بنا بر آمارهای رسمی، سیل در منطقه شمال غرب ایران طی ۱۵ سال قبل بی‌سابقه گزارش شده و در این سیل ۴۸ نفر جان باختند و خسارت‌های زیادی به منازل و زمین‌های کشاورزی منطقه وارد آمد. به دنبال این حادثه «بهنام مفضفی» نماینده آذربایجان شرقی در شورای عالی استان‌ها با اشاره به بی‌خانمان شدن ۱۰۵ خانوار در حادثه سیل این استان گفته بود: «منطقه مورد نظر از زمین حاصلخیزی برخوردار بوده است، اما متأسفانه با وجود گل و لایی که همراه با سیل این مناطق را پوشانده است، بنا بر تحقیقات انجام شده این زمین‌ها تا ۶۰ سال آینده قابل زراعت نخواهد بود، زیرا خسارت جبران‌ناپذیری دیده‌اند.»
هنوز خسارت‌ها اعلام نشده.
در این خصوص یکی از کارشناسان سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: خسارت‌های زیادی به زمین‌های زراعی وارد شده و هنوز جهاد کشاورزی استان میزان این خسارت‌ها را اعلام نکرده است. وی تصریح می‌کند: به دلیل خشکی دریاچه، ارومیه سال‌هاست که زمین‌های منطقه از موقعیت حاصلخیز بودن فاصله گرفته و اینکه گفته می‌شود، زمین‌های زراعی منطقه حاصلخیز بوده، نظر کارشناسی نیست. وی می‌افزاید: وقوع سیل، تخریب منازل روستایی، از بین رفتن دام‌ها و محصولات کشاورزی را به دنبال داشته است. این کارشناس سازمان نظام مهندسی کشاورزی آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه گفته می‌شود، زمین‌های زراعی منطقه قابل کشت نخواهد بود، خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر زمین‌های زراعی به دلیل وقوع سیل با سنگ و گل و لای پوشیده شده و در این میان فرسایش خاک صورت نگرفته است.
زمین‌ها تا ۲ سال دیگر احیا می‌شود
وی می‌افزاید: با پاک‌سازی و شخم زمین‌های زراعی تا یکی دو سال آینده این زمین‌ها قابل کشت خواهند شد. وی تصریح می‌کند: عملیات پاک‌سازی زمین‌های زراعی هزینه‌بر است و ضروری است برای تسریع در این امر، کمک‌هایی از سوی دولت انجام شود. کارشناس سازمان نظام مهندسی کشاورزی آذربایجان شرقی با اشاره به حضور ۱۳ هزار کارشناس و دانش آموخته کشاورزی در منطقه خاطرنشان می‌کند: ضروری است کشاورزان برای پاک‌سازی و آماده‌سازی زمین‌های خود با کارشناسان این سازمان در ارتباط باشند. وی می‌افزاید: زمین‌های زراعی آذربایجان شرقی با کمک‌های دولتی، بهره‌گیری از کارشناسان و همت کشاورزان تا چند ماه دیگر احیا می‌شود.
نتایجی که هنوز منتشر نشده
وی برگزاری جلسات متعدد دستگاه‌های ذی‌ربط برای رفع مشکل کشاورزان منطقه ناشی از سیل را یادآور می‌شود و می‌گوید: تاکنون نتایج و گزارش‌هایی از این جلسات منتشر نشده است. وی اظهار می‌دارد: به دلیل بیمه نبودن زمین‌های زراعی و محصولات آن‌ها، کشاورزان با خسارت‌های زیادی روبه‌رو شدند. وی به مشکلات کشاورزان منطقه اشاره می‌کند و می‌گوید: به دلیل کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و خشکی دریاچه ارومیه، کشاورزان با کمبود آب روبه‌رو هستند و در این میان تغییر الگوی کشت ضروری است. این کارشناس نظام مهندسی آذربایجان شرقی تصریح می‌کند: بیمه کردن زمین‌ها و محصولات کشاورزی از دیگر اقدام‌هایی است که کشاورزان منطقه باید به آن توجه کنند.
خسارت‌ها از نظر زیست محیطی قابل تأمل است
در همین حال نماینده آذربایجان شرقی در شورای عالی استان‌ها در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: خسارت‌های سیل در منطقه افزون بر زیان‌های مردم، از نظر زیست محیطی نیز قابل تأمل است. بهنام مفضفی می‌افزاید: سیلی که پس از ۱۵ سال در منطقه با بارندگی شدید به وجود آمده، آثار زیانباری را از خود به جای گذاشته است. وی تصریح می‌کند: نظر بنده بر مبنای الگوهایی که مرکز علوم و تحقیقات محیط زیست دانشگاه تبریز اعلام کرده، بیان شد و آثار مخرب سیل سال‌های طولانی در منطقه حکمفرماست.
