با وجود آنکه سیستان و بلوچستان از نظر وسعت نخلستان‌ها نخستین و از نظر میزان تولید خرما دومین استان کشور به حساب می‌آید اما شاید کمتر کسی این خطه را به‌عنوان قطب خرمای کشور بشناسد. نبود بِرند، کارخانه بسته‌بندی، صنایع تبدیلی و نبود زیرساخت‌های مناسب صادرات همگی باعث شده نام این استان در حوزه خرما در حاشیه بماند. خرما از سیستان و بلوچستان با کمترین قیمت به استان‌های دیگر می‌رود و بعد از آنجا با برند همان استان از کشور صادر می‌شود. جالب است بدانید با وجود آنکه آوازه این استان در کشورهای اروپایی پیچیده و سال گذشته حدود 3 هزار تن محصول خرمای ارگانیک که در تولید آنها از هیچ گونه سم و ماده شیمیایی استفاده نشده از نخلستان‌های دیمی منطقه بلوچستان به کشورهای اروپایی صادر شده اما تاکنون این محصول نتوانسته در بازار داخلی اسم و رسم خود را پیدا کند.
هر چند در سال‌های اخیر دولت در راستای حمایت از خرما و کشاورزی استان اقدامات حمایتی مثبتی انجام داده اما همچنان برای رسیدن به جایگاه واقعی در زمینه صادرات و نگهداری ارزش افزوده این محصول راهی طولانی در پیش است. در همین راستا امسال دولت برای نخستین بار در سیستان و بلوچستان خرید تضمینی خرما را به شرط معامله انجام می‌دهد تا کشاورزان نگرانی در خصوص فروش محصولات خود نداشته و بتوانند در زمان معینی که محصولات‌شان در سردخانه نگهداری می‌شود با بازاریابی مناسب محصولات شان را به قیمت مناسب بفروشند و دلالان و واسطه‌ها زحمات شان را از بین نبرند.
زمان کافی برای بازاریابی با اجرای طرح خرید تضمینی به شرط معامله
«عبدالحمید رسولی»، مدیر تعاون روستایی سیستان و بلوچستان در خصوص جزئیات طرح خرید تضمینی به شرط معامله در گفت‌و‌گو با «ایران» این طور توضیح می‌دهد: امسال دولت با اجرای این طرح برای نخستین بار در استان دغدغه‌های فروش محصول خرما را از میان برداشته و نخلداران دیگر نگرانی از فروش نرفتن محصول شان ندارند.
60 تا 80 درصد قیمت محصول به کشاورزان پرداخت می‌شود
وی می‌افزاید: در مرحله نخست اجرای این طرح بر اساس دستورالعمل ابلاغی تأیید شده نخلداران می‌توانند خرمای درجه یک خود را بعد از بسته‌بندی به مدت 3 ماه به صورت امانی به نام خودشان در سردخانه‌هایی که برای این منظور به آنها اجاره داده می‌شود نگهداری کنند. در زمان تحویل خرما به سردخانه 60 تا 80 درصد قیمت محصول به‌صورت علی‌الحساب به کشاورزان پرداخت می‌شود و بقیه مبلغ می‌ماند برای پایان قرارداد. طی این مدت کشاورز فرصت دارد با بازاریابی مناسب محصول خود را به قیمت بالاتری به فروش برساند. رسولی ادامه می‌دهد: کشاورزان در صورت فروش محصول به خریدار می‌توانند بعد از پرداخت مبلغ علی‌الحساب و هزینه سردخانه محصول خود را تحویل بگیرند اما اگر بعد از سه ماه نتوانند خرمای خود را بفروشند، محصول به مرکز خرید تعلق گرفته و مازاد قیمت به آنان پرداخت می‌شود.
نگرانی در خصوص سردخانه وجود ندارد
«رضا نجفی»، رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان می‌گوید: با توجه به اینکه ارقام زودرس خرما درسیستان و بلوچستان بیشتر از استان‌های دیگر کشت می‌شود دلالان همواره در کمین هستند تا با خرید محصول به صورت فله‌ای و بهای ناچیز در فصل برداشت سود بیشتری از این بازار نصیب خود کنند. برای جلوگیری از این موضوع امسال خرید تضمینی خرما به شرط معامله انجام می‌شود تا دست واسطه‌ها از بازار خرمای استان کوتاه شود. وی ادامه می‌دهد: بیش از 90 رقم خرما در 56 هزار هکتار از باغ‌های استان کشت می‌شود که مهم‌ترین ارقام آنها ربی و مضافتی است. خرمای ربی جزو اقلام گوشتی و نیمه خشک به حساب می‌آید و نیازی به سردخانه ندارد اما بقیه اقلام حتماً باید بعد از بسته‌بندی در سردخانه نگهداری شود از همین رو کشاورزان اغلب مجبور به فروش محصول خود به صورت سبز و نارس به دلالان با قیمت پایین می‌شوند.
