در بسیاری از باغ‌ها مشاهده می‌شود که درختان به حالت آزاد رها شده‌اند، بدون آنکه کوچک‌ترین عمل هرس بر روی آنها صورت گرفته شود. در این حالت درختان باروری خود را داشته و شاخه‌ها به حالت طبیعی و وحشی تحت تاثیر شرایط محیطی به رشد خود ادامه داده و به هرسوی سر می‌کشند. میوه‌های تشکیل‌شده در روی آن شاخه‌ها معمولا کوچک، پراکنده، فاقد عطر و طعم و رنگ دلخواه هستند. این درختان ظاهرا از نظر فیزیولوژی نوعی تعادل بین ریشه و محیط خود برقرار می‌سازند. اما مقدار محصول و مرغوبیت آن کاهش یافته و به تدریج درختان آماده و مستعد به ابتلای انواع ناراحتی‌های ناشی از سوءتغذیه می‌گردند و عمرشان کاهش یافته، معمولا زودتر از درختانی که هرس می‌شوند شاخه‌هایشان در اثر عوامل نامساعد محیطی، صدمه می‌بینند. همچنین درختانی که هرس نمی‌شوند سن باردهی آنها به نحو چشم‌گیری به تاخیر می‌افتد و عملا دیرتر از درختان هرس شده بارور می‌گردند. ضمنا در اینگونه درختان عملیات ضروری به منظور کنترل آفات گیاهی به علت انبوهی شاخه و برگ‌ها به سختی میسر خواد بود. هرس کردن درختان میوه می‌تواند فواید زیر را به همراه داشته باشد:
۱. افزایش عمر درخت:
با عمل هرس، و قطع صحیح شاخه‌هایی از گیاه، تعادلی میان جذب مواد و دفع آنها در گیاه برقرار شده و درخت از رشد رویشی و زایشی مطلوب برخوردار می‌گردد. درواقع هرس کردن را به نوعی می‌توان، عمل جوان کردن هر ساله درخت نامید.
۲.افزایش میزان محصول:
با هرس کردن معقول باردهی درخت منظم‌تر و کمتر تحت تاثیر عوامل محیطی می‌گردد. در درختانی که به درستی هرس نمی‌شوند ممکن است شاهد باردهی متناوب باشیم؛ به این ترتیب که درختان باغ یک سال محصولی انبوه داشته و در سال دیگر کاهشی چشم‌گیر در باردهی رخ می‌دهد. تداوم این امر موجب آسیب دیدن درخت و عمر کوتاه آن خواهد شد. در صورتی که هرس اصولی درخت از بروز چنین امری جلوگیری می‌کند.
۳. ایجاد فرم:
امروزه برای تسهیل عملیات باغبانی و برداشت محصول، پرورش درختان به فرم پاکوتاه در میان برخی باغداران مرسوم گشته است. در این فرم ضمن اینکه امکان عبور هوا در میان شاخه‌ها افزایش یافته و میزان دسترسی همه بخش‌های درخت به نور خورشید فراهم می‌گردد، دسترسی باغداران برای کنترل آفات و مهم‌تر از آن برداشت محصول به مراتب آسان‌تر از درختان با رشد طبیعی خود خواهد بود.
۴. جوان کردن درختان مسن:
این روش در مورد درختانی که سن زیادی داشته و به علت اینکه به درستی هرس نشده‌اند شاخه‌های متعدد و بلندی دارند به کار می‌رود. معمولا این درختان را نمی‌توان به یک‌باره و شدیدا هرس نمود، زیرا موجب به‌هم خوردن تعادل گیاه و بروز اختلالاتی در آن می‌شود. لذا اینگونه هرس باید در طی چند سال و با برنامه‌ای مشخص صورت گیرد.
۵. افزایش کیفیت میوه:
طی عمل هرس در بهار با حذف شاخه‌های ضعیف‌تر که امکان کمی برای نگه‌داری شکوفه‌هایشان دارند، با اینکه ظاهرا میزان محصول را کاهش می‌دهیم اما به افزایش دوام و کیفیت میوه‌های باقی مانده بر روی درخت کمک می‌نماییم. هرس بهاره یا زمستانه ضمن اینکه موجب رسیدن مواد غذایی بیشتر به میوه‌ها و درشت‌تر و مرغوب‌تر شدن آنها می‌شود، به درخت کمک می‌کند تا مقدار بیشتری مواد غذایی در خود ذخیره نموده و در سال بعد مورد استفاده قرار دهد.
۶. جلوگیری از ریزش میوه:
طبیعی است به علت عدم تعادل صحیح مابین مواد غذایی ذخیره شده و قدرت جذب و دفع، گیاه خود نوعی هرس انجام می‌دهد؛ حال به هر اندازه اختلال ناشی ازین به‌هم خوردن تعادل شدیدتر باشد این مسئله خود را در میزان عدم تحمل میزان بار، و ریزش میوه‌ها به طرق مختلف نشان خواهد داد. با هرس مناسب سالیانه می‌توان از بروز این عارضه جلوگیری کرد.
منبع:
حکمتی، جمشید. (۱۳۷۸). هرس. انتشارات دنیا. تهران
