخن میگفت، با اشاره به نقش اخلاق در حفظ محیط زیست گفت: اخلاق از منظر زیستشناسی به مثابه ساز و کار حیاتی است که از زمانی معین در فرایند تعامل موجودات زنده ظاهر شده است. این استاد دانشگاه اظهار کرد: این یک امر قدیم نیست بلکه یک امر حادث است و اخلاق به عنوان یک ابزار و تدبیر تعاملی ارتباط فرد را با زیستگاه برقرار میکند که نظمی دارد و تکامل مییابد. وی ادامه داد: البته با تغییر شرایط بیرونی آموزههای اخلاقی هم باید تغییر کند، اگر اینها را در نظر نگیریم نمیتوانیم از اخلاق به خوبی استفاده کنیم.
وهابزاده افزود: بحث دیگر اینکه اخلاق درونی شده نظامهای کنترلی بیرونی است، یعنی در بیرون پلیس و قانون داریم که سامان جامعه را پیش میبرند که بهمرور این شیوه نظم در انسانها درونی میشود و وقتی این اتفاق افتاد با یک نگاه اخلاقی آنها را بدون حضور پلیس رعایت میکند. وی ادامه داد: اما این تا زمانی است که نظام بیرونی وجود داشته باشد و اگر به هر دلیلی نظام بیرونی ضعیف شود، اخلاق به تنهایی نمیتواند این راه را ادامه دهد. وی تاکید کرد: اخلاق دیر میآید و زود میرود؛ اگر نظام کنترلی بیرونی وجود نداشته باشد پایدار نخواهد بود، به همین دلیل است که در جهان امروز زیاد موعظه اخلاق ما را به جایی نمیرساند. وهابزاده اظهار کرد: اخلاق نمیتواند این همه بار سامان دادن جامعه را به تنهایی به دوش بکشد، بهتر است ما از نظامهای مهندسی اجتماعی و ابزارها و مسایل علمیاستفاده کنیم.
وهابزاده افزود: علاوه بر تدابیر علمی، ایجاد و پرورش عشق و انگیزه نسبت به همنوع و طبیعت میتواند راهگشا باشد و این عشق در بزرگسالی شکل نمیگیرد، به دلیل علمی، عشق در کودکی شکل میگیرد و اگر این موجود در محیط بیرون با دیگر کودکان و محیط طبیعی باشد، میتواند هم نسبت به طبیعت و هم همنوع خود علاقه پیدا کند. وی تاکید کرد: این علاقه در بزرگسالی میتواند از آن فرد یک انسان متعهد و علاقه مند بسازد و حالا اگر آگاهی نیز به آن اضافه شود میتواند یک شهروند شایسته زمین باشد. وی به ایجاد مدارس طبیعت در کشور اشاره کرد و گفت: هدف از ایجاد آنها، در شرایط امروزی که نه حیاط بزرگ و نه محله ای داریم و حضور کودکان فقط در چهاردیواری منازل خلاصه شده، میتواند مفید باشد و جای خالی نبود فضای باز را بگیرد.
وهابزاده اظهار کرد: کودکان ما یا زندانی آپارتمانها هستند و یا وقت خود را در کلاسهای مختلف میگذرانند ، تماس آنها با دیگر کودکان در حد یک رقیب و همکلاسی است ، چنین موجودی که کودک دیگری را رقیب خود ببیند و با حیوان و گیاه تعاملی نداشته باشد در آینده نه میتواند با همنوعان خود رابطه همواری داشته باشد و نه میتواند عشق و علاقه ای به طبیعت داشته باشد تا از آنها محافظت کند. وی افزود: در واقع با زندانی کردن فرزندان خود در کلاسهای مختلف و محیطهای محصور یک معامله دو سر باخت کرده ایم، از یک سو طبیعت را میبازیم و از سوی دیگر نسل معیوبی بار میآوریم. وهاب زاده تصریح کرد: بنابراین اگر فرزندان خود را در کودکی در نیابیم در بزرگسالی هر چقدر هم بر طبل اخلاق بکوبیم نتیجه ای نخواهد داشت.
وی گفت: پیشنهاد من این است که بچهها باید از این کلاسهای ناخواسته آزاد شوند، در محیطهای طبیعی با کودکان دیگر بازی کنند و در این بازیهای خودانگیخته است که عشق به همنوع ، سرزمین و طبیعت شکل میگیرد و وقتی این اتفاق افتاد میتوانیم در سنین بالاتر به آنها اموزش دهیم تا نسبت به حفظ محیطزیست خود متعهد شوند. وهابزاده تاکید کرد: آموزش و آگاهی بعد از ایجاد عشق و علاقه موثر است اگر قبل از آن باشد هیچ نتیجه ای نخواهد داشت. نخستین کنگره بین المللی اخلاق در علوم و فناوری با شعار ' اخلاق برای همه، علم برای توسعه' در ٦ محور مبانی و مبادی اخلاق در علوم و فناوری، اخلاق حرفه ای در علوم و فناوری، اخلاق در مدیریت علوم و فناوری، اخلاق در علوم و فناوری و سیاست عمومی، اخلاق در علوم و فناوری نوین و اخلاق و محیط زیست ١٣ تا ١٦اذر در مرکز همایشهای کتابخانه ملی برپا شد.