وی خاطرنشان می‌کند: شاید ظرف دو سال آثار ظاهری از زمین‌های کشاورزی پاک‌سازی شود، اما در حقیقت جبران آسیب دیدگی خاک منطقه به این زودی صورت نمی‌گیرد. وی می‌افزاید: در بازدیدهای میدانی که توسط کارشناسان صورت گرفته، گل و لای در منطقه عجب‌شیر تا دریاچه ارومیه با آلاینده‌ها و نمک همراه شده و با این وضعیت کشت امکان‌پذیر نیست. مفضفی تصریح می‌کند: اگر فقط گل و لای همراه سیل بر روی دریاچه ارومیه قرار می‌گرفت با این بارش‌ها دریاچه ارومیه قابل کشت و برداشت می‌شد! با وجود نمک که نمی‌توان کشت کرد.
وجود اختلاف نظرها
نماینده آذربایجان شرقی در شورای عالی استان‌ها یادآور می‌شود: با این حال اختلاف نظرها در این خصوص وجود دارد. وی به اظهارات برخی از کارشناسان که گفته شده با پاک‌سازی زمین‌های زراعی تا دو سال دیگر این زمین‌ها احیا می‌شود، اشاره می‌کند و می‌گوید: این موضوع شاید برای برخی از زمین‌های زراعی با توجه به نوع محصول کاشته شده، امکان‌پذیر باشد، به عنوان مثال زمین‌هایی که در آن یونجه کاشته شده باشد، شاید با دو یا سه بار آبدهی احیا شود. وی تصریح می‌کند: ممکن است جبران خسارت‌ها در برخی از مناطق سیل زده زودتر از دیگر نقاط اتفاق بیفتد، اما درصد زیادی از زمین‌های حادثه دیده این گونه نیست. مفضفی یادآور می‌شود: آسیب سیل به برخی از زمین‌های زراعی به دلیل وجود دره در مناطق کمتر بوده و احیای این زمین‌ها در مدت زمان کوتاه امکان‌پذیر است.
دستگاه‌ها تقصیر را به گردن یکدیگر می‌اندازند
وی به جلسات دستگاه‌های ذی‌صلاح استان آذربایجان شرقی برای جبران آسیب‌های سیل اشاره می‌کند و می‌گوید: جلسات به طور مکرر برگزار می‌شود و در هر جلسه، دستگاه‌ها تقصیر را به گردن یکدیگر می‌اندازند. نماینده آذربایجان شرقی در شورای عالی استان‌ها می‌افزاید: سازمان راه و ترابری، نیروی انتظامی را مقصر می‌داند و نیروی انتظامی جهاد کشاورزی و جهاد کشاورزی شهرداری را مقصر می‌داند! و از گفتن دیگر موضوعات صرف نظر می‌کنم. وی تأکید می‌کند: این جلسات باید به صورت مدون، چارت بندی شده و هدفمند برگزار شود تا ساماندهی هر سریع‌تر صورت بگیرد.
وی بر ضرورت اتخاذ دستورها و اختصاص بودجه لازم برای رسیدگی و جبران خسارت‌های سیل تصریح می‌کند و می‌گوید: اگر این موارد تأمین نشود، جبران خسارت‌های سیل سال‌ها طول خواهد کشید. مفضفی به تخمین خسارت‌های سیل اخیر اشاره می‌کند و می‌گوید: در جلسه ای که با شهردار آذرشهر داشتم، تخمین هایی با توجه به اظهار نظر کارشناسان در این خصوص زده شد و ارقام، ارقام میلیاردی است. وی خاطرنشان می‌کند: با این حال هنوز برآورد اصلی از خسارت‌ها اعلام نشده و نظر کارشناسان جمع بندی نشده است.
ضرورت اجرای یک طرح مدون
نماینده آذربایجان شرقی در شورای عالی استان‌ها با اشاره به ضرورت احیای زمین‌های زراعی منطقه می‌گوید: با اجرای یک طرح مدون و اختصاص بودجه لازم در کوتاه ترین زمان، پاک‌سازی زمین‌ها انجام می‌شود، اما جبران آثار گل و لای آغشته به روغن و آلاینده‌ها و نمکی که سیلاب با خود به همراه داشته بر روی زمین‌های زراعی ۱۵ تا ۲۰ سال زمان خواهد برد. مفضفی تصریح می‌کند: با این حال این برنامه‌ها همچنان به صورت بلاتکلیف باقی مانده و برداشت‌های متفاوتی وجود دارد. وی خاطرنشان می‌کند: بزودی نتایج جلسات و تصمیم‌ها در اختیار مردم قرار خواهد گرفت.
