محصول ارزآور زعفران؛ همان که باید سودش در جیب کشاورز خودنمایی کند و برندش در دنیا زبانزد باشد این روزها حال و روزی نه چندان تعریفی دارد؛ تا آنجا که پیازش که ارزشی هم وزن طلا دارد، خوراک دام می‌شود.
یکی از محصولات کشاورزی مهم خراسان جنوبی، زعفران است؛ همان که در دنیا بی نظیر بوده و عطر و طعمش بی مثال است؛ همان که در دنیا شناخته است، اما سوال اینجاست برای شناخته شدن چه کرده‌ایم؟ حال که حتی از همان ابتدا راهش را برای توسعه و دست کشاورزان را برای شناخت اهمیت آن بسته‌ایم.
همان که برای برداشتش کشاورزان از صبح خروس خوان مشغول برداشت می‌شوند و برای کاشتش چه مرارت‌ها که می‌کشند. حال اما این محصول ارزآور کارش به جایی رسیده که پیازش خوراک دام می‌شود.
به گزارش ایسنا، با همه کش و قوس‌های صادرات و برندسازی ساخته، اما اکنون دیگر حتی در خود این سرزمین قدرش دانسته نمی‌شود؛ چه برسد به کشورهای دیگر.
زعفرانی که به جای سودآوری؛ گریبانگیر کشاورز شده است
حمید میرزایی، یکی از تولیدکنندگان عمده زعفران در روستای عمرویی از توابع شهرستان سرایان به ایسنا گفت: زعفران در حال حاضر نه تنها صرفه اقتصادی ندارد؛ بلکه به ضرر کشاورز نیز است.
وی افزود: هزینه کارگری تا هزینه کود و سایر عوامل هر ساله افزایش می‌یابد، اما زعفران که معیشت مردمان کویر خراسان جنوبی از آن تامین می‌شود با کاهش شدید قیمت روبرو شده است.
این تولیدکننده زعفران بیان کرد: با این روند نه تنها سطح زیر کاشت زعفران به شدت کاهش خواهد یافت؛ بلکه جایگزینی با سایر محصولات مثل پسته اتفاق خواهد افتاد و جایگزین یک محصول چند ساله پسته با زعفران دیگر فرصت کاشت برای زعفران فراهم نخواهد آمد.
میرزایی ادامه داد: تولید زعفران از کاشت تا برداشت به صورت سنتی انجام می‌گیرد و علاوه براین نیز در طی چند سال اخبر به خصوص امسال قیمت زعفران نه تنها افزایش نداشته بلکه کاهش نیز داشته است.
وی افزود: این در صورتی است که قیمت تمام شده آن هر سال افزایش می‌یابد و امسال با توجه به بازار زعفران، کشاورزان تمایل کمتری به کاشت آن داشتند و در برخی موارد، وجود فشار زیاد به برخی کشاورزان و به صرفه نبودن تولید آن، باعث شده پیازها خوراک دام شوند.
زعفران ایران در سایر کشورها با قیمت چندین برابری به فروش به می‌رسد
طیبه شاهی، عضو هیات علمی مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی نیز به ایسنا گفت: زعفران ایران در سایر کشورها با قیمت چندین برابری به فروش به می‌رسد و این نشان دهنده پتانسیل خوب فروش در بازار است که این نیازمند برنامه ریزی بسیار خوب و موثر و کاربردی در این زمینه است.
وی افزود: در صورتی که سیاست گذاری برای قیمت زعفران اتفاق نیفتد نه تنها بازار زعفران در دنیا از دست خواهد رفت و فرصتی برای سایر رقبا فراهم خواهد شد بلکه یکی از محصولات کم آب منطقه که از نظر اقتصادی نیز به صرفه بوده است و معیشت گروه زیادی از خانواده‌ها با آن تامین می‌شده است نیز با خطر جدی روبرو خواهد شد.
این پژوهشگر صنایع غذایی بیان کرد: زعفران به عنوان طلای سرخ یه عنوان یک گیاه دارویی منحصر به فرد به شمار می‌رود، گرچه در خام فروشی و عرضه و بسته بندی مناسب و ورود به بازارهای جهانی باید تدابیر ویژه‌ای اندیشیده شود تا به کام و نام دیگران نباشد بلکه زمینه فرآوری آن در صنایع مختلف دارویی، غذایی و بهداشتی نیز فراهم شود.
شاهی ادامه داد: در حال حاضر در دنیا از گلبرگ‌های زعفران که به عنوان ضایعات در کشور ما دور ریخته می‌شود در صنایع آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خواص زعفران
وی با بیان اینکه یکی از مشکلات امروزی استرس و اضطراب است، افزود: عوارض استرس و فشار عصبی بسیار زیاد است و جنبه‌های مختلف زندگی انسان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و کیفیت زندگی را کاهش می‌دهد.