اما امسال این نگرانی وجود ندارد و آنها می‌توانند با خیال راحت نسبت به بازاریابی اقدام کنند. نجفی می‌افزاید: قیمت اعلام شده خرید تضمینی کیلویی یک هزار و 400 تومان به صورت علی‌الحساب است و ما به التفاوت آن پرداخت می‌شود. سال گذشته این رقم در نهایت به کیلویی 4 هزار و 500 تومان رسید که اغلب کشاورزان راضی نبودند. در این میان اگر دلالان بیشتر از این قیمت را مطرح و پول نقد پرداخت کنند ممکن است کشاورزان محصولات را به آنها بفروشند. باید در این خصوص تمهیدات لازم اندیشیده شود.
پرورش 2 رقم جدید خرما
وی خـــــاطرنشــــان می‌کنــــد: با حمایت‌های دولت توانسته‌ایم ظرفیت واحدهای بسته بندی، نگهداری و فرآوری خرما را از 42 هزار تن در سال 91، به 114 هزار تن در سال‌جاری برسانیم. امسال برداشت 230 هزار تن خرما از 57 هزار هکتار از نخلستان‌های استان پیش‌بینی شده است. خوشبختانه توانسته‌ایم 2 رقم جدید پیارم و مجول را که ارزش اقتصادی زیادی دارند در استان پرورش دهیم. امسال رقم مجول در 10 هکتار به باردهی نشسته و در تلاش هستیم این میزان را افزایش دهیم.
خرید تضمینی به شرط معامله به سود کشاورز است
هر چند که رقم پیشنهادی خرید تضمینی از نظر کشاورزان مقرون به صرفه نیست اما «مصیب سیاسر» کارشناس ارشد باغبانی سیستان و بلوچستان عقیده دارد: با طرحی که امسال در دستور کار قرار گرفته در نهایت این کشاورزان هستند که سود می‌برند. زیرا خرمای سیستان و بلوچستان زودتر از بقیه استان‌ها وارد بازار می‌شود و اگر این خرما در انبارها نگهداری شود می‌توان در زمانی که بازار از حالت اشباع خارج شده و تقاضا برای محصول بالاست به بازار عرضه شود.
بازار مناسب برای خرمای ارگانیک استان
وی در خصوص رشد صادرات خرما در سیستان و بلوچستان می‌افزاید: با رایزنی‌هایی که با 10 کشور اروپایی انجام شده پرورش خرمای ارگانیک را درحدود 5 هزار متر مربع از نخلستان‌های استان آغاز کرده‌ایم. این موضوع که برای نخستین بار درکشور اتفاق افتاده، توانسته زمینه حضور برتر ایران را در بازارهای بین‌المللی فراهم کند. تاکنون تأییدیه نهایی این طرح اخذ شده اما مراحل نهایی آن در مرحله‌گذار است. به این صورت که نخلستان‌های منتخب در یک دوره ۵ تا ۷ ساله تحت مراقبت قرار می‌گیرند و در صورت استفاده از هرگونه آفت کش و کود شیمیایی و دیگر مشکلات مانند آفات و... از این طرح خارج می‌شوند.
در این خصوص سال گذشته موفق به دریافت گواهی تولید خرمای ربی ممتاز ارگانیک در سطح حدود 800 هکتار از منطقه «روتک» خاش و «مک سوخته» بخش جالق سراوان شدیم. سیاسر ادامه می‌دهد: این نوع خرما در بین کشورهای اروپایی طرفداران زیادی دارد و با قیمت بالایی به فروش می‌رسد از این‌رو کشاورزان تمایل فراوانی برای کشت این رقم دارند. امسال با توجه به بارش باران در فصل مناسب گرد و غبار مشکلی برای نخل‌ها ایجاد نکرد. اما گرمای بی‌سابقه هوا خسارت هایی به دنبال داشته است.
