کشت گیاه نعناع

نعناع بومی اروپا، استرالیا و سایر مناطق معتدله‌ی سردسیری دنیا می‌باشد. نعناع متعلق به تیره‌ی نعناعیان یا Labiatae می‌باشد. جنس نعناع Mentha است که دارای گونه‌های زیادی است. مهمترین گونه‌های جنس Mentha در جدول زیر ذکر شده است.

در خارج از بیشتر این گونه‌ها، در صنعت استفاده می‌شود. البته گونه‌های M.piperita L. و M. spicata L. مصارف بیشتری دارند. از گونه‌های جنس Mentha اسانس معطری به‌دست می‌آید که دارای مقدار زیادی روغن فرار است. این روغن ضمن اینکه کاملا فرار و سریغا تبخیر می‌شود، قابل اشتعال هم می‌باشد. اسانس نعناع در تمام اندام‌های گیاه وجود دارد و دارای مقدارزیادی «منتول» است. اسانس نعناع در تهیه‌ی دارو، شیرینی‌سازی، خمیردندان، آدامس، سیگار و نوشابه‌های الکلی و غیرالکلی استفاده می‌شود. شایان ذکر است که در بین گونه‌های جنس Mentha تلاقی انجام گرفته، انواع مختلفی به‌وجود آمده است. نعناع که در ایران به صورت سبزی مصرف می‌شود، در کلیه‌ی مناطق دنیا که دارای آب‌وهوای معتدله سردسیری می‌باشد، به‌خوبی رشد می‌کند. بنابراین یک سبزی فصل خنک محسوب می‌گردد. عده‌ای اسم علمی نعناع را M. spicata می‌دانند، در حالی که بعضی دیگر نام M. sativa L. را برای آن در نظر گرفته‌اند. یکی از گونه‌های این جنس aquatica می‌باشد که نام انگلیسی آن Water mint و نام فارسی آن پونه یا پودنه است.

نعناع گیاهی چندساله است که طول بوته‌ی آن ممکن است به ۹۰ سانتی متر هم برسد. برگ و ساقه‌ی نعناع دارای اسانس معطر می‌باشد. اسانس نعناع موارد استعمال زیادی دارد. از آن در تهیه غذا، نوشیدنی‌ها، آدامس، شربت‌های مختلف، انواع شیرینی‌ها، سس‌های مختلف و مخصوصا دارو‌ها استفاده می‌شود. در ایران نعناع تازه را به صورت سبزی خوردن به مصرف می‌رسانند. گاهی آنرا خشک‌ کرده و در غذاهای مختلف از آن استفاده می‌کنند. از برک و ساقه‌ی آن عرق نعناع تهیه می‌کنند که استفاده طبی دارد. همچنین از برگ نعناع استفاده دارويی می‌شود. دم‌کرده برگ آن به عنوان داروی مدر، معرق، ضد تشنج، مهیج قلب و ضد گاستریت استفاده می‌شود. گاهی برگ نعناع به عنوان داروی صفرا آور و فعال‌کننده‌ی کبد مورد مصرف قرار می‌گیرد.
 

نعناع را به وسیله تقسیم بوته و یا از طریق قلمه‌ی سبز و قلمه‌ی ریشه تکثیر می‌کنند. بوته‌های تقسیم شده‌ی آن به فاصله‌ی ۳۰ تا ۴۰ سانتی‌متر از یکدیگر کاشته می‌شوند. بعد از ۴ تا ۵ سال، تمام زمین‌های مزرعه پوشانده می‌شود. لذا بعد از این مدت بوته‌ها از زمین خارج شده، بعد از تقسیم بوته دو‌مرتبه در محلی دیگر به کشت آن اقدام می‌شود. این گیاه از طریق بذر قابل تکثیر است، ولی اکثرا بذورآن سبز نمی‌شوند و گیاهان تولید شده شبیه پایه‌ی مادری نیستند. فرانسوی‌ها توانسته‌اند از نعناع بذر تهیه کنند و به وسیله‌ی بذر، آن را تکثیر نمایند. نعناع گیاهی است قانع و اغلب در کنار جویبارها و مکان‌های مرطوب می‌روید. کشت، داشت و برداشت آن شبیه ترخون می‌باشد. از قارج‌های مهم نعناع می‌توان از «ورتیسلیوم» نام برد. شخم عمیق در کنترل این قارچ نقش به‌سزایی دارد. سفیدک سطحی نعناع که عامل بیماری آن هنوز مشخص نشده، از دیگر قارچ‌هایی است که به نعناع حمله می‌کند. همچنین زنگ نعناع که عامل آن قارچ Puccinia Menthae Pers. است، به این سبزی صدمه می‌زند.