این پژوهشگر صنایع غذایی بیان کرد: کروسین و سافرانالی که در گیاه زعفران باعث اثرات ضد افسردگی قدرتمندی در زعفران می‌شود، کروسین موجب کاهش یافتن سطح استرس می‌شود و همچنین سافرانال هم موجب منظم شدن سیستم خواب بدن می‌شود و آن را به حالت طبیعی خود بازمی‌گرداند.
شاهی ادامه داد: سازمان بهداشت جهانی دغدغه اصلی تا سال 2020 را افسردگی بیان کرده است، زعفران در دنیا به عنوان یک گیاه دارویی ضد افسردگی معرفی شده است و طبق تحقیقات صورت گرفته خواص ضد افسردگی آن به اثبات رسیده است.
وی افزود: همچنین ثابت شده است که زعفران برای روحیه افرادی که هیچ افسردگی‌ای ندارند، هم بسیار موثر است و امید و انرژی را در آنان دوچندان می‌کند.
عضو هیات علمی مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی بیان کرد: یکی از بهترین خواص زعفران این است دارای مقادیر زیادی از آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند کروسین، کروستین و سافرانال است و وظیفه این آنتی‌اکسیدان‌ها خنثی کردن رادیکال‌های آزاد و به تبع آن تضمین سلامت قلبی و عروقی ماست.
شاهی اظهار کرد: طبق تحقیقات صورت گرفته ترکیبات زعفران برای رفع مشکلات و اختلالات حافظه و یادگیری بسیار موثر است و موجب موجب تقویت روند بهبودی در بیماران آلزایمری می‌شود.
وی بیان کرد: زعفران دارای خواص فوق العاده بسیار زیادی است که توجه به هر یک از این خواص زمینه تولید بسیاری از فرآورده‌های غذایی و دارویی و مکمل‌ها را فراهم می‌آورد و ارزش افزوده بسیار بالایی را ایجاد کند.
دارودرمانی با زعفران؛ امری که ناشناخته است
عضو هیات علمی مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی تصریح کرد: قرار گرفتن زعفران در ترکیبات و فرمولاسیون محصولات غذایی نه تنها مشکل استفاده از رنگ‌ها و طعم دهنده‌های مصنوعی را رفع می‌کند بلکه باعث ایجاد غذاهای سالم و فراسودند می‌شود.
شاهی یادآور شد: تولید دارو و مکمل‌های غذایی از زعفران نیز دارای پتانسیل بسیار خوبی بوده بلکه باعث عرضه بهتر و بیشتر زعفران با تنوع محصولات مختلف در بازار می‌شود و زمینه گسترش و اهمیت بیشتر آن را فراهم می‌کند.
ناشناخته بودن و ضربه‌ای که می‌خوریم
محسن احتشام، رئیس شورای ملی زعفران نیز به ایسنا گفت: بیان مطالب غیر کارشناسی و غیر مدیریتی و دور از مطالعه و تجزیه و تحلیل بازار جهانی زعفران نتیجه‌ای جز از دست دادن بازارهای جهانی زعفران به رقبا و ضرر به کشاورزان زعفرانکار نخواهد داشت.
وی با بیان اینکه قیمت زعفران به نسبت زحمتی که کشاورزان می‌کشند، مطلوب نیست، تصریح کرد: بسته‌بندی زعفران باید با برند ایرانی بوده و با این برند صادر شود.
احتشام با بیان اینکه قیمت خرید از کشاورز با قیمت صادراتی بسیار فاصله دارد، بیان کرد: با افزایش نرخ ارز، سرمایه کشاورزان زعفرانکار به هدر رفته و فاصله قیمتی بسیاری بین قیمت خرید از کشاورز تا بازار صادراتی وجود دارد.
وی یادآور شد: شورای ملی زعفران تلاش دارد با برندسازی و حضور در بازار جهانی و مدیریت بازار صادرات زعفران به سمتی حرکت کند که قیمت زعفران به نفع کشاورزان منصفانه تعیین شود.
وی بیان کرد: متاسفانه راندمان تولید زعفران پایین است و باید فرایند صادرات زعفران به نحوی مدیریت شود تا کشاورزان دستمزد واقعی خود را دریافت و حاصل دسترنج آنان به هدر نرود.
رئیس شورای ملی زعفران با بیان اینکه بسیاری از مشکلات حوزه زعفران به دلیل ناشناخته بودن اهمیت آن گاهی حتی برای خود ماست، یادآور شد: ثبت جهانی برند زعفران ایران و توجه به روند صادرات و مدیریت آن می‌تواند از این ناشناحته بودن و هدر رفتن سرمایه ملی جلوگیری کند.
این زعفران ناب باید شناخته شود؛ باید آن قدر کشاورز از داشتنش مسرور باشد که آن را چون طلا بداند، باید از پیاز تا گلش برای خراسان جنوبی‌ها بلکه برای تمام دنیا ارزشمند باشد و ما باید این عصاره شناخت را به خود و سپس به دنیا تزریق کنیم.
